VI 3.2 Staatsrecht

• Basiskennis recht
• MBO
• Studiejaar 1

Staatsrecht

Les 2

Bespreken huiswerk

Opdracht 3 & 7 

Hoofdstuk 2

Hoe wordt de Eerste Kamer gekozen?

1. direct
2. indirect

Wie kiest de Eerste Kamer dus?

1. de gemeenteraadsleden
2. de ondernemingsraden
3. de provinciale staten

Hoeveel leden heeft de Tweede Kamer?

1. 50
2. 75
3. 150
4. 225

De overheid

(Hoofdstuk 3)

• De drie taken van de overheid zijn:
  
• Wetgevende taak:
  Wetten maken (bijv. de Tweede Kamer, de Provinciale Staten, de gemeenteraad)
• Bestuurlijke taak:
  Het praktische uitvoeren van wetten (door bijv. de landelijke regering, de Gedeputeerde Staten van de Provincie, het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente)
• Rechtsprekende taak:
  Het oplossen van juridische (wettelijke) problemen (door bijv. de Kantonrechter, de Rechtbank, het Gerechtshof)
• Deze taken zijn gescheiden: Trias Politica/leer van de machtenscheiding

Hoe wordt de machtenscheiding ook wel genoemd?
(opdracht 3.3)

1. Ne bis in idem
2. Trias politica
3. Actio Pauliana
4. A contrario

Ne bis in idem = niet voor de tweede keer voor hetzelfde feit terecht kunnen staan/gestraft kunnen worden 

Actio pauliana = mogelijkheid om rechtshandeling te vernietigen als dit schuldeiser onredelijk benadeeld 

A contrario = argumentatievorm 

Wat is de trias politica?

Scheiding der machten, overheidstaken zijn bewust verdeeld over verschillende overheidsorganen om de macht te scheiden. 

Geef aan welke overheidstaak wordt bedoeld:
De raad van gemeente Gouda verandert enkele bepalingen in de Algemene Plaatselijke Verordening
(opdracht 3.4)

1. Wetgeving
2. Bestuur
3. Rechtspraak

Geef aan welke overheidstaak wordt bedoeld:
Strafrechter Van der Wolde veroordeelt Jan V. voor diefstal.
(opdracht 3.4)

1. Wetgeving
2. Bestuur
3. Rechtspraak

Geef aan welke overheidstaak wordt bedoeld:
De regering benoemt Jasper Knoop tot burgemeester.
(opdracht 3.4)

1. Wetgeving
2. Bestuur
3. Rechtspraak

Landelijke overheid:

Staten-Generaal

De Staten-Generaal heeft twee taken:

1. Wetgevende taak: beslist op wetgevingsvoorstellen van de regering; mogelijkheid tot eigen wetsvoorstellen
2. Controlerende taak: controleert de regering door bijvoorbeeld vragen te stellen tijdens het vragenuurtje op de dinsdagmiddag!

02:36

Waar maakt het Kamerlid zich druk om?

Wat vind je van het antwoord van de minister?

Lees art. 81 GW
Klopt de volgende stelling?
De Staten-Generaal kunnen alleen wetten maken.

1. ja
2. nee

Lees art. 68 GW.
Is een minister verplicht om antwoord te geven op vragen van een Kamerlid?

1. ja
2. nee

Landelijke overheid:

Regering

Ook de regering heeft twee taken:

1. wetgevende taak: regering maakt op de ministeries wetsvoorstellen (super veel werk!!!) en past deze op wens van de Kamer aan, art. 84 GW; 

[Staten-Generaal stemmen hierover]

2. uitvoerende taak (besturen): op grond van het coalitieakkoord wordt uitvoering gegeven aan wetten door beleid te maken;

de regering moet het algemeen belang behartigen en bijv zorgen voor de veiligheid, volksgezondheid, huizen en werk.

