4H 4.3 7-2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 4 Evolutie

Oriëntatie

4.1 Indeling van de levende natuur 

4.2 Bacteriën, virussen en schimmels les 2

4.3 De evolutietheorie les 2

4.4 Evolutie in populaties

4.5 Onderzoek naar evolutie

Programma

• Selectiedruk en natuurlijke selectie
• Filmpje Galapagos in de klas, evolutie door natuurlijke selectie --> 8 minuten
• Leerdoelen
• Uitleg basisstof 4.3 De Evolutietheorie deel 2 'Ontstaan van nieuwe soorten'. 
• Opdracht Kreeft verovert de Zeeuwse meren.
  
• Afsluiting 

Selectiedruk

• Door recombinatie en mutatie --> genetische variatie binnen populatie wordt groter.
• Selectiedruk is de invloed van milieufactoren op de genetische variatie in een populatie.
• Selectiedruk laag? --> veel varianten blijven leven.
• Selectiedruk hoog? --> de best aangepaste 

individuen blijven leven, de andere gaan dood. 

• Fitness = de aangepastheid aan de omgeving
• Adaptatie = aanpassing

Fitness

Allelen die voordeel opleveren voor een organisme zorgen voor een hogere fitness. De organismen met deze allelen hebben voordelen in reproductiesucces (dus planten zich sneller voort).

Door dat organismen met deze allelen zich meer of sneller voortplanten neemt het aantal allelen met de hoge fitness snel toe in de volgende generatie.

Fitness

Wat gebeurt er dan met organismen die allelen hebben met een lage fitness?

--> Deze organismen nemen in elke generatie meer af.

Kijk maar naar de witte slakken in het plaatje.

Leerdoelen 

• Je kunt manieren van reproductieve isolatie beschrijven

Ontstaan nieuwe soorten

Een nieuwe soort ontstaat alleen als er ook sprake is van reproductieve isolatie tussen populaties van dezelfde soort.

Reproductieve isolatie --> gedurende langere tijd is er geen uitwisseling van genen.

Reproductieve isolatie

Reproductieve

isolatie door een 

geografische

barrière.

Reproductieve isolatie

Reproductieve isolatie

Verschillend baltsgedrag            Ander voortplantingsseizoen       

Ontstaan van een soort

Het ontstaan van een nieuwe soort komt tot stand door:

1.Reproductieve isolatie die kan worden veroorzaakt door geografische isolatie

2.Genetische variatie die is ontstaan door mutatie en recombinatie

3.Natuurlijke selectie, waarbij de best aangepaste organismen overleven

4.Voortplanting, waarbij de gunstige eigenschappen aan nakomelingen worden doorgeven.

Opdracht: Kreeft verovert Zeeuwse meren

• Groepjes van 3 of 4 personen
• ± 10 minuten de tijd
  
• Samen komen jullie tot 1 antwoord
  
• Elk groepslid kan het antwoord uitleggen 

of vertellen hoe ze aan het antwoord zijn 
gekomen

Antwoorden Kreeft verovert Zeeuwse meren

1. Hoe worden de veranderingen in het DNA van de Oosterscheldekreeft genoemd? Mutaties

2. Leg in drie stappen uit dat, door veranderingen in DNA, in deze nieuwe leefomgeving een populatie van superkreeften kon ontstaan waarvan de eigenschappen afwijken van die van de oorspronkelijke immigranten uit de Atlantische Oceaan.

- Binnen de populatie ontstaan door mutatie (en recombinatie) nieuwe varianten

- Er vindt selectie plaats (door abiotische factoren zoutgehalte / watertemperatuur)

- De (best) aangepaste individuen overleven en geven de eigenschappen door.

3. Wanneer kunnen we bij deze zogenaamde superkreeft spreken van een aparte soort?

Als superkreeften zich niet meer met de Atlantische soort kunnen voortplanten en samen vruchtbare nakomelingen krijgen.

Huiswerk

Lezen 4.3

Maken opdracht 35 t/m 44

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist uitlegvideo's

Oefenen

Effectief leren video's