§2.2 Beschikbaarheid van water

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Binnen is beginnen!

Binnen is beginnen!

• Ga op je plek zitten,
• Pak je ipad voor,
• Ga naar lessonup en accepteer de uitnodiging,
• Beantwoord de 5 geografische vragen van de openingsfoto met je buur aan je tafel
• Wanneer de timer afloopt, is het stil!

Beschrijving van de openingsfoto

Hoofdstuk 2: 

Spanje en Nederland 

vergeleken

§2.2 

Beschikbaarheid van water

Wat weet jij van van de vorige keer?

Lesplanning 

Aanwezigheid en huiswerkcontrole

Mededelingen: 

Uitleg: flipping the classroom - mini SO 

Maak van §2.2 'Beschikbaarheid van water' vraag 1 t/m 7

Lesafsluiter: examenvraag

Vooruitblik op de volgende les

Lesdoelen van deze les

1. Leg uit wat neerslagintensiteit betekend
2. Leg uit hoe de waterbalans van gebieden in Spanje en Nederland eruitziet, hierbij gebruik je het begrip nuttige neerslag (positief en/of negatief).
3. Beschrijf welke soorten landbouwgebieden er zijn in Spanje en de ligging daarvan koppelen aan de klimaatgebieden.
4. Geef een nadeel van irrigatie door sproeien en het aanvoeren van water via kanaaltjes en sloten, en uitleggen waarom druppelirrigatie of een goede drainage hiervoor een oplossing is.

Neem de vragen over en beantwoord ze tijdens de uitleg!

Examenvraag 

Flipping the classroom

• Lessonups en theorie doorgenomen?
• Maak zelfstandig het Mini SO.
• Daarna kijken we gezamenlijk na en beoordeel je je buurman/vrouw.
• Cijfer berekenen: gehaalde p. /max p. x9+1
• Cijfer beneden de 6 is extra uitleg.
• Cijfer boven de 6 is zelfstandig aan het werk.

Neerslagverdeling

Vraag 1: Wat zie je op deze kaarten?

Vraag 2: Welke klimaten zie je?

Vraag 3: Waar regent het meeste en het minste?

Vraag 4: Welke relatie kun je leggen tussen de neerslagverdeling en het klimaat?

Neerslagverdeling 

Neerslagverdeling = de verdeling van neerslag in een gebied.

Neerslagverdeling van Spanje:

• In gebieden met een Gematigd zeeklimaat:

Heel jaar neerslag.
 

• In gebieden met een Middellands Zeeklimaat:

Droge zomers +  natte winters.

• In gebieden met een steppeklimaat:  

Bijna het hele jaar droog.

Neerslag

intensiteit

Hoeveelheid neerslag per tijdseenheid, bijvoorbeeld per uur of per dag. 

De neerslagintensiteit wisselt per seizoen en per klimaat. 

In Spanje komen periode voor van droogte maar ook van veel regenbuien.

Bij een wolkbreuk valt 25 mm of meer neerslag in een uur.

Het water krijgt dan niet de kans om in de ondergrond te infiltreren en stroomt meteen over land af.

Gevolg: Piekafvoer          overstromingen

In Murcia (Spanje) viel op 17 en 18 december 2016 142,8 mm neerslag.

www.ad.nl

 Nuttige neerslag

Hoeveel water er beschikbaar is in een land, kijk je naar:

 Nuttige neerslag: Het verschil tussen de hoeveelheid neerslag en de verdamping in een gebied. Deze kan positief zijn (neerslagoverschot) of negatief (neerslagtekort)

Spanje: in droge gebieden heerst er een neerslagtekort. Verdamping is hoger dan de neerslag.

Nederland: heeft een neerslagoverschot. De neerslag is hoger dan de verdamping

Waterbalans

Bij de hoeveel water er beschikbaar is in een land, kijk je ook naar:

Waterbalans: waterbalans van een gebied is de optelsom van de nuttige neerslag (neerslag-verdamping) en de aan- en afvoer van grond- en oppervlaktewater over een langjarig gemiddelde.

