De aarde verandert

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Vulkanisme

Divergente plaatbeweging

= uit elkaar

*  spleetvulkaan

*  schildvulkaan

spleetvulkaan

- Twee platen die uit elkaar gaan 

-Magma langzaam omhoog

- Bijvoorbeeld in de Atlantische oceaan

 

Spleetvulkanen

Spleetvulkanen zie je bij een divergente plaatsbeweging.  Door de scheur die ontstaat kan de lava zich makkelijk door de spleet verspreiden.

De magma/lava die je ziet bij spleetvulkanen is dun/vloeibaar. Dit stroomt rustig uit de vulkaan.

Spleetvulkaan

• Bij divergentie ontstaat soms een hele "ritssluiting" van vulkaantjes
• Deze zijn effusief, ze blijven relatief laag

Spleetvulkaan

• Divergente platen
  
• Niet gevaarlijke vulkaan
  
• Onder water --> Midoceanische rug
  

Schildvulkanen

Schildvulkanen kun je herkennen aan de vlakke hellingen.

De magma/lava die je ziet bij schildvulkanen is dun/vloeibaar. Dit stroomt rustig uit de vulkaan.

Schildvulkaan

Convergente plaatbewegingen

= Naar elkaar toe

* Stratovulkaan 

Stratovulkaan

Een stratovulkaan is een hoge kegelvormige vulkaan die is opgebouwd uit lagen van gestolde lava. Stratovulkanen hebben relatief steile hellingen en worden gekenmerkt door regelmatig explosieve uitbarstingen. Stratovulkanen ontstaan bij convergerende plaatgrenzen in subductiezones. 

Stratovulkaan

• Plaatbeweging: subductie

Convergent: subductie

Explosief: Stratovulkaan

Schildvulkaan

Een schildvulkaan wordt gekenmerkt door een brede basis en een langzaam oplopende, flauwe helling. De grootste vulkanen op aarde zijn schildvulkanen en hebben voornamelijk effusieve errupties. Een schildvulkaan komt voor bij divergerende plaatgrenzen

Magma & lava

Magma = in de vulkaan

Lava = buiten de vulkaan

Hotspot

* Heeft niets te maken met breuklijnen

* diep in de aardmantel zit een zeer hete plek -> de hotspot

De ring van vuur bevindt zich rond de grote oceaan. Hier komen veel vulkanen en aardbevingen voor.

Bij welke plaatbeweging vind je vooral vulkanen?

1. Subductie
2. Transformatie
3. Divergentie

Rond welke oceaan ligt "de ring van vuur" ?

1. Atlantische Oceaan
2. Grote Oceaan
3. Indische Oceaan
4. Noordzee

Uit de vulkaan stroomt magma

Deze uitspraak is...

1. Juist
2. Onjuist

Rustig vulkanisme

Hevig vulkanisme

Geen vulkanisme

Erosie

= het uitschuren en afschuren van hard gesteente door met verweringsmateriaal geladen water, ijs of wind.

Als verweringsmateriaal GETRANSPORTEERD wordt, dan heet het erosie

Transport door:

ijs

wind 

water 

 

Erosie

Transport gesteente: grind, zand en klei

• Hoe ontstaat erosie?                                                                                                                                                        Twee dingen nodig uit de natuur: 1. verweringsmateriaal + transportmiddelen wind, water, ijs.

• 1. Winderosie:  door kracht van de wind worden bodemdeeltjes meegenomen
• 2.Watererosie: door kracht van water worden bodemdeeltjes meegenomen
• 3. IJserosie: door kracht ijs worden bodemdelen meegenomen
• 
  
• Erosie in de bergen: U- en V-dal vorming. 
• U-dal door gletsjers in de bergen
• V-Dal door rivieren in de bergen

V-dal

U-dal

Erosie: water, ijs en wind

• Water: rivieren en de zee
• IJs: gletsjers
• Wind

Winderosie

Watererosie

Water snijdt een weg door het landschap; bodem wordt meegevoerd (transport)

IJs & Wind: Ook van invloed!

Bewegend water & lucht

neemt deeltjes mee!

Erosie

Erosie door gletsjers of ijs

Erosie

Bodem spoelt weg door wind/water/ijs: Meestal regenwater!

Door ontbossing (of bijvoorbeeld overbeweiding)...

Is er minder vegetatie

en zijn er minder wortels die de bodem bij elkaar houden

Waardoor de bodem kwetsbaarder is voor erosie bij regenval

VERWERING

 Mechanische verwering

Scheikundige- of chemische verwering

Biologische verwering
​

Kan door klimaat, weer, vegetatie

Chemische Verwering

Mechanische Verwering

Erosie

Verwering

Exogene krachten

Verwering

• mechanische verwering
• chemische verwering
  

Erosie

• water
• wind

Endogene krachten

Platentectoniek
Aardbevingen
Vulkanisme
Gebergtevorming

Samenvatting:

Erosie: slijtage van een vast oppervlak wat wordt verplaatst of verdwijnt

Verwering: Gesteente wordt afgebroken, maar blijft op dezelfde plaats

   - Chemische verwering (oplossen, bijvoorbeeld in water)

   - Mechanische verwering (in stukken breken)

       - Vorst (water zet uit, breekt steen in stukken)

      - Krimp/uitzetten (door temperatuurverschillen)

      - Plantenwortels die het uit elkaar drukken