Herhaling vwo5 H12 Hormonen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H12 HORMONEN

Klieren

Organen die bepaalde stoffen produceren en uitscheiden.

Exocriene klieren: zweetklieren, speekselklier, maagsapkliercel, alvleesklier. Afgifte producten aan uitwendig milieu.

Endocriene klieren: scheiden hormonen uit in het bloed. Afgifte producten aan inwendig milieu.

Communicatie via

1.  Endocrien systeem (chemisch) 

hormonen via bloed, lymfe, weefselvloeistof naar doelwitcellen

(receptoren)

2. Zenuwcellen (elektrisch) 

signalen langs gerichte paden (neuronen) naar cellen

(spier, klier, zenuwcel)

De hypothalamus (regelcentrum) is een onderdeel van de hersenen.

Beinvloedt de hypofyse

De hypofyse is de hoofd hormoonklier

Er is een hypofyse voorkwab en een achterkwab

Het zijn de neurohormonen van de hypothalamus die de cellen van de hypofyse als doelcellen hebben. De hypothalamus maakt drie hormonen. ADH, oxytocine en RH. De neurohormonen ADH en oxytocine worden door de neurosecretoire cellen afgegeven aan de hypofyse achterkwab. 

BINAS 89A

Neurohypofyse

Adenohypofyse

Drie verschillende typen hormonen

 

steroïd hormonen 

tyrosine hormonen  (van 1 aminozuur afgeleid)

peptide hormomen (eiwit)

BINAS 67K

Steroïdhormonen

afgeleid van cholesterol = vetachtig/hydrofoob

Door de celmembraan heen naar eiwitreceptor in de cel

BINAS 89B

Peptidehormonen

Eiwitten: grote moleculen kunnen niet zomaar de celmembraan passeren.

Zijn hydrofiel en binden aan een membraanreceptor.

BINAS 89B

signaalstoffen in de cel

Wanneer deze hormonen aan de doelwitcel koppelen veranderen de receptoren. Dit leidt tot activiteit van een G-eiwit en een enzym. Een secundaire boodschapper (bijv. cAMP) bewerkt een reactie in de doelwitcel.

Tyrosine hormonen

Afgeleid van het aminozuur tyrosine

Zijn hydrofoob en binden aan membraanreceptor

Signaalstoffen

Hormonen: geproduceerd in hormoonklieren, afgifte aan het bloed, werking vaak op afstand.

Signaalstoffen in de cel (eiwitreceptor)

Signaalstoffen in weefsels: beinvloeden van "buur"cellen

(groeifactor)

Ca ²⁺

Belangrijk voor

- bloedstolling

- spiersamentrekking

- impulsgeleiding zenuw / synaps

- signaalstof in de cel / secundaire boodschapper

Bij een te laag Ca²⁺ in het bloed onttrekt het lichaam Ca²⁺ aan de botten = osteoporose.

Volwassen cel      Onrijpe cel 

Het botweefsel heeft een actieve stofwisseling door de voortdurende aanmaak en afbraak van botcellen. Osteoclasten (bot afbrekende cellen) zorgen voor de afbraak van het bot, terwijl osteoblasten (bot vormende cellen) weer nieuw bot aanmaken.

De stofwisseling van het botweefsel heeft een doorlopende aanvoer van voedingsstoffen en doorlopende afvoer van afbraakproducten nodig.

Als een osteoblast volledig omringd is door verkalkte tussencelstof wordt het een osteocyt.

Testosteron en oestrogenen remmen osteoclasten

=> osteoporose  (botontkalking)

In de Ca²⁺-regelkring vindt voortdurend een negatieve terugkoppeling plaats. Na een stijging van de Ca2+-concentratie van het bloed daalt die concentratie weer. En na een daling van de Ca2+-concentratie volgt een stijging.

De hormonen calcitonine en PTH werken als 

antagonisten. Door hun activiteit schommelt de waarde van Ca2+ rond de norm in een dynamisch evenwicht.

Ca²⁺ te hoog

schildklier gaat het hormoon calcitonine afgeven

-> osteoblasten actief (botvorming - opslag Ca²⁺) 

-> osteoclasten (botafbraak) geremd                            

                           verlaagde Ca²⁺  resorptie                                                            

Bot

Nier

Ca ²⁺ te laag

bijschildklier gaat parathormoon afgeven

 -> osteoclasten actief  (botafbraak - Ca²⁺ komt vrij)

-> verhoogde Ca²⁺ resorptie                                              

-> activatie Vit. D -> meer Ca²⁺ uit de darm               

Bot

Nier

https:

Homeostase: glucose spiegel

Belangrijk want:

-brandstof voor alle cellen

- te weinig-> schade aan met name hersenweefsel!!!!!

- te veel -> terugresorptie via de nieren is beperkt

-> verlies kostbare brandstof met urine

Diabetes

Te weinig of geen productie van insuline.

Het bloedsuikergehalte blijft te hoog.

Glucose in de urine.

Type 1: bèta-cellen beschadigd

Type 2: ouderdomssuiker, lichaamscellen reageren onvoldoende op insuline (ongevoelige receptoren)

Schildklier                       

Stofwisseling                                                       

Ademhaling, hartslag, temperatuur                                      spijsvertering 

Te veel: vermageren

Te weinig: toename lichaamsgewicht                                                 

Voorbeeld negatieve terugkoppeling

BINAS 89C

Stofwisseling                                                    Ademhaling, hartslag, temperatuur en spijsvertering 

Overactieve schildklier: vermageren

Inactieve schildklier: toename lichaamsgewicht  

Osmoreceptoren in de hypothalamus

Te hoge osmotische waarde van het bloed

Te lage osmotische waarde van het bloed

Te hoge bloeddruk

Te lage bloeddruk

Osmoreceptoren in de hypothalamus