Fictie Tijd in verhalen Vertelperspectief

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

Fictie

Tijd in verhalen Vertelperspectief

Personages

Straks volgen enkele sheets met uitleg over begrippen die je moet kennen. 

Doe goed mee, zodat je ze leert voor het SE. Bovendien volgen - na de uitleg - enkele quizvragen.

Succes!

Tijd in verhalen

Tijd in verhalen

Om te bepalen in welke tijd een verhaal zich afspeelt, let je op de volgende zaken:

• jaartal
• historische figuren
• historische gebeurtenissen
• gewoontes, voorwerpen, kleding en eten
• omgeving

• Chronologisch - van begin tot eind- 
• Vooruitblikken - -flashforward
• Terugblikken- flashback

Tijd in verhalen

Tijd in verhalen

Verteltijd De tijd die nodig is om een verhaal te vertellen.	Vertelde tijd De tijd die in een verhaal verloopt.
Chronologische volgorde De gebeurtenissen staan in de volgorde waarin ze gebeurt zijn. Soms zijn er terugverwijzingen	Niet-chronologische volgorde De gebeurtenissen lopen door elkaar Er zijn flashbacks en flashforwards .

Fictie: tijd in verhalen + perspectief

Tijd in verhalen

Een verhaal speelt zich af in een bepaalde tijd. 

Bijvoorbeeld: aan het begin van de vorige eeuw, de tijd van de Eerste Wereldoorlog. Of nu, in deze tijd. 

Als verhalen in een andere tijd spelen, dan zullen personen zich op een andere manier gedragen. 

Bijvoorbeeld: in de Middeleeuwen hadden mensen andere ideeën over het geloof. 

Perspectief en vertelsituaties

• ik-vertelperspectief
• hij/zij-vertelperspectief
• alwetend perspectief

Vertelperspectief

Het standpunt van waaruit een verhaal wordt verteld.

1. Ik-vertelperspectief

De gebeurtenissen worden verteld door een personage in de ik-vorm.

2. Hij/zij-vertelperspectief

De gebeurtenissen worden in de hij- of zij-vorm verteld. Verteller is zelf personage. 
3. Alwetende/auctoriale verteller.
De verteller weet alles over iedereen, kan in ieders hoofd kijken. Kan vooruitblikken, commentaar leveren, lezers aanspreken. Is geen personage. 

Hoofdpersoon/karakter/round character

• Meer karaktereigenschappen waardoor ze niet telkens op dezelfde manier reageren.
• Vaak veranderen ze door de gebeurtenissen, ze maken een karakterontwikkeling door.
• Round character

Bijpersoon/type/flat character

• Veel minder informatie
• Meestal geen gedachten en gevoelens
• Veranderen niet en reageren vaak voorspelbaar

Wat hoort niet bij een round character?

1. Karakterontwikkeling
2. Je leest wat hij denkt en voelt.
3. Bijpersoon
4. Waar, hoe en met wie hij woont

Ik dacht: waarom kijkt hij me zo aan?
Wat is het perspectief?

1. ik-perspectief
2. hij-perspectief

Verhaalbegin en verhaaleinde

Proloog

een apart hoofdstuk vooraf aan het eerste hoofstuk, uitleg personages, waarom?

Epiloog

een apart hoofdstuk na het laatste hoofdstuk, terugblik op de gebeurtenissen.

De hoofdpersoon maakt een ontwikkeling door. 

Hebben de personages telefoons?

Speelt het verhaal zich af op een school?

Tijd

Ruimte

Personages

Een verhaal kan op veel manieren... oproepen.

Als de ... zinnen van een verhaal je boeien, lees je waarschijnlijk verder.

Een verhaal is ook spannend als het in een  ... omgeving speelt.

De ... kan ook een rol spelen:  als iets 's nachts gebeurt, is het spannender dan als het overdag gebeurt.

Een goed verhaal wekt ... op. 

spanningsvragen

leuke

eerste

laatste

spanning

griezelige

gezellige

tijd

Chronologische tijd

Vertelde tijd

Historische tijd

In welke tijd het verhaal zich daadwerkelijk afspeelde

De tijdsduur die in het verhaal wordt beschreven

De volgorde waarin het verhaal zich daadwerkelijk afspeelde

Opfrissen begrippen verhaalanalyse

Verteltijd

Vertelde tijd

De tijd die het kost om een verhaal (voor) te lezen.

De totale tijd die binnen het verhaal verstrijkt.

Vertelde tijd

Verteltijd

Chronologisch

Niet-chronologisch

Flashback

Flash forward

De tijd die in het verhaal verstrijkt.

Leestijd.

Op volgorde van tijd

"overmorgen-vandaag-morgen"

Terugblik

Vooruitblik

Tijdsperspectief 

Mening

Vertelperspectief

Personages - karakter/round character

Personages - type / flat character

Het goochelen met de tijd

Het verhaal kan met de gebeurtenissen mee worden verteld.

Het verhaal kan achteraf worden verteld.

Emotief

Realistisch

Moreel

Ik-verteller

Personale verteller (hij-/zij-)

Alwetende verteller

Meestal een hoofdpersoon. Hij of zij maakt een karakterontwikkeling door.

Meestal een bijpersoon. Hij of zij maakt geen karakterontwikkeling door.

vertelperspectief

hoofdpersoon

ik-verhaal

hij/zij-verhaal

karakter

uiterlijk

verandering

Droom ik nog steeds? Ik blijf een paar seconden doodstil liggen.

Nadia bleef staan. "Hallo, ik ben Nadia." Bas liet zijn blik over de tengere brunette glijden.

Tijdsperspectief

mening

Vertelperspectief

Personages

Met de gebeurtenissen mee vertellen

De gebeurtenissen achteraf vertellen

Realistisch

Emotief

Moreel

Ik-verteller

Personaal perspectief

Alwetende verteller

Meervoudig perspectief

Flat character

Round character

Ik-vertelperspectief

Hij/zij-vertelperspectief

Alwetend vertelperspectief

Hij ziet zijn vrienden lopen in de stad. 

Hij zou er morgen wel achterkomen dat je het leven niet kan plannen.

Wat een vervelend mannetje, denk ik terwijl ik zijn kop koffie inschenk. 

Huiswerk voor di

Leren blz. 240/241

Vertelperspectief Tijd in verhalen

Verhaal begin/ verhaaleinde

Maken opdr. 4 en 5