Intimiteit en seksualiteit bij dementie

• Geneeskunde
• WO
• Studiejaar 6

Intimiteit en seksualiteit bij dementie

Sufia Amini en Charlotte Bogaard

28-06-2023

Inhoudsopgave - 60 min

• Leerdoelen
• Intimiteit en seksualiteit
• Lichamelijke veranderingen bij ouder worden
• Praktijksituatie
• Idee voor gespreksopening
• Strategieën voor gesprek
• Ter overweging: visie in het verpleeghuis?
• Sekszorg
• Leerdoelen en reflectie
• Bronvermelding

Leerdoelen

- De AIOS kent de begrippen intimiteit en seksualiteit

- De AIOS weet welke lichamelijke veranderingen er optreden als het gaat om seksualiteit en ouder worden

- De AIOS heeft handvatten om een gesprek over intimiteit en seksualiteit aan te gaan met patiënt/systeem

- De AIOS is zich bewuster van het belang van het bespreekbaar maken van intimiteit/seksualiteit

Intimiteit en seksualiteit

Intimiteit

• Diepe verbondenheid; lichamelijk, emotioneel of spiritueel

Seksualiteit

• Gevoelens, gedachten en handelingen gepaard met lust en opwinding

Lichamelijke veranderingen bij ouder worden

Man

Vrouw

Lichamelijke veranderingen bij ouder worden

Man	Vrouw
Gevoeligheid penis	Duurt langer opgewonden te raken
Krijgen/behouden erectie	Vagina/slijmvlies vochtig
Orgasme korter	Vaginawand dunner
Herstelfase orgasme	Gemeenschap mogelijk pijnlijk

Veranderingen bij dementie

Invloed op mogelijkheden ontvangen signalen en uiting geven aan intimiteitsgevoelens/verlangens

Praktijksituatie

Je doet een thuisconsult/intake op PG bij een demente man met betrokken echtgenote. Dhr is cognitief nog relatief goed. Het valt op dat dhr steeds een arm om zijn vrouw heen slaat en ook dat hij haar herhaaldelijk kust op de wang. Echtgenote zie je steeds van kleur verschieten en ze probeert wat verder weg te gaan zitten. Als je de situatie benoemt, maakt echtgenote onmiddellijk duidelijk het hier nu niet over te willen hebben.

De situatie blijft door je hoofd gaan en je besluit echtgenote op een ander moment apart te nemen. Wat zijn handvatten voor zo'n gesprek?

Een mogelijke gespreksopening

Strategieën voor gesprek

• Geleidelijke benadering
• Onderzoeksgegevens of ervaringen van andere cliënten
• Logische aansluiting
• Taboe benoemen
• Beleidsbenadering

Voorbeelden

• Kunt u me iets vertellen over de relatie voordat uw partner dementie kreeg? Warm/vriendschappelijk/maatjes/geliefden?
• Wat is er veranderd in de relatie sinds de dementie? Wat is verdwenen? Is er iets voor in de plaats gekomen? Wat mist u het meest?
• Ervaren jullie nog momenten van verbondenheid? Welke? Aanraken? Liefkozen? Lieve dingen zeggen?

• Hoe zouden wij kunnen helpen om kwaliteit van de relatie zo goed mogelijk te houden? Wat heeft u nodig?

Denk ook aan: Hoe lang samen? Hoe leren kennen? Wat voor relatie? Wat fijn om te doen? Nog intiem?  N.B. vergeet geen toestemming te vragen!!

Handleiding voor gespreksopbouw 

(voorbeeld van logische aansluiting)

Roelofs, T. (2018)

Ter overweging: visie vph?

Zijn er bij jullie richtlijnen over deze thema's?

Ter overweging: visie vph?

https://www.zorgvoorbeter.nl/seksualiteit/project-verpleeghuizen-sivil

Sekszorg

• Snoezelzorg
• Flekszorg
• Need2Care (Drenthe e.o.)
• Sexyzorg
• Stichting Alternatieve Relatiebemiddeling (SAR)
• De Ultieme Zorg (Limburg)

N.B. RozeZorg (LHBTI)

Leerdoelen

- De AIOS kent de begrippen intimiteit en seksualiteit

- De AIOS weet welke lichamelijke veranderingen er optreden als het gaat om seksualiteit en ouder worden

- De AIOS heeft handvatten om een gesprek over intimiteit en seksualiteit aan te gaan met patiënt/systeem

- De AIOS is zich bewuster van het belang van het bespreekbaar maken van intimiteit/seksualiteit

Om mee te nemen

• Wees je bewust van de omvang van dit thema
• Maak het z.s.m. en zo breed mogelijk bespreekbaar
• Zoek de strategie die het best bij je past en gebruik je eigen woorden, al doende leert men

Bronvermelding

Roelofs, T. (2018). Love, intimacy and sexuality in nursing home residents with dementia: An exploration from multiple perspectives. Proefschrift, Tilburg University.