Basisstof 1, genotype en fenotype

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

Thema 5 Erfelijkheid en evolutie

Basisstof 1: genotype en fenotype

Leerdoelen:

1 Je kunt benoemen dat alle cellen van je lichaam dezelfde erfelijke informatie bevatten

2 Je kunt omschrijven wat het genotype en het fenotype zijn

Waar denk jij aan bij
DNA/Genotype/Fenotype?

Erfelijke informatie

Je lichaam is opgebouwd uit cellen. Alle cellen hebben een celkern met daarin de informatie voor je erfelijke eigenschappen. Die informatie heb je gekregen van je ouders.

Erfelijke informatie

De cellen waaruit je lichaam is opgebouwd, heten cellichamen. 

Elke celkern van elke lichaamscel bevat 46 chromosomen. Dit zijn lange, dunne draden in de celkern. 

De chromosomen bestaan uit DNA. 

Celdeling

Jouw hele lichaam is begonnen bij één enkele bevruchte eicel.

Door celdeling ontstaan nieuwe cellen uit de bevruchte eicel. De chromosomen worden bij elke celdeling gekopieerd. 

Celdeling

Elke nieuwe cel met gekopieerde  chromosomen noemen we een dochtercel. Deze hebben dus steeds het complete set chromosomen en zo heeft dus iedere lichaamscel dus dezelfde erfelijke informatie. 

Deze info erf je van je ouders (de helft van je moeder, de helft van je vader)

Dochtercel

Celdeling

DNA

Chromosomen

Lichaamscellen

Lange dunne draden in de celkern

Cellen waaruit je lichaam is opgebouwd

Stof die informatie bevat voor erfelijke eigenschappen

Vorming van nieuwe cellen

Cel die ontstaat uit een moedercel tijdens celdeling

Genen

Voor iedere eigenschap zijn een paar stukjes DNA nodig. Dit zijn je genen. 

Een gen bestaat uit stukjes DNA die samen de informatie voor één eigenschap bevatten. 

Genotype

De 46 chromosomen in één celkern bevatten samen alle genen, dus alle informatie van al jouw erfelijke eigenschappen. Dit noemen we het  genotype. 

Genotype van een organisme = de informatie voor de erfelijke eigenschappen van dat organisme.

Wat is een gen?

1. Informatie voor de erfelijke eigenschappen van een organisme
2. Stukjes DNA die samen de informatie bevatten voor een erfelijke eigenschap.
3. Een gen heeft alle erfelijke informatie van je hele lichaam
4. Zorgt ervoor dat de moedercel een dochtercel maakt

Wat is het genotype?

Fenotype

Alle eigenschappen van een organisme = het fenotype. Hierbij horen de zichtbare eigenschappen, maar ook de onzichtbare eigenschappen.

Fenotype

Het fenotype wordt bepaald door je genotype, maar ook door jouw leefstijl en de omgeving. 

Bijvoorbeeld: van jezelf heb je bruin haar, dat ligt vast in je genotype. Als jij jouw haar paars verft, verandert je fenotype door je leefstijl. Je genotype blijft hetzelfde. 

Fenotype

Sommige eigenschappen worden vooral bepaald door je genotype (oogkleur). Andere eigenschappen worden bepaald door je leefstijl of omgeving (een litteken). 

De meeste eigenschappen worden bepaald door een combinatie. (gespierd zijn)

Wat is het fenotype?