6.4. Schoonmaakmiddelen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

6.4 Schoonmaakmiddelen

Leerdoelen

• Je kunt verschillende manieren van schoonmaken herkennen en benoemen.
• Je kunt uitleggen wanneer je van zure en wanneer van basische oplossingen spreekt en daarbij het begrip pH gebruiken.
• Je kunt met behulp van indicatoren de pH bepalen.
• Je kunt een beredeneerde keuze maken voor een bepaald schoonmaakmiddel in een gegeven situatie.

Zeep heeft een

1. hydrofiele kop
2. hydrofobe staart
3. hydrofobe kop
4. hydrofiele staart

Oppervlaktespanning

• Water heeft een grote oppervlaktespanning doordat moleculen elkaar stevig vasthouden. 
• Water komt hierdoor niet goed in contact met het schoon te maken oppervlak
• Zeep verstoort de oppervlaktespanning. Zeepmoleculen gaan tussen de watermoleculen zitten. 

Oppervlaktespanning wordt veroorzaakt door aantrekking van

1. zeepmoleculen
2. watermoleculen

Schoonmaakmiddelen gebruiken

• Mechanisch reinigen
• Schoonmaken door oplossen
•  Desinfecteren
• Chemisch reinigen

Samenstelling schoonmaakmiddel

De samenstelling van een schoonmaakmiddel hangt af van het soort vuil dat je wilt verwijderen, schoonmaakmiddelen kunnen giftige of agressieve stoffen bevatten

Mechanisch reinigen

• Met kracht verwijder je aangekoekt vuil
• Schuurmiddel

Schoonmaken door oplossen

• Water maakt goed schoon omdat hydrofiele stoffen (zouten en koolhydraten) er goed in oplossen 
• Warm water maakt nog beter schoon!

• Hydrofobe vlekken verwijderen met hydrofobe stoffen
• Bijvoorbeeld: wasbenzine voor vetvlekken

Desinfecteren

Micro-organismen en virussen zijn onzichtbaar met het blote oog en kunnen op een zichtbaar schoon oppervlak aanwezig zijn 

• Heet water (minstens 60 °C, soms 95 °C)
• Zeep
• Bleekmiddel
• Alcohol

Schoonmaken met chemische reactie

Niet alles is schoon te maken met zeep en oplosmiddelen...

2 Soorten schoonmaakmiddelen:

- Zure schoonmaakmiddelen

- Basische schoonmaakmiddelen

Zure stof

Stoffen die zuur smaken

• azijnzuur
  
• mierenzuur
• zoutzuur
• Ene stof is agressiever dan de ander 
  
• Voorbeeld: ontkalken

Basische stof

Tegenovergestelde van zuur, zepig

• soda
• zeep
• ammonia
• gootsteenontstopper
• Voorbeeld: ontvetten

De pH

• De"zuurgraad" meet je in pH  
• pH 7 = neutraal
• pH > 7 = basisch
• pH < 7 = zuur 

Hoe lager de pH, hoe sterker het zuur 

Hoe hoger de pH, hoe meer basisch

pH

- pH geeft de zuurtegraad van een oplsossing aan

- pH schaal van 0 tot 14.

Voorbeelden

Zure 

schoonmaakmiddelen 

• pH tussen 0,00 en 6,50
• Tegen ketelsteen of kalk

basische schoonmaakmiddelen

• pH tussen 7,50 en 14
• Tegen vet(ten)

Deze leerdoelen horen bij deze slide.

Zure stoffen:

* Ik kan benoemen welke pH zure schoonmaakmiddelen hebben.

* Ik kan benoemen wat voor soort vuil zure stoffen kunnen verwijderen.

Basische stoffen:

* Ik kan benoemen welke pH basische schoonmaakmiddelen hebben.

* Ik kan benoemen wat voor soort vuil basische stoffen kunnen verwijderen.

Schoonmaakmiddelen

• Schoonmaakmiddelen kunnen agressief zijn. Dat komt omdat ze bv heel zuur of heel basisch (tegenovergestelde van zuur) zijn. Dat kan brandwonden veroorzaken. 

• Schoonmaakmiddelen moet je nooit mengen!! Er kunnen giftige gassen ontstaan

pH Meten

Universeel indicatorpapier

Lakmoespapier

Zuur-base indicatoren 

de pH...

1. is hoog in een zure oplossing
2. is hoog in een basische oplossing
3. is <7 in een zure oplossing
4. is >7 bij een zure oplossing

Een pH van 3 is zuurder dan een pH van 5

1. Waar
2. Niet waar

Een douchegel is "pH huidneutraal" en heeft een pH van 8,2. Deze douchegel is...

1. Zuur
2. Basisch
3. Neutraal

Welk van de onderstaande schoonmaakmiddelen is een basisch schoonmaakmiddel?

1. bleekmiddel
2. schuurmiddel
3. Gootsteenontstopper
4. wc ontkalker

met een basisch schoonmaakmiddel kan ik...

1. vet verwijderen
2. cement van tegels halen
3. autolak poetsen
4. waterkoker ontkalken

Met een zuur schoonmaakmiddel kan ik?

1. vet verwijderen
2. de vaat wassen
3. ramen lappen
4. kalk verwijderen

Wat doen

1. Lees paragraaf 6.4 door 
2. Maak opgaven van 6.4 ( 1 t/m 7)
3. Klaar? Maak de test jezelf van 6.4.

Einde van de les

• Je kent de verschillende werkingen van schoonmaakmiddelen
• Je kent verschillende zure en basische schoonmaakmiddelen 
• Je weet wat zuren en basen zijn en hoe je de pH kan meten