H4 Heffingen en subsidies*

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Welkom

5 Havo ECONOMIE  ||  2024-2025

Leerdoelen

1. Wat gebeurd (in de grafiek) bij een vast bedrag aan indirecte belasting/subsidie bij de producent
2. Wat gebeurd er (in de grafiek) bij een vast bedrag aan subsidie bij de consument / producent
3. Gevolgen van de heffing voor de welvaart
4. Berekenen van het afwentelingspercentage (effect vraagfunctie)

Hoe kan de overheid de prijzen beïnvloeden?

www.bing.com

Belastingen en subsidies

Beïnvloeding van de markt kan door belastingen en subsidies

-Btw & Accijns

-Subsidies aan bedrijven of consumenten

Wat gebeurt er bij het invoeren van een indirecte belasting? (accijns)

1. De aanbodlijn verschuift naar rechts
2. De aanbodlijn verschuift naar links
3. De vraaglijn verschuift naar rechts
4. De vraaglijn verschuift naar links

Belasting en subsidie

Indirecte belasting (accijns): 

Stijging in de kosten. Hierdoor neemt het aanbod af 

(aanbodlijn naar links).

Subsidie producent: 

Daling van de kosten. Hierdoor neemt het aanbod toe 

(aanbodlijn naar rechts).

Subsidie consument

Stijging van de vraag (vraaglijn gaat naar rechts)

Wie heeft er last van de invoering van een accijns?

1. Alleen de producent
2. Alleen de consument
3. De producent en de consument
4. Consument, producent en de belastingdienst

Wie heeft er last van invoering van een accijns / belastingheffing?

Producent: De kosten stijgen en er zullen minder producten worden afgenomen

Consument: Een gedeelte van de kosten wordt doorberekend in de vorm van een prijsverhoging

Consumenten en producentensurplus neemt hierdoor af.

De belastingdienst heeft wel opbrengsten, maar dit weegt niet op tegen de afname van het consumenten en producentensurplus. Dus is er een welvaartsverlies

Leveringsbereidheid

Producent 1 wil minimaal € 10

Producent 2 wil minimaal € 12,50

Producent 3 wil minimaal € 15

Producent 4 wil minimaal € 17,50

Producent 5 wil minimaal € 20

Leveringsbereidheid + heffing (accijns € 5,-)

Producent 1 vraagt € 15 om zijn minimale € 10 over te houden

Producent 2 vraagt € 17,50 om zijn minimale € 12,50 over te houden

enz...

De aanbodlijn stijgt dus met het bedrag van de accijns!

Aanpak met een aanbodvergelijking

De aanbodvergelijking is: Qa = 2,5p – 15

Er komt een heffing (accijns) van € 10

Bereken de nieuwe aanbodvergelijking

Stap 1: verwissel Q en P van plek in de functie, zodat je bij elke hoeveelheid de minimale prijs (leveringsbereidheid) weet.

Stap 2: tel de heffing op bij de prijs die de producent wil verdienen

Stap 3: wissel P en Q van plek om er weer een aanbodfunctie van te maken

De aanbodvergelijking is: Qa = 2,5p – 15
Er komt een heffing (accijns) van
€ 10. Bereken de nieuwe aanbodfunctie

Verschuiving aanbodlijn

De aanbodlijn schuift dus naar boven/links. En wel met het bedrag van de accijns.

Maar de marktprijs stijgt niet met dit bedrag. De reactie van de consumenten (prijselasticiteit) zal bepalen hoeveel de prijs omhoog gaat.

afwentelingspercentage

Het afwentelingspercentage geeft aan hoeveel procent van de heffing wordt afgewenteld op de consument.

Elastische vraag

Inelastische vrag

Qa= 2,5p – 15

Q’a = 2,5P – 40 (na de heffing)

Vul hier de evenwichtsprijzen en het afwentelingspercentage in

Wat verwacht je dat er zal gaan gebeuren bij de inelastische vraag

1. Het afwentelings% blijft gelijk
2. Het afwentelings% stijgt
3. Het afwentelings% daalt

Afwentelings %

Doordat de consumenten nauwelijks minder gaan kopen, stijgt de prijs flink. Maar nog steeds minder dan de heffing.

Alleen wanneer de vraag volkomen inelastisch is, zal de heffing volledig kunnen worden doorberekend in de prijs.

Berekening

Qa = 2,5 P – 15

Q’a = 2,5P – 40 

Qv = -2P + 120

Oude evenwichtsprijs = € 30

Nieuwe evenwichtsprijs = € 35,56

Van de € 10 wordt dus uiteindelijk € 5,56 door de consumenten betaald.

Een afwentelingspercentage van:

5,56 / 10 x 100 = 55,6%

Gevolgen van een heffing voor de welvaart

Gevolgen van een heffing voor de welvaart

Waar zit het nieuwe:

-Consumentensurplus

-Producentensurplus

-Belastingopbrengst

-Welvaartsverlies

Gevolgen van de heffing voor de welvaart

c= consumentensurplus

O = Overheid

P = Producentensurplus

WV= welvaartsverlies

Leerdoelen

1. Wat gebeurd (in de grafiek) bij een vast bedrag aan indirecte belasting/subsidie bij de producent
   
2. Wat gebeurd er (in de grafiek) bij een vast bedrag aan subsidie bij de consument
3. Berekenen van het afwentelingspercentage
4. Gevolgen van de heffing voor de welvaart

Welke belasting is een indirecte belasting met een vaste prijs per eenheid? (Leerdoel 1)

1. BTW
2. Accijns
3. Inkomstenbelasting
4. Subsidie

Wat gebeurt er als de producent een subsidie ontvangt? (leerdoel 2)

