TALENT - B2 - 4.5. Spelling (vd als bn/ samenstelling tussen -s en -n)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Wat weten we nog?

fietst

1. persoonsvorm
2. voltooid deelwoord

'gebeurd'
is een

1. persoonsvorm
2. voltooid deelwoord

'betaalt'
is een

1. persoonsvorm
2. voltooid deelwoord

ontdekt: persoonsvorm of voltooid deelwoord?

Columbus heeft Amerika ontdekt.

1. persoonsvorm
2. voltooid deelwoord

Hij heeft niets gezegd
Gezegd is ...

1. Voltooid deelwoord
2. Persoonsvorm

Wat is 'gevideobeld'?

1. een heel werkwoord
2. een persoonsvorm
3. een onvoltooid deelwoord
4. een voltooid deelwoord

Zwak werkwoord

Sterk werkwoord

Lopen

Dansen

Fietsen

Schrikken

Zijn

Springen

Schrijven

Helpen

Blaffen

Bakken

Wandelen

Hamsteren

- Voltooid deelwoord als             bijvoeglijk naamwoord
- Samenstelling tussen -s
- Samenstelling tussen -n

Voltooid deelwoord als             bijvoeglijk naamwoord

Geef een voorbeeld van
een voltooid deelwoord

Wat is een bijvoeglijk naamwoord?

Zegt iets van een zelfstandig naamwoord.

Aan de slag...

Maak van paragraaf 4.8 opdracht 6 t/m 12. Maak de steropdracht ook.

Samenstelling tussen -s

Wat moet je doen als je bij een samenstelling de tussen -s niet hoort en je niet zeker weet of je deze wel of niet moet schrijven?

Vervang het tweede deel van de samenstelling door een vergelijkbaar deel. Je hoort dan of je wel of niet een tussen -s moet schrijven.

- Samenstelling tussen -n

Noem één van de zeven genoemde uitzonderingen op de samenstelling met een tussen -n.

Hoofdregel: De tussen -en wordt geschreven wanneer het eerste woord van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud heeft op -en.

Het is dus: kippenei, want het meervoud van kip is alleen kippen. Maar het is aspergesoep en gedaanteverwisseling, want het meervoud van asperge is asperges, terwijl het meervoud van gedaante zowel gedaanten als gedaantes kan zijn.

Uitzonderingen

Sommige woorden houden een -e als tussenletter, hoewel ze als je de hoofdregel zou volgen -en zouden moeten krijgen.

1. Woorden die verwijzen naar een unieke persoon of zaak: zonnestraal, maneschijn en Koninginnedag.

2. In bijvoeglijke naamwoorden waarvan het eerste deel alleen maar wordt gebruikt als versterking van het bijvoeglijke tweede deel: apetrots, boordevol, reuzeleuk en beregoed.

3. Woorden van het type ‘dier+plant’ vallen vanaf 2005 onder de hoofdregel en krijgen een tussen-n: eendenkroos, rattenkruid en paardenbloem.

Zie ook: De Taalunie

4. Het eerste deel van het woord is een zelfstandig naamwoord zonder meervoud: rijstepap en roggebrood.

5. Woorden die historisch gezien wel een samenstelling zijn, maar die niet meer als zodanig worden herkend (we noemen dit versteende samenstellingen: ruggespraak en elleboog).

Zie ook: PP in taal

6. Het eerste deel van het woord is een zelfstandig woord met alleen een meervoud op -s: aspergekweker, etagewoning.

7. Het eerste deel van het woord is een bijvoeglijk naamwoord: hogeschool, blindedarm.

Leg uit waarom zonnebril zonder tussen-n is geschreven

Uitzondering 1: Woorden die verwijzen naar een unieke persoon of zaak: zonnestraal, maneschijn en Koninginnedag.

Aan de slag...

Maak paragraaf 4.5. Spelling: opdracht 9 t/m 11.

Wat niet af is, is huiswerk.