College St. Paul

• Burgerschap
• Middelbare school
• vmbo lwoo
• Leerjaar 4

Burgerschap op school

College St. Paul

Even voorstellen

Arie van de Vrie

Docent maatschappijleer

Coördinator burgerschap

Even voorstellen

Wat is burgerschap in het onderwijs?

Wat is burgerschap?

Vd Ploeg, P (2022): zeggenschap i.p.v. zelfredzaamheid

Nieuwelink, H (2023): Burgerschap is het ideaal van vrije en gelijke mensen met het vermogen om maatschappelijk en politiek te functioneren en daarmee gezamenlijk de samenleving vorm te (kunnen) geven.

Eidhof, B (2019): Het toerusten van leerlingen met kennis, vaardigheden en houdingen, die ze in staat stellen om zelfstandig te handelen ten aanzien van sociale, maatschappelijke of politieke problemen.

Biesta: vrij vertaald: burgerschapsvorming is het ongrijpbare resultaat van ‘goed’ onderwijs.

De wet op burgerschap kwam er omdat: 

kennis van en over democratische instituties is te laag

De wet op burgerschap:

- het is soms lastig om gedeelde waarden te vinden

- is een gevolg van een veranderende en complexere maatschappij

Een aantal dilemma's:

Leerlingen mogen op school alleen in het Nederlands met elkaar of met een leraar praten

1. Eens
2. Oneens
3. Bespreekbaar

Er moet ruimte zijn voor leraren die voor de klas een sterke mening hebben over het conflict Israël-Hamas

1. Eens
2. Oneens
3. Bespreekbaar

Er moet ruimte zijn voor leraren die seksuele diversiteit onacceptabel vinden

1. Eens
2. Oneens
3. Bespreekbaar

Een leerling moet alle ruimte krijgen om complottheorieën uit te leggen

1. Eens
2. Oneens
3. Bespreekbaar

Dit is burgerschap

Maar hoe vul je dat nu in als school? 

Wat vraagt de overheid?

Sinds 2006 zijn er wetten rondom burgerschap

Maar vanaf Augustus 2021 is het volgende verplicht:

De opdracht vanuit de wet:

Er moet een visie zijn, burgerschap moet doelgericht zijn en samenhangend aangeboden zijn. Daarnaast moet dit alles te zien zijn in de schoolcultuur. Een school moet daarnaast inzicht hebben in de resultaten

De wet noemt indirect drie basiswaarden

Vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit

Kerndoelen (concept)

Schoolcultuur

Diversiteit

Democratische waarden

Maatschappelijke betrokkenheid

Democratische betrokkenheid

Maatschappelijke vraagstukken

Bouwstenen

Vrijheid en gelijkheid

Macht en inspraak

Democratische cultuur

Identiteit

Diversiteit

Solidariteit

Digitaal samenleven

Duurzaamheid

Globalisering

Techonologisch burgerschap

Die drie basiswaarden zijn belangrijk. En verder?

Dat is aan de scholen...

Burgerschap vraagt daarmee ook bezinning op de identiteit van de school. 

Hoe breng je burgerschap nu in de praktijk?

Het ideaalbeeld:

Ontken het wereldbeeld van de leerling niet

Expliciteer de grenzen van de wet, de school en van jezelf

Geef een persoonlijk voorzetje

Neem zelf het initiatief

Bevraag leerlingen actief over hun meningen, emoties en gebruik van bronnen

Besef vanuit een pedagogisch oogpunt dat de leerlingen zich in een ontwikkelingsfase bevinden

Opdracht: opschorten van je eigen mening

* vorm duo's of groepjes van 3

* pak je briefje met je stelling

* denk even na over je verweer

* De duo’s wisselen de kaartjes uit.

* daarna bevraag je jouw gesprekspartner over jouw onderwerp en daarbij behandel je jouw gesprekspartner als dé expert.

* stel open vragen en geef je eigen mening niet !!!

- Doe dit 5 minuten en wissel daarna om.

Hoe was het om dit te doen?

Ben je (toch) achter de mening van je gesprekspartner gekomen?

Waar ligt nu de taak voor scholen?

Zorg ervoor dat iedereen weet in welk kader ze werken

Bespreek burgerschap regelmatig in de teams

Communiceer duidelijk naar ouders

Schoolleiding moet ervoor zorgen dat het personeel zich veilig en gesteund voelt.

Maak burgerschap duurzaam.

Nog één vraag...

Wat verwacht je van collega's als het gaat om 'voorleven in burgerschap'?

Vragen?

[e-mail]