1. De aanbodlijn verschuift naar rechts
2. De aanbodlijn verschuift naar links
3. De vraaglijn verschuift naar rechts
4. De vraaglijn verschuift naar links

Wat gebeurt er als de consument een subsidie ontvangt? (leerdoel 3)

1. De aanbodlijn verschuift naar rechts
2. De aanbodlijn verschuift naar links
3. De vraaglijn verschuift naar rechts
4. De vraaglijn verschuift naar links

Wat gebeurt er met het consumentensurplus en het producentensurplus (leerdoel 4)

1. Consumentensurpus - Producentensurplus +
2. Consumentensurplus - Producentensurplus -
3. Consumentensurplus + Producentensurplus +
4. Consumentensurplus en producentensurplus blijven gelijk

Hoe hoog is de subsidie?

1. 0,10
2. 0,25
3. 0,50
4. 0,75

Leerdoelen

1. Welke indirecte belastingen gebruikt de overheid
2. Wat gebeurd (in de grafiek) bij een vast bedrag aan indirecte belasting/subsidie bij de producent
3. Wat gebeurd er (in de grafiek) bij een vast bedrag aan subsidie bij de consument
4. Gevolgen van de heffing voor de welvaart

1. Berekenen van de aanbodfunctie na belastingheffing
2. Berekenen van de nieuwe evenwichtsprijs
3. Berekenen van het afwentelingspercentage (effect vraagfunctie)
4. Berekenen van de opbrengst van de overheid

Exit Ticket

De vraag naar en het aanbod van motorolie op een markt met volkomen concurrentie kan met de volgende functies worden voorgesteld:

Qv = -120P + 600                                                        Qv en Qa × 1 miljoen liter

Qa = 80P – 200                                                             P = de prijs in euro’s per liter

Omdat olie het milieu belast, besluit de overheid de producenten een milieuheffing op te leggen van € 1 per liter motorolie. Als gevolg van die heffing verandert de aanbodfunctie.

a. Hoe luidt de nieuwe aanbodfunctie na het opleggen van de milieuheffing?

b. Bereken de nieuwe evenwichtsprijs na het opleggen van de milieuheffing.

c. Bereken het afwentelingspercentage.

d. Bereken de opbrengst van de milieuheffing voor de overheid.

Hoe luidt de nieuwe aanbodfunctie na het opleggen van de milieuheffing?

Exit Ticket

De vraag naar en het aanbod van motorolie op een markt met volkomen concurrentie kan met de volgende functies worden voorgesteld:

Qv = -120P + 600                                                        Qv en Qa × 1 miljoen liter

Qa = 80P – 200                                                             P = de prijs in euro’s per liter

Omdat olie het milieu belast, besluit de overheid de producenten een milieuheffing op te leggen van € 1 per liter motorolie. Als gevolg van die heffing verandert de aanbodfunctie.

a. Hoe luidt de nieuwe aanbodfunctie na het opleggen van de milieuheffing?

b. Bereken de nieuwe evenwichtsprijs na het opleggen van de milieuheffing.

c. Bereken het afwentelingspercentage.

d. Bereken de opbrengst van de milieuheffing voor de overheid.

Bereken de nieuwe evenwichtsprijs na het opleggen van de milieuheffing.

Exit Ticket

De vraag naar en het aanbod van motorolie op een markt met volkomen concurrentie kan met de volgende functies worden voorgesteld:

Qv = -120P + 600                                                        Qv en Qa × 1 miljoen liter

Qa = 80P – 200                                                             P = de prijs in euro’s per liter

Omdat olie het milieu belast, besluit de overheid de producenten een milieuheffing op te leggen van € 1 per liter motorolie. Als gevolg van die heffing verandert de aanbodfunctie.

a. Hoe luidt de nieuwe aanbodfunctie na het opleggen van de milieuheffing?

b. Bereken de nieuwe evenwichtsprijs na het opleggen van de milieuheffing.

c. Bereken het afwentelingspercentage.

d. Bereken de opbrengst van de milieuheffing voor de overheid.

Bereken het afwentelingspercentage

Exit Ticket

De vraag naar en het aanbod van motorolie op een markt met volkomen concurrentie kan met de volgende functies worden voorgesteld:

Qv = -120P + 600                                                        Qv en Qa × 1 miljoen liter

Qa = 80P – 200                                                             P = de prijs in euro’s per liter

Omdat olie het milieu belast, besluit de overheid de producenten een milieuheffing op te leggen van € 1 per liter motorolie. Als gevolg van die heffing verandert de aanbodfunctie.

a. Hoe luidt de nieuwe aanbodfunctie na het opleggen van de milieuheffing?

b. Bereken de nieuwe evenwichtsprijs na het opleggen van de milieuheffing.

c. Bereken het afwentelingspercentage.

d. Bereken de opbrengst van de milieuheffing voor de overheid.

Berken de opbrengst van de milieuheffing door de overheid

Leerdoelen

• Welke indirecte belastingen gebruikt de overheid
• Wat gebeurd (in de grafiek) bij een vast bedrag aan indirecte belasting/subsidie bij de producent
• Wat gebeurd er (in de grafiek) bij een vast bedrag aan subsidie
• Gevolgen van de heffing voor de welvaart

• Berekenen van de aanbodfunctie na belastingheffing
• Berekenen van de nieuwe evenwichtsprijs
• Berekenen van het afwentelingspercentage (effect vraagfunctie)
• Berekenen van de opbrengst van de overheid

                 Aan de slag

                                      H4: Opdracht 4.6