Paragraaf 6.1 - Geluid maken en horen

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

6.1 - Geluid maken en horen

Leerdoelen van paragraaf 6.1

• Je kunt voorbeelden geven van geluidsbronnen. 
• Je kunt aan de hand van een voorbeeld uitleggen hoe geluid ontstaat als een geluidsbron trillingen veroorzaakt. 
• Je kunt uitleggen wat een tussenstof is en enkele voorbeelden geven. 
• Je kent de geluidssnelheid in lucht. 
• Je kunt uitleggen hoe de mens geluid kan horen.

Introductie

In de natuur kun je allerlei geluiden horen, bijvoorbeeld het rommelen van de donder, het ruisen van de zee en het fluiten van vogels. Ook mensen veroorzaken geluid. Ze praten, zingen, schreeuwen, maken muziek, rijden in auto’s, steken vuurwerk af, enzovoort.

Geluidsbronnen

Een voorwerp dat geluid maakt, noem je een geluidsbron. Veel geluidsbronnen zijn door mensen gemaakt, bijvoorbeeld muziekinstrumenten, machines, motoren en luidsprekers (zie figuur).

Trillingen

Geluid ontstaat als een geluidsbron trillingen veroorzaakt. 

• Bij je stem zijn het de stembanden die trillen. 

• Bij een luidspreker is het de conus die trilt. 

• Bij een gitaar zijn het de snaren die trillen.

Die trilling hoor je als geluid, doordat de trilling zich vanaf de geluidsbron naar je oren verplaatst. Die verplaatsing kun je vergelijken met de rimpeling in het water als je er een steentje in gooit. De plons is daarbij te vergelijken met de geluidsbron. De rimpeling in het water is het geluid dat zich verplaatst.

Vul het ontbrekende woord in.
Een voorwerp dat geluid maakt, noem je een...………………………….

Vul het ontbrekende woord in.
Als in een geluidsbron trillingen plaatsvinden, dan ontstaat er ……………………….

Kruis de geluidsbronnen aan.

1. een radio die aan staat
2. een pratende man
3. een snaar van een gitaar
4. een bliksemschicht die inslaat

Van de geluidsbron naar je oren

Op de volgende sheet zie je hoe het geluid van een luidspreker zich verspreidt. De conus van de luidspreker beweegt snel heen en weer. Als de conus naar buiten gaat, wordt de lucht rond de conus een klein beetje samengeperst. Als de conus naar binnen gaat, wordt de lucht iets ‘verdund’. Daardoor verandert de luchtdruk steeds een klein beetje en gaat de lucht in alle richtingen trillen.

https:

De tussenstof

Je kunt een geluid alleen horen als er een tussenstof is: dit is een stof waardoor de trillingen zich kunnen verplaatsen van de geluidsbron naar je oren. 

Meestal is lucht de tussenstof. Maar geluid kan zich ook verplaatsen door een vloeistof of een vaste stof (zoals metaal). Het geluid van je stem hoor je bijvoorbeeld niet alleen ‘buitenom’ (via de lucht), maar ook ‘binnendoor’ (via de botten van je schedel).

Kies onder ieder woord de omschrijving die er het beste bij past.

luidspreker

lucht

microfoon

Geluidsbron

Tussenstof

Ontvanger

Als een luidspreker geluid geeft, beweegt de conus van de luidspreker snel heen en weer. Daardoor ontstaan drukverschillen in de lucht.
Wat gebeurt er met de lucht bij de conus, als de conus naar buiten beweegt?

1. De lucht wordt 'verdund'
2. De lucht wordt samengedrukt

Geluidsbron

Tussenstof

Trilling

Vul het ontbrekende woord in. 

Je kunt het geluid van een geluidsbron alleen horen 

als er een                                   is tussen de geluidsbron 

en je oren.

Als een luidspreker geluid geeft, beweegt de conus van de luidspreker snel heen en weer. Daardoor onstaan drukverschillen in de lucht.
Wat gebeurt er met de lucht bij de conus, als de conus naar binnen beweegt?

