Rechtsstaat §2.1 2022

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Vrijheid of Veiligheid?

 H2 rechtsstaat

§2.1

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat een rechtsstaat is, de vier kenmerken hiervan beschrijven en toelichten waarom deze de rechtsbescherming bevorderen.

Je kunt aan de hand van het dilemma van de rechtsstaat uitleggen waarom de overheid geweld mag gebruiken.

Je kunt in concrete maatschappelijke vraagstukken het dilemma van de rechtsstaat herkennen.

Rechtstaat

Een rechtsstaat is een staat waarin vrijheid, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid voor de burger heel belangrijk zijn. Bovendien geniet de burger bescherming van zijn rechten en vrijheden, tegen medeburgers én tegen de overheid.

ondermijning

ondermijning is een gevolg van veel verschillende vormen van criminaliteit, waarbij de grenzen tussen de bovenwereld en de onderwereld vervagen. Criminelen richten voor hun activiteiten bedrijven op, vragen vergunningen aan en huren en kopen panden.

Ondermijning is een groot hedendaags probleem binnen onze rechtsstaat. Cruciaal is de medewerking van buren en omgeving.

Bovendien

Ps. Dit is in de staat achter mijn straat. Dus een keurig nette wijk waar criminaliteit gemixt wordt met het leven van gewone burgers, die daar niet om gevraagd hebben en wiens leven erdoor zelfs in gevaar gebracht kunnen worden.

Ondermijning vraagt om een goede gerichte planmatige aanpak

De politie is afhankelijk van informatie van de burger en van andere overheidsinstanties. De privacywetgeving maakt dit echter wel lastig en verzwakt de aanpak van de politie.

De politie moet bij alle gegevens van de burgers kunnen!

1. eens
2. oneens

ik vind het terecht dat de politie de beelden van de daders uit gaat zenden

1. eens
2. oneens

Het delen van namen door de geenstijl dient een maatschappelijk doel.

1. eens
2. oneens

geweldsmonopolie

In een rechtsstaat is het belangrijk dat alleen de overheid het recht heeft om geweld te gebruiken als de openbare orde in het gevaar is.

In een rechtsstaat is het van belang dat alleen de overheid geweldsmonoplie heeft om de openbare orde te handhaven

en soms worden daar onschuldige mensen bij geraakt

wat past bij jou?

1. de politie greep veel te hard in tijdens de avondklokrellen
2. Het is terecht dat de politie hard ingreep
3. Ze hadden veel harder op moeten treden en bijv. het leger in moeten zetten
4. anders...

Nederland is een rechtstaat

De burgers en de overheid zijn gebonden aan de rechten en plichten die in de grondwet staan

Kerntaken overheid

Rechtshandhaving

Rechtsbescherming

Kenmerken rechtsstaat

De aanwezigheid van grondrechten.
Grondrechten zijn niet absoluut. Beperking hiervan is dus mogelijk

De machtenscheiding of Trias Politica.
De macht is verdeeld in drie verschillende machten die elkaar controleren. In Nederland is van volledige machtenscheiding echter geen sprake.

Het legaliteitsbeginsel.
1) de overheid moet zich aan de rechtsregels houden
2) je kunt alleen gestraft worden voor iets dat in de wet strafbaar gesteld is ten tijde van de overtreding

Onafhankelijke rechtspraak. Rechters worden voor het leven benoemt. Ze baseren hun uitspraak onder andere op de vier rechtsbronnen (zie volgende slide).

Belangrijke rechten

Klassieke grondrechten
Gelijkheidsrecht
Vrijheidsrechten
Politieke rechten

Sociale grondrechten 

    grondwet chili

Belangrijke data grondwetsherzieningen

Eerste grondwet Nederland 1814
Belangrijke wijziging 1848
1917/1919
1983

In 1983 werd de Grondwet ingrijpend herzien. De hoofdstukindeling werd gewijzigd, teksten werden gemoderniseerd, overbodig geachte artikelen werden geschrapt, en er kwamen bepalingen over sociale grondrechten en een algemene antidiscriminatiebepaling.

Het passieve vrouwenkiesrecht werd in 1919 gevolgd door een wetsvoorstel van Henri Marchant om algemeen vrouwenkiesrecht in te voeren. Dit wetsvoorstel werd door de Tweede Kamer geaccepteerd en op 18 september ondertekende koningin Wilhelmina een wet die vrouwen volledig kiesrecht gaf. Bij de eerste verkiezingen die volgden, in 1922, kwamen zeven vrouwen in de Tweede Kamer.

Op 29 maart 1814 vervaardigde Nederland een nieuwe grondwet. Voor het eerst kreeg Nederland een monarchie, geleid door de familie van Oranje-Nassau. Deze familie had jarenlang belangrijke stadhouders geleverd voor de Franse bezetting. Een dag na de optekening van de grondwet, werd Willem Frederik van Oranje ingehuldigd als koning Willem I van Nederland. België behoorde toen tot hetzelfde land: het Soeverein Vorstendom der Verenigde Nederlanden.

ministeriële verantwoordelijkheid

De overheid heeft volgens het rapport over de toeslagenaffaire de beginselen van de rechtsstaat geschonden.

Waar komt die verhouding overheid burgers eigenlijk vandaan?

Ik snap dat steeds meer mensen het vertrouwen in de overheid kwijt raken

1. eens
2. oneens

Wat is ons belangrijkste mechanisme om machtsmisbruik te voorkomen?