Le siècle des Lumières 18e eeuw

• Frans
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Literatuur 6v december 2022

Nog even een kort overzicht van de 16e en 17e eeuw voordat we aan de 18e eeuw beginnen

De eeuw van de Verlichting

• De absolute macht van het koningshuis staat ter discussie vanwege de onvrede onder de bevolking die uitgebuit wordt en de idealen van de verlichtingsfilosofen die naar vrijheid van meningsuiting streven en naar tolerantie en gelijkheid.
• De literatuur staat in het teken van kennis en opvoeding.
• De eeuw loopt af met het begin van de Franse revolutie...

Montesquieu - de briefroman

Tijdens de Verlichting riskeerden kritische filosofen de doodstraf als ze kritiek hadden op de Staat of het Koningshuis. Montesquieu vond hier iets op. Hij schreef Les Lettres Persanes. 

Les Lettres Persanes bestaat uit een briefwisseling tussen twee Perzen die naar Frankrijk reizen (zie slide hierna: route van hun reis) en hun ervaringen beschrijven (met de blik van een buitenstaander) in brieven aan familieleden en vrienden. Om de censuur te omzeilen zegt Montesquieu in het voorwoord dat de brieven vertalingen zijn van authentieke (dus niet door hemzelf geschreven) brieven.  Op deze manier kan Montesquieu kritiek uiten op de Franse staatsinrichting, de Franse gewoontes, op de kerk en zelfs op de paus.  Net als in de vroeg-Renaissance boeken Gargantua en Pantagruel van  Rabelais gebruikt Montesquieu HYPERBOLEN (overdrijving) om zijn verbazing geloofwaardig te maken. Maak opdrachten 1 en 2 op p. 49 uit je literatuurboek.

Voltaire - le conte filosophique

Candide ou l’Optimisme

In dit boek uit Voltaire zijn kritiek op de levensvisie van de filosoof Leibniz die beweert dat alles in het leven een bedoeling heeft en uiteindelijk ten goede leidt. Candide is een naïeve jongen die van zijn leermeester Pangloss de ideeen van Leibniz voorgeschoteld krijgt. Als Candide verjaagt wordt van het kasteel waar hij woont en hij vol goede moed de wereld in trekt wordt hij geconfronteerd met natuurrampen en allerlei vormen van maatschappelijk onrecht. Voltaire uit in het boek ook kritiek op de monarchie, en op onderwerpen als religie, slavernij.

Niet erg verwonderlijk dus dat hij zijn boek publiceert onder een pseudoniem.

Maak opdrachten 3, 4 en 5 op p. 50-53 uit je literatuurboek.

Rousseau - Émile ou De l’éducation

Vanuit zijn ideaal van de état de nature is de mens volgens Rousseau van nature goed. Vanuit dit ideaal ontstaat de mythe van de Bon Sauvage (onbedorven natuurmens).

Dit beeld klinkt ook door in de ideeen van Rousseau over het onderwijs. In 

‘Émile ou De l’éducation’ pleit hij ervoor om kinderen in de natuur en zonder inmenging van de maatschappij op te voeden. Rousseau vindt dat je een kind niet moet dwingen om te leren. Het kind bepaalt zelf wanneer het ergens aan toe is. Rousseau heeft hiermee veel latere pedagogen geïnspireerd.

Maak opdracht 8 op p.56 van je literatuurboek

Onthouden! Verlichting 1715 -1789

Van invloed op het ontstaan van de Verlichting:                       De principes van de Verlichting:

1) Engels regeringsmodel met grondwet                                    1) De rede en intelligentie zijn belangrijk

2) De dood van dictator Louis XIV                                                 2) Bestrijden van vooroordelen

3) Ontwikkeling en verspreiding van boeken                               3) Observeren en experimenteren

4) Vlucht die de wetenschap neemt                                             4) Kritiek op sociaal-politieke situatie

                                                                                                                 5) Gevoel gebruiken om ziel te                                                                                                                                        onderzoeken

Voltaire: Candide, Le nègre de Surinam, "Il faut cultiver notre jardin"

J.J. Rousseau: Émile ou de l'éducation + Épitaphe de deux amants : Diderot: Encyclopédie + Le code Denis