Hoofdstuk 7 herhaling 4 MAVO

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

hoofdstuk 7 4 mavo

De elementen gerangschikt

Het alfabet en het periodiek systeem (PS)

Hoofdstuk 4 Stoffen en deeltjes

Extra: Het periodiek systeem

• Periode →
• Groep ↓

Credits to:

Dmitri Mendeleev

(1834 - 1907)

Het periodiek systeem

- Elke atoomsoort heeft een symbool

één letter - zuurstof: O

twee letters - ijzer: Fe

Eerste letter altijd een HOOFDLETTER

-Elke stof heeft zijn eigen plek in het periodieksysteem

Niet-metalen

Hoofdstuk 4 Stoffen en deeltjes

Extra: Het periodiek systeem

De niet-metalen hebben in de vaste toestand de volgende eigenschappen:

• Ze zijn dof.
• Ze zijn breekbaar.

• Het zijn slechte geleiders van warmte en elektriciteit

Groep 18

Edelgassen

Groep 17

Halogenen

Eigenschappen van metalen

Alle metalen:

• glimmen als ze gepolijst zijn
• zijn gemakkelijk te vervormen

geleiden warmte goed

• geleiden elektriciteit goed
• zijn vast bij kamertemperatuur (behalve Hg)
• zijn herwinbaar

Hoofdstuk 4 Stoffen en deeltjes

Extra: Het periodiek systeem

Ontleedbaar of niet ontleedbaar

Een niet-ontleedbare stof bestaat uit één atoomsoort en kan niet door middel van een ontledingsreactie worden omgezet in andere stoffen.

Water

Water is een ontleedbare stof. Je kunt deze stof ontleden in H(waterstof) en O(zuurstof).

Zwavel

Zwavel is een niet-ontleedbare stof. Het molecuul bestaat maar uit 1 soort stof (S) zwavel. 

De bouw van een atoom

"Een atoom bestaat uit verschillende soorten deeltjes, een positief geladen kern, een negatief geladen elektronenwolk"

Elk atoom heeft een atoomnummer.  Alle atomen van dezelfde soort hebben hetzelfde atoomnummer. 

1911 - Ernest Rutherford 

Het atoom

Een atoom is opgebouwd uit een positieve atoomkern met daaromheen een negatief geladen wolk van elektronen. 

• atoomnummer = aantal protonen (= aantal elektronen)

• massagetal = aantal protonen + aantal neutronen

• aantal neutronen = massagetal - atoomnummer

Symbool

atoommassa

atoomnummer

Het atoommodel

Ionaire verbindingen

Deze zijn opgebouwd uit ionen. Vaak is het positieve ion afkomstig van een metaal en het negatieve ion van een niet-metaal. Dit noem je dan een zout. 

Ionvorming

Een ion is een elektrisch geladen atoom. 

Dit komt omdat er tijdens een reactie elektronen worden uitgewisseld waardoor het atoom niet meer neutraal is. 

Notatie

Hoe schrijf je dit nou op?

Als een atoom 1 elektron afstaat heeft het deeltje een positieve lading. Denk aan bijvoorbeeld Natrium. 

Dan noteer je dat als Na⁺

Notatie

Zink kan 2 elektronen afstaan. Hierdoor kom je op Zn²⁺

Chroom kan zelfs 6 elektronen afstaan. Je noteert dit als Cr⁶⁺

Metalen hebben altijd een positieve lading. 

Enkelvoudige negatieve ionen

Wanneer een atoom elektronen afstaat, neemt een ander deze op. Hij krijgt dan meer elektronen dan protonen. Dit atoom krijg dan dus een negatieve lading. 

Alle enkelvoudige negatieve ionen zijn niet-metaalionen. 

Chloor kan 1 elektron opnemen, je noteert dit als Cl^-

In tabel 1  op blz 29 staat een overzicht van de ladingen en namen van de meest voorkomende ionsoorten. Je moet de namen en formules uit deze tabel kennen. 

formules van ionen opzoeken tabel 35 in Binas

Samengestelde ionen

De ionen die je tot nu toe gezien hebt bestaan telkens uit één atoomsoort met een lading. Bv. Na⁺, Cl^-, Fe²⁺, Al³⁺

Er bestaan echter ook ionen die zijn opgebouwd uit twéé atoomsoorten met een lading. 

De samengestelde ionen

Verhoudingsformules

Ook hiermee moet je verhoudingsformules (zouten) kunnen maken. Er geldt weer:

1. Noteer de ionen (zet ze eventueel tussen haakjes)

2. Hoe vaak moet je ieder ion kiezen?

3. Noteer de volledige formule (zonder ladingen, eventueel zonder haakjes) 

kruisregel

1 noteer de naam van het zout

2 zet de symbolen van de ionen tussen haakjes achter elkaar. zet daarbij het positieve ion altijd voorop.

