5.2 stad en burgerij

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5

Burgelijke cultuur van Nederland.

5.2  Stad en Burgerij

Kernconcepten Burgerlijke Cultuur 

• MAATSCHAPPIJ: na opstand tegen Spanje: DE REPUBLIEK een GEDECENTRALISEERD SYSTEEM. Nederland is een STEDENLAND. De GEGOEDE BURGERIJ aan de macht.
• LEVENSBESCHOUWING: GODSDIENSTIGE TOLERANTIE toch domineert HET CALVINISME.
• HANDEL: sterke groei vanwege de VRIJE MARKTECONOMIE (handelskapitalisme): HANDELSREIZEN EN ONTDEKKINGSREIZEN leiden tot handelsmaatschappijen (VOC, WIC Levanthandel), handel in nieuwe producten (specerijen, katoen, Delfts Blauw).
• WELVAART: Brede lagen profiteren van de welvaart, het is een GOUDEN EEUW. Handel met overzeese gebiedsdelen leidt uiteindelijk tot SLAVERNIJ.
•  WETENSCHAP: wordt belangrijk: men doet EMPIRISCH ONDERZOEK ontwikkelt instrumenten, zoals OPTISCHE INSTRUMENTEN. REISVERZAMELINGEN worden getoond in KABINETTEN met daarin NATURALIA EN ARTIFICALIA. Techniek m.b.t. toneel: TONEELMACHINERIEEN – KUNSTWERKEN & VLIEGWERKEN
•  OPDRACHTGEVERS: zijn vaak PRIVE OPDRACHTGEVERS (gegoede burgerij; adel) of COLLECTIEVE OPDRACHTGEVERS; veel en gevarieerd aanbod van schilderkunst op de vrije markt (GENRES).

Burgerlijke cultuur van Nederland - 17e eeuw

5.2 stad en burgerij blz 106

-DE REPUBLIEK een GEDECENTRALISEERD SYSTEEM. Nederland is een STEDENLAND. De       GEGOEDE BURGERIJ aan de macht.

-Steden maken een enorm snelle groei door.

Amsterdam groeit ook erg. Concentrisch stelsel van grachten en kaden rond oude stadshart

https://www.youtube.com/watch?v=IvsHvfs3G1M 

- VOC sticht op Java de stad Batavia, gebouwd op dezelfde stedenbouwkundige principes als Amsterdam.

Stadhuis van Jakarta (nu een museum).

- Welke vormkenmerken herken je in deze architectuur? 

- Waaraan kan je zien dat een Nederlandse architect dit gebouw in de 17e eeuw heeft ontworpen?

Architectuur

- gedomineerd door klassieke opvatting

=> Kerken en publieke gebouwen worden gebouwd volgens streng klassieke principes (Vitruvius).

- Van Campen = architect voor nieuw stadhuis in Amsterdam

en volgt de klassieke regels die door Vitruvius zijn opgesteld.

(Vitruvius was een Romeinse architectuurtheoreticus, ongeveer 85 v Chr.)

Vitruvius - basis architectuur

over stadhuis Amsterdam

1. Schoonheid  [ symmetrie van grondplan en gevels, klassieke maatvoering / gulde snede]

2. Functionaliteit  [plaatsing zalen rond de openbare burgerzaal]

3. Stevigheid [ fundament 13.000 heipalen + duizenden blokken natuursteen]

De gulden snede (in normale taal de "gouden verhouding") is een curiosum uit de compositieleer, die zelden wordt toegepast, hoewel velen een gulden snede proberen te zien in vooral oude en beroemde schilderijen.

De gulden snede is een manier om het vlak te verdelen. Het is een ingewikkeld verhaal, dat de mensheid al sinds de oudheid heeft gefascineerd. De Romeinen noemden deze verhouding "sectio divina", de goddelijke verdeling.

bron: https://nl.wikibooks.org/wiki/Schilderen/Gulden_snede

Gulde Snede

Schets het Stadhuis op de Dam na, noteer de vormkenmerken en maak een foto van je tekening.

Stadhuis op de Dam

- Publieksgebouw

- Kantoren (bestuur, rechtspraak, bankzaken, sociale zorg)

- Gevel is symmetrisch

- Voor en achtergevel hebben vooruitstekend middendeel met daarop een timpaan

- Gevels hebben 3 lagen (fundament, en nog 2 verdiepingen)

- Horizontale banden

- Verticale pilasters (benadrukken de symmetrie)

- 1e verdieping: Ionische & korintische pilasters

- 2e verdieping: korintische pilasters

- Achthoekige toren + koepel -> beiaard (= klokken)

- Vitruvius schrijft dat gebouwen die "macht" huisvesten in Korintische stijl dienen te worden versierd. 

- De ingang is sober. Op straatniveau zijn meerdere deuren waarlangs het publiek het gebouw kan betreden. 

- festoen of guirlande = te zien boven de ramen. 

Twee timpanen op het Stadhuis op de Dam

Beeldhouwwerk van Artus Quellinus.

Timpaan damzijde: Amsterdamse Stedenmaagd met keizerskroon. Ze draagd een vredestak als symbool voor vrede en wordt omringd met mythologische figuren. Links van haar staat Neptunes.

Timpaan aan achterzijde: Amsterdamse stedenmaagd met een wereldbol omrings door figuren uit de vier continenten die de stad handelswaar brengen: Europa, Afrika, Azië en Amerika. 

Link naar Lesson Up met eindexamenvraag van vwo6 2019 over deze timpaan.

Wat heb je deze les geleerd?
Noem ook (nieuwe) begrippen. Probeer iets specifieks te noemen.

Huiswerk  13 maart

1. Bekijk het filmpje stijlen stromingen op blz 64
2.  lezen tb blz 106 en 107, maak een samenvatting en oefen met de oefendrills
3. nakijken vraag 14 t/m 22, mk wb vraag 23 t/m 34
4. maak ook de examenvraag in de lesson up les n.a.v. het stadhuis