Lijdend voorwerp en het meewerkend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Nederlands

Grammatica 

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Terugblik

Je kunt nu al ...

... de persoonsvorm in een zin benoemen.

... het werkwoordelijk gezegde in een zin benoemen.

... het onderwerp in een zin benoemen.

Aan het einde van deze les ...

... kun je het lijdend voorwerp in een zin herkennen en benoemen.

... kun je het meewerkend voorwerp herkennen en benoemen.

Maar eerst ...

... een stukje herhaling!

Opdracht: Benoem in iedere zin:

• de persoonsvorm (pv)
• het werkwoordelijk gezegde (wg)
• het onderwerp (ow)

Benoem de pv, het wg en ow

1. Mijn broertje is een heerlijke appeltaart aan het bakken.

Benoem de pv, het wg en ow

2. Volgende week gaan we hardlopen in het park.

Benoem de pv, het wg en ow

3. De nieuwe leraar muziek schijnt heel aardig te zijn.

Benoem de pv, het wg en ow

4. Mijn oom is sinds gisteren arts geworden.

Benoem de pv, het wg en ow

5. Hij leert altijd heel goed voor zijn proefwerk.

Benoem de pv, het wg en ow

6. Zullen we vandaag gaan fietsen?

Het lijdend voorwerp (lv)

Het lijdend voorwerp is een bijrolspeler. Het ondergaat iets = doet zelf niets. 

Het geeft antwoord op de vraag: wat of wie + gezegde + onderwerp?

Kees geeft een brief aan Pim. 

Een brief wordt gegeven = ondergaat iets = doet zelf niets 

Hein ontvangt het rapport van zijn baas. 

Het rapport wordt ontvangen = ondergaat iets = doet zelf niets

Het meewerkend voorwerp (mv)

Het meewerkend voorwerp is ook een bijrolspeler. Het is de ontvanger. 

Het geeft antwoord op de vraag: aan wie of voor wie + gezegde + ond (+ lv)?

De instructeur overhandigt Yasmine het zwemdiploma.

Yasmine is de ontvanger. 

De ober vergat voor de klant schoon bestek mee te nemen.

Voor de klant is de ontvanger. 

(geen) Meewerkend voorwerp!

Mijn neef rent ieder jaar voor een goed doel de marathon. 

voor een goed doel is geen mv omdat ...

• Voor een goed doel geeft geen antwoord op de vraag: aan wie/voor wie?
• Voor een goed doel geeft antwoord op de vraag: waarvoor?
• Voor een goed doel is geen wie (levend wezen)

(geen) Meewerkend voorwerp!

Hoe weet je dat de groene zinsdelen geen meewerkend voorwerp zijn?

Mijn neef rent ieder jaar voor een goed doel de marathon. 

Het korfbalteam van mijn neefje bereidt zich al weken voor op de Nederlandse Kampioenschappen. 

Voor mijn verjaardag krijg ik ieder jaar hetzelfde van mijn oma. 

(geen) Meewerkend voorwerp!

Het korfbalteam van mijn neefje bereidt zich al weken voor op de Nederlandse Kampioenschappen. 

Voor op de Nederlandse Kampioenschappen is geen mv omdat ...

• Voor op de N.K. is geen ontvanger.
• Voor op de N.K. geeft geen antwoord op de vraag: aan wie/voor wie?
• Voor op de N.K. geeft antwoord op de vraag: waarvoor?
• Voor op de N.K. is geen wie (levend wezen)

(geen) Meewerkend voorwerp!

Voor mijn verjaardag krijg ik ieder jaar hetzelfde van mijn oma. 

Voor mijn verjaardag is geen mv omdat ...

• Voor mijn verjaardag is geen ontvanger.
• Voor mijn verjaardag geeft geen antwoord op de vraag: aan wie/voor wie?
• Voor mijn verjaardag geeft antwoord op de vraag: waarvoor?
• Voor mijn verjaardag is geen wie (levend wezen)

Aan de slag!

Op de volgende pagina's vind je de opdrachten.

Lees eerst goed wat je moet doen!

Wat moet je doen?

1. Neem de zin over.
2. Verdeel de zin in zinsdelen (door verticale strepen te plaatsen).
3. Benoem: werkwoordelijk gezegde, onderwerp, lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp.

Benoem: wg, ow lv, mv

1. Ik wacht in de winkel.

Benoem: wg, ow lv, mv

2. Het broedkastje hangt in de boom.

Benoem: wg, ow lv, mv

3. De scheidsrechter gaf de verdediger een rode kaart.

Benoem: wg, ow lv, mv

4. Hier mag men roken.

Benoem: wg, ow lv, mv

5. We hebben gisteren in het stadion getraind.

Benoem: wg, ow lv, mv

6. Vanochtend maakte ik het ontbijt voor mijn moeder klaar.

Benoem: wg, ond, lv, mv

7. Enthousiast vertelde hij mij gisteren een verhaal.

Benoem: wg, ow lv, mv

8. Een goede juwelier werkt altijd heel precies.

Benoem: wg, ow lv, mv

9. Haar neefje kan heel goed liegen.

Benoem: wg, ow lv, mv

10. De leerlingen leren grammatica tijdens de Nederlands les.

Benoem: wg, ow lv, mv

11. Tijdens de wedstrijd pakt de voetballer de bal op.

Benoem: wg, ow lv, mv

12. Wie van het Nederlands elftal krijgt dit keer een rode kaart?

Benoem: wg, ow lv, mv

13. Geef je haar je telefoon?

Benoem: wg, ow lv, mv

14. De scheidsrechter gaf de handballer een time-out van twee minuten.

Benoem: wg, ow lv, mv

15. De aanvoerder reikte zijn medespelers de gewonnen bokaal aan.

Benoem: wg, ow lv, mv

16. De lerares Frans stuurde haar leerlingen via de elektronische leeromgeving een bericht over de repetitie.

Tot slot ...

... een aantal vragen om te checken of je het leerdoel hebt behaald.

Wel of geen lijdend voorwerp?

1. Mijn broertje is een heerlijke appeltaart aan het bakken.

1. wel een lv
2. geen lv

Wel of geen lijdend voorwerp?

2. Volgende week gaan we hardlopen in het park.

1. wel een lv
2. geen lv

Wel of geen lijdend voorwerp?

3. De nieuwe leraar muziek schijnt heel aardig te zijn.

1. wel een lv
2. geen lv

Wel of geen lijdend voorwerp?

4. Mijn oom is sinds gisteren arts geworden.

1. wel een lv
2. geen lv

Wel of geen lijdend voorwerp?

5. Hij leert altijd heel goed voor zijn proefwerk.

1. wel een lv
2. geen lv

Wel of geen lijdend voorwerp?

6. Zullen we vandaag gaan fietsen?

1. wel een lv
2. geen lv

Wel of geen meewerkend voorwerp?

7. Hij heeft voor Kerst een cadeaubon gekregen.

1. wel een mv
2. geen mv

Wel of geen meewerkend voorwerp?

8. Lisa heeft een brief geschreven aan de koning.

1. wel een mv
2. geen mv

Wel of geen meewerkend voorwerp?

9. Zij stuurt hem een paar leuke cadeaus voor zijn verjaardag.

1. wel een mv
2. geen mv