Spanje: Door de hoge temperatuur in sommige gebieden heeft Spanje een negatief waterbalans. De verdamping is groter dan de hoeveelheid neerslag die er valt.

Nederland: De invoer van water is hoger dan de uitvoer van water. Nederland heeft een positief waterbalans

Is er voldoende water beschikbaar in Spanje en Nederland, bijvoorbeeld voor landbouw en toerisme?

De hoeveelheid neerslag per tijdseenheid, bijvoorbeeld per uur of per dag.

De nuttige neerslag in een jaar, berekend over een langjarig gemiddelde, voor een bepaald gebied

Het verschil tussen de hoeveelheid neerslag en de verdamping in een gebied.

De verdeling van neerslag in een gebied.

Neerslagverdeling

Neerslagintensiteit

Nuttige neerslag

Waterbalans

Landbouw

Nederland: is er tot nu toe voldoende water beschikbaar voor landbouw.

Spanje: afhankelijk van klimaat! In droge klimaten 
veel irrigatie nodig.

Irrigatie: Het opbrengen van water door te sproeien of het aanvoeren van water.

Verschillende irrigatietechnieken:

• Oppervlakte-irrigatie
• Beregening
• Druppelirrigatie

Irrigatietechnieken

 Verzilting

Nadeel van irrigatie: verzilting = zout worden van de bodem.

In water zitten altijd zouten. Als je gaat irrigeren, zal een groot deel van dat water verdampen. 

De zouten kunnen niet verdampen en blijven in de laag van de bodem waar de wortels van gewassen groeien. 

De gewassen sterven af en

de bodem wordt ongeschikt voor landbouw!

Oplossingen: Drainage of druppelirrigatie

Zet de irrigatiemethoden in de juiste volgorde van veroorzaker van verzilting. 

1 = meeste verzilting, 3 = minste verzilting 

1

2

3

Intensieve en extensieve landbouw

• In gebieden, bijvoorbeeld Nederland en Noord-Spanje, waar voldoende neerslag valt, intensieve landbouw + intensieve veeteelt 

• In droge gebieden, bijvoorbeeld het binnenland van Spanje, zie je extensieve veeteelt.

Oplossingen voor watertekort

Oplossingen voor het watertekort in Spanje:
1. kanalen en pijpleidingen aangelegd vanuit stuwmeren.
2. Oppompen van grondwater.

Deze grondwatervoorraden worden door neerslag niet voldoende aangevuld en raken op. 

Hierdoor daalt de grondwaterspiegel, met verdroging als gevolg en soms verwoestijning. 

Werkvorm: Mini SO

R	2p	(1p) Wat is neerslagverdeling? (1p) Benoem in welke klimaten het meeste en minste neerslag valt
T1	3p	Gebruik de bron. (1p) Wat is nuttige neerslag? (2p) Leg uit waarom er in Spanje minder nuttige neerslag is in vergelijking met Nederland.
T2	4p	Gebruik de bron. Welke vormen van irrigatie zijn? Verklaar waarom er in Spanje irrigatie plaats vindt. Benoem in je uit leg ook welke het mintste verzilting veroorzaakt.
I	3p	Gebruik de bron. Als gevolg van toerisme in Spanje kan er water te kort ontstaan. Leg dit uit. Geef ook een oplossing

Houdt PTD aan

Wat is je cijfer?

Aan het werk

Ik begrijp het wel	Extra oefenen	Lastig?
Zelfstandig werken: §2.2 'Beschikbaarheid van water' vraag 1 t/m 7 Klaar? Anders actief: Bronnen - Gevolgen	Maak de opdrachten en de herhaling Klaar? Examentrainer extra	Extra uitleg en we kijken samen naar de opdrachten

Examenvraag