1. De lucht wordt 'verdund'
2. De lucht wordt samengedrukt

Daan kijkt door een raam naar buiten en ziet zijn vriend Jesley. Hij 

hoort Jesley fluiten.  Geef aan door welke drie tussenstoffen het geluid achtereenvolgens gaat vanaf de mond van Jesley tot aan het oor van Daan.  

Het geluid verplaatst zich eerst door                        dan door           

en tenslotte door   

Lucht

Lucht

Glas

Eliza zwemt onder water. De badmeester fluit hard op zijn fluit. Eliza hoort de fluit. 

Geef aan door welke twee tussenstoffen het geluid achtereenvolgens gaat vanaf de fluit tot aan het oor van Eliza. 

Het geluid verplaatst zich eerst door                      en dan door  

  

 

.

Water

Lucht

De geluidssnelheid

Geluid heeft tijd nodig om zich door een stof te verplaatsen. 

Je merkt dit bijvoorbeeld als het onweert. 

Het licht van de bliksem gaat veel sneller dan het geluid. Daardoor hoor je de donder pas als je de bliksem al gezien hebt. Hoe snel het geluid zich verplaatst, verschilt van stof tot stof. 

De geluidssnelheid in lucht is ongeveer 340 meter per seconde (≈ 1225 km/h).

De tijd die geluid nodig heeft om zich te verplaatsen door lucht hangt af van de geluidssnelheid.
Vul de juiste eenheid in bij de geluidssnelheid in lucht.
De geluidssnelheid in lucht is 340

Als het onweert, dan zie je eerst de bliksem. Later hoor je de donder.
Vul de juiste woorden in.
Je ziet de bliksem voordat je de donder hoort, omdat de snelheid van het licht …...……………….de geluidssnelheid.

De tijd die geluid nodig heeft om zich door lucht te verplaatsen, hangt af van de geluidssnelheid.
Vul de juiste geluidssnelheid in lucht in.
De geluidssnelheid in lucht is ………………..m/s.

Als het onweert, dan zie je eerst de bliksem. Later hoor je de donder.
Kruis de juiste bewering aan.

1. De geluidsnelheid en de snelheid van het licht zijn even groot
2. De geluidsnelheid is groter dan de snelheid van het licht.
3. De geluidsnelheid is kleiner dan de snelheid van het licht.

Als geluidsgolven het oor bereiken, dan zal het trommelvlies mee gaan trillen.Vul het juiste woord in.
Als de luchtdruk aan de buitenkant van het trommelvlies groter wordt, dan zal het trommelvlies naar...……………..bewegen.

Voordat je een geluid daadwerkelijk hoort, moeten er in je oor een aantal stappen achter elkaar plaatsvinden. Zet de volgende stappen in de juiste volgorde.

Een geluidsbron produceert een geluid.

De luchtdruk buiten je oor verandert.

Je trommelvlies gaat trillen.

Zintuigcellen nemen de beweging waar.

De hersenen ontvangen het signaal.

Je bent je bewust van het geluid: je hoort het geluid.

Het trommelvlies

In figuur  is het binnenste van een oor getekend. Als geluidstrillingen het oor bereiken, gaat het trommelvlies ook trillen. 

• Het trommelvlies beweegt naar buiten als de luchtdruk bij A lager wordt. 

• Het trommelvlies beweegt naar binnen als de luchtdruk bij A hoger wordt.

https:

Geluid horen

Op die manier trilt het trommelvlies mee met de trillingen in de lucht. Zintuigcellen nemen deze beweging waar en geven dat door aan de hersenen.

Als geluidsgolven het oor bereiken, dan zal het trommelvlies mee gaan trillen.
Vul het juiste woord in.
Als de luchtdruk aan de buitenkant van het trommelvlies kleiner wordt, dan zal het trommelvlies naar...…………………...bewegen.

Opdrachten maken

Wat: lees paragraaf 6.1 en maak de online opdrachten     

Hoe: helemaal stil! muziek mag in!     

Hulp: Geen     

Tijd:  ???? minuten lang     

Huiswerk: opdrachten 1 tm 13 van paragraaf 6.1 & Test jezelf    

Klaar?: ga bezig met een ander vak!