Ouderenzorg les 7 2BMZB

• Profiel
• MBO
• Studiejaar 3

Profiel ouderenzorg

Lesweek 7

Lesinhoud

Terugblik vorige les

Instructie dementie 

• Fasen van dementie
• Stoornissen en gedrag bij dementie

Zelfstandig werken

Volgende les: onbegrepen gedrag en GOED methode

Lesplanning P1 2BMZB

Vrijdag 11 oktober: fasen van dementie en start met stoornissen en gedrag

Vrijdag 18 oktober: onbegrepen gedrag bij dementie + voorbereiding training

Vrijdag 25 oktober: training dementievriendelijk

Ziekte van Alzheimer

Lewy-body dementie

Vasculaire dementie

Frontotemporale dementie

Doorbloeding in de vaten verloopt minder goed, kan soms langer stabiel zijn en soms snel achteruitgaan, symptomen wisselen per persoon

Verbindingen in de hersenen gaan kapot, begint met geheugenproblemen, verloopt vaak volgens fasen in geleidelijke achteruitgang

Voorste helft van de hersenen wordt aangetast, vooral bij jonge mensen, gedragsverandering is vaak één van de eerste symptomen

Ophopen van eiwitten in de hersenen, achteruitgang kan erg snel gaan, hallucinaties komen vaak voor.

Fase 1 - beginnende dementie (bedreigde ik)

Fase 2 - gevorderde dementie (verdwaalde ik)

Fase 3 - ernstige dementie (verborgen ik)

Fase 4 - zeer ernstige dementie (verzonken ik)

Leeft in innerlijke wereld, geen doelgericht handelen

Leeft soms in het heden, soms verleden;

heeft geen vooropgezet plan, voert wel handelingen doelgericht uit

Leeft in het hier en nu; kan planmatig en doelgericht handelen, vergeet soms halverwege dit plan of doel 

Leeft veelal in het verleden; 

geen doelgericht handelen, voert soms een deel van een handeling uit

Apraxie

Afasie

Agnosie

Decorumverlies

Weet niet meer hoe hij bepaalde hulpmiddelen of materialen op een juiste manier moet gebruiken (denk aan mes om brood te smeren)

Kan niet meer op bepaalde woorden komen of weet ze wel maar kan ze niet meer uitspreken

Ongepast gedrag laten zien waar de cliënt zich niet meer bewust van is (schaamteverlies)

Weet niet meer wat de bedoeling is met bepaalde zaken (denk aan tandenborstel)

Leerdoelen

Aan het einde van de les:

• Je kunt de verschillende fases van dementie beschrijven
• Je kent de verschillende stoornissen die voorkomen bij dementie

Onbegrepen gedrag

Stoornissen kunnen voor cliënten met dementie invaliderend zijn.

De meeste mensen met dementie vertonen tijdens hun ziekte op bepaalde momenten zogenoemd ‘onbegrepen gedrag’, ook wel ‘probleemgedrag of ‘signaalgedrag’ genoemd. 

Een cliënt wil met dit bijzondere gedrag eigenlijk laten weten dat hij zich niet prettig voelt.

Onbegrepen gedrag is altijd een signaal van de cliënt dat er iets mis is.

Vormen van onbegrepen gedrag

1. psychotisch gedrag
2. depressief gedrag
3. angstig gedrag
4. apathisch gedrag
5. geagiteerd gedrag, hieronder vallen de volgende gedragingen:

• agressief gedag
• onrustig gedrag
• claimend gedrag
• roepend gedrag
• ontremd gedrag

Psychotisch gedrag

Psychotisch gedrag is gedrag waarbij cliënten de werkelijkheid anders beleven.

• Verstoring van het betekenis geven aan de omgeving
• Hallucineren
• Waangedachten

Hoe kan je als begeleider hiermee omgaan?

Depressief gedrag

Wanneer een cliënt het gevoel heeft dat hij de grip op zijn leven kwijtraakt door de dementie, kan hij gefrustreerd raken of depressieve gevoelens ontwikkelen.

Komt bij alle vormen en in alle fases voor

Een cliënt met depressie voelt zich vaak 'leeg' van binnen en voelt zich waardeloos voor anderen

Hoe kan je als begeleider hiermee omgaan?

Angstig gedrag

Een cliënt met dementie kan steeds angstiger worden wanneer hij de vertrouwde wereld door de dementie steeds slechter begrijpt.

De manier waarop je als (persoonlijk) begeleider en de mantelzorger met de cliënt omgaan, kan angst opwekken of juist verminderen.