3 haal + en - van het ion

4 verplaats de lading kruislings naar het andere ion

5 vereenvoudig de formule door de haakjes weg te laten en de index zo laag mogelijk te maken.

Voorbeeld

Maak de verhoudingsformule voor natriumnitraat.

1. Na⁺        (NO₃)^-
2. 1x             1x
3. Na₁(NO₃)₁
4. Haakjes en 1 mag je nu weglaten:
5. NaNO₃        

Voorbeeld 2

Maak de verhoudingsformule voor kaliumfosfaat.

1. K⁺          (PO₄)^3-
2. 3x             1x
3. K3(PO4)1  =  K3(PO4)  =  K3PO4

Naamgeving moleculaire stoffen

Voorbeelden

distikstoftetraoxide

• moleculair
  
• (eerst de symbolen van de elementen, dan de indexen)
  
• N..O..
  
• N₂O4
  

Een moleculaire stof bestaat uit..

1. niet-metaal atomen
2. metaal-atomen
3. niet metaal atoom en een metaal atoom
4. uit atomen

Wat is de naam van

SO​3​​

1. monozwaveltri-oxide
2. zwavelmono-oxidetri
3. zwaveloxide
4. zwaveltri-oxide

Molecuulmassa bereken

1. Schrijf de molecuulformule op.

2. Zoek de atoommassa’s op in de BINAS

3. Bereken de molecuulformule.

Voorbeeld

1. H₂O

2. H = 1,0 u

O = 16,0 u

3. H = 1,0 u x 2 = 2,0 u

O = 16,0 u x 1 = 16,0 u

2,0 + 16,0 = 18,0 u

De molecuulmassa van H₂O is 18,0 u 

Wat is de molecuulmassa van ammoniak (NH3) ?

Glucose

Massa C atoom:    72 u  

Massa H atoom:     12 u  

Massa O atoom:   96 u+

Totaal:    180u

Denk eens aan verhoudingen. Welke atomen zullen het kleinste deel van het molecuul inhouden en welke het grootste. 

En hoeveel % ongeveer?

Glucose

massaverhouding

Massa% C: 72 u/180x100= ______m%   

Massa% H:  12 u/180x100= ______m%  

Massa% O: 96 u/180x100=             m%+

Totaal:               100%

Significantie: Bij vermenigvuldigen of delen heeft het antwoord hetzelfde aantal significante cijfers als de meetwaarde met het kleinste aantal significante cijfers dat je bij de berekening hebt gebruikt. Bij dit voorbeeld dus ronde getallen. 

Machten van 10

Grootheden en eenheden

Grootheid = iets dat je kunt meten

Eenheid = de maat waarin je de grootheid meet

• Voorbeeld: 
• De lengte van de tafel is 60cm
• Lengte (grootheid), cm (eenheid)

Eenheden omrekenen

Eenheden kun je omrekenen

Zo kan je van cm omrekenen naar meter

Significante cijfers

Significantie met vermenigvuldigen en delen

Significantie met optellen en aftrekken

Significantie met vermenigvuldigen en delen

Bij vermenigvuldigen en delen is de significantie van het antwoord altijd gelijk aan de laagste significantie

bv. 30,0 * 2,0 = 60

Want 2,0 heeft 2 significante getallen en 30,0 heeft 3

Significantie met vermenigvuldigen en delen

Bij vermenigvuldigen en delen is de significantie van het antwoord altijd gelijk aan de laagste significantie

bv. 30,0 * 2 = 6 * 101

Want 2 heeft 1 significant getal en 30,0 heeft 3

Significantie met 

optellen en aftrekken

Bij optellen en aftrekken is de significantie van het antwoord altijd gelijk aan de laagste hoeveelheid decimalen. Je kijkt dus naar het aantal getallen achter de komma

bv. 30,00 + 2,0 = 32,0

Want 2,0 heeft 1 getal achter de komma

Hoeveel significante cijfers heeft:
6,0

Hoeveel significante cijfers heeft:
0,005

Hoeveel significante cijfers heeft:
22,5

Hoeveel significante cijfers heeft:
0,0123

Wat is het antwoord op:
66,0 + 4,00

Opgaven maken

Maak in je NaSk-2 schrift de volgende online opgaven uit Examenfit

Aluminium (huiswerk voor vandaag) vraag (op papier maken, als niet gedaan). 

Iedereen die dit wel heeft gemaakt, start met Kunstmest