Reinaert de vos

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Reinaert de vos

Reynaert de vos

Lesdoelen:

• Je kent het verhaal Van den vos Reynaerde.
• Je begrijpt de dubbele bodem van het verhaal Van den vos Reynaerde.

Reynaert de vos

Dit verhaal is een fabel.

En: alle personages zijn dieren.

Reynaert de vos

Het verhaal begint op de hofdag. Dat is de dag waarop het hof een soort rechtszaak houdt om iedereen die fouten heeft begaan, te veroordelen. Als die criminelen dan hun straf hebben gehoord, kan de rest daarna een feestje vieren. 

Reynaert de vos

In het filmpje op de volgende dia zie je een samenvatting van het verhaal. 

Hou op je werkblad bij welke dieren erin voorkomen en wat je erover komt te weten.

Zomaar dieren?

Alle dieren in het verhaal van Reinaert vertegenwoordigen bepaalde standen of figuren...

Koning Nobel

• tweede stand
• rechtvaardig (geeft Reinaert de kans zich te verdedigen), maar makkelijk beïnvloedbaar (de 'schat')

Bruun de beer

• Behoort tot de tweede stand
• Dom en inhalig: Bruun denkt alleen maar eten en kan niet vooruit denken

Tibeert de kater

-tweede stand

-denkt dat hij sluw is, maar dat valt wel mee (Reinaert is sluwer!)

-kan zich goed verdedigen wanneer hij in het nauw gedreven wordt.

Grimbeert de das

-tweede stand

-Grimbeert is goedgelovig en aardig: hij heeft als enige vertrouwen in Reinaert.

Belijn de Ram

-eerste stand (hofkapelaan van de koning)

-Belijn is gelovig, goedgelovig en eerzuchtig: hij schept op over de 'belangrijke brief' van Reinaert aan de koning

Cuwaert de haas

-tweede stand

-Cuwaert is angstig en volgzaam

-Cuwaert is betrokken bij de aanklacht (Pancer) en de pelgrimstocht.

Analyse

• Parodie op een ridderroman

• Satire

• Adel
• Kerk
• Dorpelingen
• Rechtsspraak
  

Schrijver van het verhaal

 Willem?

Willem

Er is een ding dat we zeker weten: hij heeft 'De Madocke' geschreven. 

Jacob van Maerlant verwijst er namelijk naar in zijn middeleeuwse encyclopedie Naturen bloeme (ca 1350)

De rest is een gok

• Derde stand? Waarschijnlijk was hij een advocaat (derde stand) of een troubadour
• Waarschijnlijk komt hij uit Gent.
• Hij heeft de Reinaert niet zelf bedacht, slechts vertaald vanuit Frankrijk

De rest is een gok

• Waarschijnlijk kijkt hij heel kritisch naar de adel en de maatschappij: hij stelt duidelijk belangrijke vragen over waarom bepaalde mensen de macht hebben en of dat wel juist is.
• Dapper dat hij zijn naam eronder heeft gezet (maar wel vreemd: zonde van ijdelheid): kritiek is nu openbaar geuit.

Feodaal systeem

Het feodale systeem was een manier waarop de samenleving in de middeleeuwen was georganiseerd, vooral in Europa. Het werkte ongeveer van de 9e tot de 15e eeuw. 

Hiërarchie: De samenleving was verdeeld in verschillende lagen. De koning stond bovenaan, gevolgd door de rijke edelen (zoals hertogen en graven). Daaronder waren de lagere edelen (zoals baronnen), en onderaan stonden de boeren, die vaak horigen waren. Horigen waren mensen die het land bewerkten en niet zomaar mochten verhuizen.

Land en landbouw: Land was het belangrijkste middel om rijkdom te krijgen. De meeste mensen werkten als boeren op het land van de edelen. Ze gaven een deel van hun oogst aan de edelman in ruil voor bescherming en het recht om het land te bewerken.

Militaire dienst: De edelen moesten hun leenheren (de hogere edelen) helpen in oorlogen door soldaten te leveren. In ruil daarvoor kregen ze land en bescherming.

Belangrijkste kenmerken feodaal systeem:

1. Leenstelsel: De koning gaf land aan edelen in ruil voor militaire steun.

2. Hiërarchie: De samenleving was verdeeld in lagen. Bovenaan stond de koning, daarna de edelen en onderaan de boeren, die vaak horigen waren.

3. Land en landbouw: Land was belangrijk. Boeren werkten op het land van de edelen en gaven een deel van hun oogst in ruil voor bescherming. Ridders!!!

4. Militaire dienst: Edelen moesten soldaten leveren in oorlogen in ruil voor land en bescherming.

Vragen na h1. De hofdag

1. Is er volgens jou sprake van een eerlijk proces?

2. Gedragen de dieren zich volgens de middeleeuwse idealen?

Vragen na h2

5. Waarvoor staat Bruun de Beer symbool in de middeleeuwse maatschappij?

6. Hoe wordt ridderlijkheid op de hak genomen in dit hoofdstuk?

7. Welke boodschap probeert Willem over te brengen met dit hoofdstuk?

8. Kun je een moderne situatie bedenken waarin iemand net als Bruun in de val wordt gelokt door slim taalgebruik.

Vervolg LessonUp

(zelfstandig maken)

De rap

Over Reinaert wordt nog steeds geschreven, gepodcast en gerapt. 
Luister naar de rap op de volgende dia en maak daarna de laatste paar meerkeuzevragen.

Welk antwoord is niet goed?

1. Koning Nobel = leeuw
2. Courtois = das
3. Tibeert = kater
4. Isengrijn = wolf

Twee welpjes zijn blind geworden door Reinaert de Vos. Wat heeft hij gedaan?

1. de ogen uitgestoken
2. de ogen uitgeschoten
3. in de ogen gepiest
4. zo laten schrikken dat ze blind werden

Waarom wordt Courbois niet serieus genomen?

1. hij heeft de worst zelf gestolen
2. we weten niet wie de worst heeft gestolen
3. de worst is al heel lang geleden gestolen
4. hij heeft de worst verstopt

Het verhaal van Reinaert de Vos is een parodie. Wat is een parodie?

1. dierenverhaal
2. verhaal in de middeleeuwen
3. spottende nabootsing
4. verhaal over leugens en bedrog

Wie is de schrijver van Reinaert de Vos?

1. onbekend
2. Willem
3. Machteld
4. Jasper

einde