Angstig gedrag kan leiden tot agressie

Hoe kan je als begeleider hiermee omgaan?

Apathisch gedrag

Bij apathie ontbreekt het de cliënt aan motivatie om iets te doen. Cliënten voelen geen enthousiasme om iets te gaan doen en zijn lusteloos en onverschillig. 

Apathie kan worden veroorzaakt door zowel biologische factoren als psychologische factoren. Een cliënt die apathisch is, reageert vaak afwijzend of pessimistisch wanneer je hem uitnodigt voor een bezigheid en hij komt uit zichzelf al helemaal niet tot een handeling. Mogelijk is de cliënt bang om te falen wanneer hij ergens aan moet beginnen, maar het kan ook zijn dat er iets misgaat in de hersenen waardoor het hem niet lukt om iets te ondernemen.

Hoe kan je als begeleider hiermee omgaan?

Geagiteerd gedrag

• Agressief gedag: Cliënten met dementie kunnen soms weerstand voelen en uiten om geholpen of begeleid te worden. Soms kan zich dit zelfs uiten in verbale agressie of fysieke agressie. 
• Onrustig gedrag: Sommige cliënten met dementie zijn overdag of juist ‘s nacht onrustig. Wanneer zij overdag onrustig zijn, zijn ze vaak op zoek naar personen uit hun verleden zoals hun moeder of kinderen. Andersom kan ook, cliënten kunnen ook aan de wandel gaan omdat er niet voldoende te beleven is. Hun brein heeft meer prikkels nodig om wakker te blijven of te voelen dat ze er nog zijn.
• Claimend gedrag: Cliënten met dementie kunnen claimend gedrag vertonen. Dat komt vaak voort uit een angstig gevoel. Ze missen het vermogen om zichzelf gerust te stellen of te bedenken wat ze zouden kunnen doen. 
• Roepend gedrag: Wanneer cliënten in een verdere fase van dementie zitten, kunnen ze gedrag gaan vertonen waarbij ze doelloos roepen, zingen, neuriën, tikken of andere geluiden maken.
• Ontremd gedrag: Cliënten met ontremd gedrag hebben moeite om hun gedrag onder controle te houden. 

Voorbereiding training

Zie volgende dia's

Op de slide is een overzicht van de signalen van dementie te zien. 

Deze hartenkreten komen van mensen met dementie, en geven aan waar zij behoefte aan hebben in het contact en omgaan met dementie. 

Verder hoorde je in het filmpje dat het belangrijk is om de persoon normaal te behandelen en niet direct te verbeteren of aan te vullen als hij of zij iets niet meer weet.

GOED omgaan met dementie

Er bestaat een ezelsbruggetje om GOED om te gaan met dementie, iedere letter van het woord goed staat voor een handeling

Er bestaat een ezelsbruggetje om GOED om te gaan met dementie, iedere letter van het woord goed staat voor een handeling

Geruststellen: Als iemand verward is, is het fijn als diegene gerustgesteld wordt, dit kun je doen door iemand vriendelijk te groeten, aan te geven 

GOED - Geruststellen

Als iemand verward is, is het fijn dat diegene eerst gerustgesteld wordt. Dit kun je doen door iemand vriendelijk te groeten, geduldig te zijn, even bij iemand te blijven, en een plekje in de buurt te zoeken waar je rustig kunt praten.

GOED - (Oog)contact maken

Helpen kan alleen als je contact maakt met de persoon met dementie. Bied daarom niet direct praktische hulp aan, want dat kan verwarrend of beangstigend zijn. Vraag bijvoorbeeld of je kunt helpen, of hoe het gaat met de persoon. Even oogcontact maken is soms al voldoende. 

GOED - Even meedenken

In veel gevallen zijn mensen met dementie niet alles vergeten en moeten ze alleen even op weg geholpen worden. Wat zou je zelf doen als je iets vergeten bent? Vaak zoek je naar aanknopingspunten om je iets te herinneren. Dit is ook een prima manier om even mee te denken.

GOED - Dankjewel!

Zorg dat je het contactmoment altijd goed en positief afsluit. Bedank de persoon dat je even hebt kunnen helpen en ga vervolgens je eigen weg.

Aan de slag!

Thieme Meulenhoff:

Licentie 'thuisbegeleiding en overige doelgroepen'

Module 1: cliënten met dementie

1. Hoofdstuk 1: alle opdrachten
2. Hoofdstuk 2: alle opdrachten

Volgende les: training dementievriendelijk