Inleiding oncologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Inleiding oncologie

Deze les

Herhaling cellen en weefsels

Inleiding oncologie

Terugblik toets

Menselijk lichaam

• Opgebouwd uit cellen
• Alle cellen bij elkaar vormen het menselijk lichaam
• Een groot geheel van 10.000 keer de wereldbevolking
• (Het menselijk lichaam bestaat uit 
• ongeveer 3 miljard cellen.)

Cellen

Verschillend in vorm

Verschillend in functie

Vorm en functie gekoppeld aan elkaar

Weefsels

• Groep cellen met dezelfde vorm                                                                en dezelfde functie

• Voorbeelden: spierweefsel,                                                   zenuwweefsel

Organen

• Groep verschillende weefsels die samenwerken
• Een orgaan heeft een of meerdere functies
• Voorbeeld hart (circulatie) 

Orgaanstelsel

• Een groep van organen die samenwerkt
• Belast met een bepaalde functie
• Voorbeelden:

Mensen bestaan uit ...

1. dierlijke cellen
2. plantaardige cellen
3. menselijke cellen

Uit hoeveel verschillende soorten cellen bestaat het menselijk lichaam?

1. 100 verschillende cellen
2. 10 miljard verschillende cellen
3. 3 miljard verschillende cellen
4. 200 verschillende cellen

Opbouw van een cel

• Celmembraan: buitenkant van de cel (semipermeabel)
• Protoplasma: stroperige vloeistof waarin zich levensprocessen afspelen
• Kern of nucleus (bolvormig)
• Kernmembraan (buitenkant kern met poriën)
• Kernplasma (protoplasma in de kern)
  
• Chromosomen (in kernplasma, 46)
  
• Genen (in de chromosomen)

Gewone celdeling (mitose)

Ontstaan van nieuwe cellen (productie)

Afsterven oude cellen (afbraak)

Celdeling ingewikkeld proces

Door kerndeling

Chromosomen kopiëren zichzelf

G1 > eiwit P53

Hoe ontstaat kanker?

Cijfers

• Op dit moment leven ruim 900.000 mensen met kanker in Nederland.
• In 2023 werd bij 128.000 nieuwe patiënten kanker vastgesteld, 2.000 meer dan in 2022.

Tumorvorming

• Kanker: ontregelde celgroei. 
• DNA beschadigd.
• Hierdoor ontstaat een woekering van cellen.
• Verandering is onomkeerbaar
• Betreft met name de belangrijkste celgroeiregulerende genen
• (oncogenen)
  
• Gevolg:
  
• • Ongeremde celdeling
  
• • Ontregelde groei die eigen weg gaat (autonomie groei)
• • Weefsel groeit tot abnormale proportie

Wat is het verschil tussen een tumor en zwelling?

Goedaardig (benigne)

✓ Niet levensbedreigend

✓ Cellen lijken op oorspronkelijke

✓ Celspecifieke eigenschappen kunnen behouden blijven

✓ Groeit langzaam

✓ Groeit expansief

✓ Vaak bindweefselkapsel om tumor

Kwaadaardig (maligne)

✓ Levensbedreigend

✓Cellen wijken af van oorspronkelijke (goed gedifferentieerd, weinig gedifferentieerd, ongedifferentieerd)

✓ Groeit snel

✓ Groeit dwars door alles heen

(infiltratieve groei)

✓ Uitzaaiingen via bloed of lymfeba

Soorten kanker

• Solide kanker

✓ Ontstaat in een orgaan;

✓ Solide betekent: vast, hecht en stevig.

✓ Door de ongecontroleerde celdeling ontstaat er een gezwel.

✓ Voorbeelden van solide kankersoorten zijn: darmkanker, borstkanker, longkanker

• Niet-solide kanker

✓ Ontstaat in weefsels of cellen die op verschillende plaatsen in het lichaam zitten.

✓ Niet-solide betekent: vloeibaar of los.

✓ Dus niet in een orgaan, maar in het bloed, het lymfestelsel of het vloeibare deel van het beenmerg.

• Carcinoma in situ: carcinoom in aanleg

Naamgeving naar type

Carcinoom: meest voorkomende: ontstaat vanuit epitheelcellen > bedekken oppervlakte van het lichaam (binnen en buiten).

Voorbeelden meer specifieke tumoren:
Adenocarcinoom: ontstaat vanuit epitheelcellen die lichaamssappen en slijm produceren (longkanker, darmkanker)

Plaveiselcelcarcinoom: bedekken organen en bevinden zich ook in de huid
Urotheelcelcarcinoom: binnenkant blaas, urineleider, nierbekken
Sarcoom; steun- en bindweefsel

Oorzaken en risicofactoren - endogeen

• Leeftijd
  
• Viraal: HPV (humaan papillomavirus)
• Erfelijkheid (Afwijking GEN)
  
• Infecties: hepatitis B en C

Oorzaken en risicofactoren - exogeen

• Ongezonde levensstijl
• Contact met chemische stoffen
• Gebruik van bepaalde medicatie
• Radioactieve straling
  
• UV-straling
  
• TOEVAL!!

Volgende les

Metastasering

Symptomen

Wonden en ulcera

En nu:

• Voor wie de toets heeft gemaakt en geïnteresseerd is:

Nabespreking toets 

(Niet gemaakt? Dan mag je hier NIET bij zijn)

• Geen behoefte aan nabespreking of toets niet gemaakt?

Buiten dit lokaal zelf aan de slag met LearnBeat -> Studieplanner