Schrijfstijl les 5 o.b.v. module Schrijfstijl van Jeroen Steenbakkers

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Schrijfstijl les 5

Fijn dat jullie er weer zijn.

Programma 

• Terugkijken
• Introductieopdracht
  
• Uitleg
• Opdrachten maken

Terugkijken

Wat hebben we tot nu toe gedaan?

Hoofdstuk 1: Toon aanpassen bij situatie en doel, gebruik concrete woorden

Hoofdstuk 2: Samenhang (signaalwoorden). Woordvariatie (synoniemen, verwijswoorden)

Hoofdstuk 3: Zinslengte: samengestelde en enkelvoudige zinnen

Hoofdstuk 4: Zinnen moeten goed en duidelijk zijn. 

leerdoelen

• Je leert hoe je een tekst verbeteren door de stijl helder, afwisselend en correct te maken.

• Je leert dat er stijlfiguren zijn die een tekst mooier, opvallender en spannender maken.

            Actie

                                                      Pak je boek en je pen 

Tweetallen: overleggen

Hoe haal je zinnen uit de knoop? (herhaling hoofdstuk 4)

Welke vier manieren zijn er om zinnen uit de knoop te halen?

Hoofdstuk 5 Opvallende stijl

Ellips, woordspeling, korte zin, eufemisme, dysfemisme, hyperbool, pleonasme, tautologie, alliteratie

Opvallende stijl

De belangrijkste wedstrijd van Epke Zonderland.

Luister en kijk naar het filmpje (de volgende slide). Richt je aandacht op het commentaar van de sportcommentator Hans van Zetten.

Kijkopdracht: Hans van Zetten gebruikt twee verschillende omschrijvingen voor Epke Zonderland. Noteer beide omschrijvingen.

Welke twee beschrijvingen gebruikte Van Zetten?

Opvallende stijl

 woordspeling:

Ik ben rijp voor een inrichting (IKEA)

Er gaat niets boven Groningen (gemeente Groningen)

Hans Anders. Alleen de prijs is anders.

Opvallende stijl

Korte onvolledige zinnen

Vaak worden er woorden weggelaten.

Dat noem je een ellips.

Steeds verrassend, altijd voordelig. (Kruidvat)

Shoot it. Save it. Share it. (iPhone)

Opvallende stijl

In zakelijke teksten vaak géén opvallende stijl.

Wel  in blogs, tweets, columns, songteksten...

In zakelijke teksten soms in de afsluiting wel:

Kortom: de kantine kan voortaan zonder cola.

Mijn conclusie: Rutte is uitgeregeerd.

Opvallende stijl

Woordspelingen kom je ook wel veel tegen in krantenkoppen:

Tennisclub wil geen eikels op de baan.

Twents ziekenhuis snijdt in eigen personeel.

Buschauffeur rijdt dronken kinderen rond.

Politie treedt op bij popfestival.

STIJLFIGUREN

Gebruik je om indruk te maken op een luisteraar of lezer en extra de aandacht te trekken
 

Het zijn taalmiddelen om dat wat je wilt zeggen, treffender of sterker uit te drukken.

• 
  

Hyperbool

Een hyperbool is een sterke overdrijving.

Als je je erg inspant:

"Ik ga dood!!"

Je moet een half uurtje wachten:

"Ik sta hier al eeuwen!"

• 
  

Eufemisme

Verzachtende omschrijving die een beetje verstopt wat iets eigenlijk betekent. Vaak met een taboe.

Voorbeelden voor dood:

heengaan

inslapen

naar een betere wereld gaan

• 
  

Dysfemisme

Omschrijving die iets erger of sterker maakt.

Wat voor vreten staat er nu weer op tafel?

Sigaret - kankerstokje

Drinken - zuipen

Pleonasme

Bij een pleonasme:

* wordt een eigenschap van iets dubbel uitgedrukt. 

* bestaat uit twee woordsoorten, vaak een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord. Het bijvoeglijk naamwoord drukt een eigenschap uit die al besloten ligt in het zelfstandig naamwoord. 

Voorbeeld: witte sneeuw. Sneeuw is altijd wit, dus dit bijvoeglijk naamwoord is dubbelop. 

Voorbeelden pleonasme:

groen gras

ronde bal

mondeling gesprek

hoekig vierkant

houten boomstam

Tautologie

Een tautologie is:

* een combinatie van woorden die hetzelfde uitdrukken. 

* het zijn twee woorden van dezelfde woordsoort, bijvoorbeeld: 

                                                 - twee bijvoeglijk naamwoorden, 

                                                 - twee zelfstandige naamwoorden of 

                                                 - twee bijwoorden. 

* Tussen de woorden in staat meestal een voegwoord, zoals en of of. 

* Voorbeeld: verheugd en blij / bont en blauw / bedroefd en verdrietig. 

Voorbeelden van tautologieën

Veel voorkomende, geaccepteerde tautologieën:

never nooit (niet)

pracht en praal

vast en zeker

één en hetzelfde

leugen en bedrog

Opvallende stijl

 alliteratie:

De medeklinkers aan het begin van het woord zijn gelijk.

Melk, de witte motor.

Heerlijk, helder, Heineken.

Aan het werk

1. Lezen theorie blz 37,38,39

2.Je maakt 5.3 (pag. 40 & 41).

FOCUS

Tweetallen: 

Maak de stijl helder, afwisselend en correct --> Schrijf de tekst allebei in je eigen schrift.

Bespreken

Lezen