WRE 1TC NN - Cursus Grammatica §7 Lijdend Voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom 1TC!

Nederlandse les - 30 oktober 2023

Checklist:

- Mobiel in de (telefoon)tas

- Boek Nederlands op tafel

- Zitten volgens plattegrond

1. Kletsen over vakantie
2. Lesdoelen
3. Herhaling
4. Invulschema grammatica
5. Theorie lijdend voorwerp
6. Oefening
7. Zelfstandig werken
8. Lesdoelen checken

PLANNING

Wat is het leukste dat je deze vakantie hebt gedaan?

Lesdoelen

Aan het einde van deze les...

• Heb ik mijn kennis over grammatica opgefrist
• Weet ik hoe ik het lijdend voorwerp in een zin vind

Je kunt de persoonsvorm in een zin op drie manieren vinden. 

Schrijf mee in het schema, maak aantekeningen!

De tijdproef

1) Verander de zin van tijd.

Het woord dat dan verandert, is de persoonsvorm. Kijk maar:

• Sven wil in het weekend geen huiswerk maken.
• Sven wilde in het weekend geen huiswerk maken.

De vraagproef

2) Maak van de zin een vraag.

Het werkwoord dat dan vooraan komt te staan, is de persoonsvorm.

• Syt, Ilse en Yfke hebben woensdag een toets ingehaald. 
• Hebben Syt, Ilse en Yfke woensdag een toets ingehaald?

De getalsproef

3) Verander het getal (het aantal) van de zin. Het gaat dan niet meer om één persoon, maar bijvoorbeeld om twee.

Het woord dat dan verandert, is de persoonsvorm. Kijk maar:

• Luuk zat tijdens de uitleg aan andere dingen te denken.
• Luuk en Jens zaten tijdens de uitleg aan andere dingen te denken.

Zinnen bestaan uit zinsdelen. Een zinsdeel kan bestaan uit één woord of uit meerdere woorden.

Schrijf mee in het schema, maak aantekeningen!

Zinsdelen

Een zin bestaat uit verschillende zinsdelen. Zinsdelen kun je uit een zin halen door te kijken naar welke woorden je voor de persoonsvorm kunt plaatsen. Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen. Een voorbeeldzin:

• Evi / heeft / vorige week / aan Yara / haar boek / uitgeleend.

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

1. De jonge held | kreeg | een onderscheiding.

1. juist
2. onjuist

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

2. Over | een paar jaar | heeft | iedereen | een smartwatch.

1. juist
2. onjuist

Ik heb de hele herfstvakantie rustig aan gedaan.

Neem de zin over en verdeel de zin in zinsdelen. Plaats tussen de zinsdelen een /

Het onderwerp (ow)

Het onderwerp in een zin:

'Tijdens zijn show amuseert de cabaretier het publiek met zelfgeschreven liedjes.'

De cabaretier = het onderwerp

Het onderwerp van de zin is vaak een persoon (of dier/ding) die iets doet. Vrijwel elke zin heeft een onderwerp.

• Hoe vind je het onderwerp? Stel de vraag: Wie/wat + persoonsvorm?

• 
  

Werkwoordelijk

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin. Ze zeggen wat het onderwerp (mens, dier of ding) doet of ondergaat. De persoonsvorm is altijd een onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.

Als er meer werkwoorden in de zin staan, horen die er ook bij.

gezegde (wg)

Werkwoordelijk

• Bepaal welke woorden werkwoorden zijn.
• Deze woorden samen vormen het werkwoordelijk gezegde.
• Delen van een scheidbaar werkwoord horen ook bij het wg.
  
  De bezorger heeft het pakketje gisteravond afgeleverd.

gezegde (wg)

Noteer de werkwoorden:

Mijn vader is van de ladder gevallen.

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

Dat merk bier is echt niet te drinken!

Uitlegfilmpje!

Het lijdend voorwerp (LV)

Een lijdend voorwerp geeft meestal aan aan wie/wat iets 'overkomt' of 'ondergaat'

Zo vind je het lijdend voorwerp:

1. Zoek de PV en verdeel de zin in zinsdelen.

2. Noteer het onderwerp en werkwoordelijk gezegde.

3. Stel de vraag: Wat/Wie + WG + onderwerp?

Hedser heeft een warme winterjas gekocht.

Wat heeft Hedser gekocht? Een warme winterjas.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Bruno drinkt een glas water.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Zij pakt haar fiets uit de schuur.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

De voetballer trapt de bal weg.

Noteer van de volgende twee zinnen de persoonsvorm, het onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp:

1. Het nichtje van Dean heeft een tatoeage laten zetten.

PV  =                                            OW =

WWG  =                                        LV =

2. Soraya maakt in het openbaar graag grappen.

PV =                                                OW =

WWG =                                           LV  =

Twee zinnen ontleden

Zelfstandig werken

Wat: maak opdracht 2 en 3 op blz. 217

Hoe: je mag overleggen op fluisterniveau

Hulp: theorie op bladzijde 216 of je aantekeningen

Tijd: tot de laatste vijf minuten van de les

Klaar: oefen verder in de online methode.

Lesdoelen checken

Heb ik mijn kennis over grammatica opgefrist?

Weet ik hoe ik het lijdend voorwerp in een zin vind?