Wetten

Wetten zijn algemeen verbindende voorschriften: regels, die dus voor iedereen gelden 

Wet in formele zin: gemaakt door regering en Staten-Generaal

bijv. Grondwet, Wetboek van Strafrecht, Burgerlijk Wetboek

Wet in materiële zin: alle bepalingen die naar hun inhoud als een wet gezien kunnen worden, ofwel alle algemeen verbindende voorschriften, dus ook gemaakt door andere wetgevers dan regering en S-G, bijv. APV van de gemeente Eindhoven

De wet=wet in formele zin;

Let op: in Nederland is dus de machtenscheiding niet zo strikt als deze ooit door Montesquieu is bedacht.

Hiërarchie van wetten

Drie uitgangspunten:

1. Hoog gaat voor laag

2. Nieuw gaat voor oud

3. Bijzonder gaat voor algemeen

Hoog voor laag

Let op: constitutioneel toetsingsverbod: wetten in formele zin mogen niet worden getoetst aan de Grondwet, art. 120 GW

In de APV van de gemeente Eindhoven wordt opgenomen dat je niet meer met een hoofddoek op straat mag rondlopen om de integratie tussen burgers te bevorderen.
In de Grondwet staat dat iedereen het recht heeft zijn godsdienst vrij te belijden.
Welke regel gaat voor?

1. De APV
2. De Grondwet

Nieuw voor oud

Regel: nieuwe wetgeving gaat vóór oude wetgeving, bijv:

nieuwe regels over alimentatie in het BW. De oude regel geldt dan niet meer!

Uitzondering: in het strafrecht heb je bijv. een andere regel:

als na het plegen van een feit (maar vóór de strafoplegging) een strengere wet komt, dan wordt die nieuwe strengere wet nog niet toegepast! (strafrechtelijk legaliteitsbeginsel)

Voor 1 januari 2018 trouwde men wettelijk in de algehele gemeenschap van goederen. Alle schulden en vermogen van de echtgenoten werd van hen samen. Sinds 1 januari 2018 trouwt men wettelijk in de beperkte gemeenschap van goederen: alles wat je tijdens het huwelijk krijgt, wordt van beide echtgenoten samen. Als je vandaag trouwt, hoe zit het dan?

1. Dan geldt: alle schulden en vermogen wordt van samen
2. Dan geldt: alles wat je tijdens het huwelijk krijgt, wordt van samen.

Bijzonder voor algemeen

Vooral in het bestuursrecht:

Algemene wet bestuursrecht: algemene rechtsregels voor alle bestuursrechtelijke deelgebieden (paspoorten, vreemdelingen, ruimtelijke ordening, studiefinanciering, rijbewijzen ezv.), bijv. de indieningstermijn voor een bezwaarschrift van 6 weken, art. 6:7 Awb.  

Bijzondere wetgeving: in wetten die specifiek voor een bepaald bestuursrechtelijk rechtsgebied zijn gemaakt, kunnen afwijkende regels staan, bijv. art. 69 Vw 2000: 4 weken

Ellen is het niet eens met het besluit van DUO dat zij geen aanvullende beurs krijgt.
Binnen hoe veel weken moet zij haar bezwaar indienen?

(noot: er is geen bijzondere regel van toepassing)

1. 4 weken
2. 6 weken
3. 8 weken

De totstandkoming van wetten 

in formele zin

Stap 1: Voorbereiding op het ministerie

Stap 2: Bespreking in de ministerraad (voorstel namens de hele regering)

Stap 3: Advies door de Raad van State 

Stap 4: Stemming in de Tweede Kamer

Stap 5: Stemming in de Eerste Kamer

Stap 6: Ondertekening door de Koning en de (verantwoordelijke) minister(s) 

Stap 7: Bekendmaking in het Staatsblad (door de Minister van Veiligheid en Justitie)

Bij een initiatiefwetsvoorstel 

ziet het er als volgt uit:

Stap 1: Voorbereiding door Kamerleden zelf

Stap 2: Advies door de Raad van State (mag ook nog tijdens bespreking in de 2e Kamer)

Stap 4: Stemming in de Tweede Kamer

Stap 5 Stemming in de Eerste Kamer

Stap 6: Ondertekening door de Koning en de (verantwoordelijke) minister 

Stap 7: Bekendmaking in het Staatsblad (door minister van Veiligheid en Justitie)

Opdrachten maken

Hoofdstuk 3:

Opdracht 7a

Hoofdstuk 5:

Opdracht 3b

Opdracht 5