opfrissen woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Lesdoelen

- je frist je kennis over woordsoorten op

- je frist je kennis over hoofd- en bijzinnen op.

1. Grammatica - zin ontleden in zinsdelen: pv, ow, wg en lv

2. Grammatica - zin ontleden in woordsoorten: lw, zn, bn, pers vnw, bezit vnw, vw, hww en zww

Lidwoord (lw)

de, het en een

Een lidwoord (lw) hoort bij een zelfstandig naamwoord

Zelfstandig naamwoord (zn)

is een woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.

Voor een zelfstandig naamwoord (zn) staat vaak een lidwoord of je kunt het ervoor zetten.

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

zegt iets over een zelfstandig naamwoord. 

Persoonlijk voornaamwoord en  bezittelijk voornaamwoord

Een persoonlijk voornaamwoord (pers.vnw) duidt een persoon, dier of ding aan.

Een bezittelijk voornaamwoord (bez.vnw) geeft aan van wie iets is. 

Let op bij

je, haar, jullie, ons en hun

Deze kunnen persoonlijk en bezittelijk voornaamwoord zijn. 

Twijfel je?

Vervang het woord dan door hij, hem of zijn. 

Als je hij of hem kunt gebruiken, dan is het een pers. vnw.

Als je zijn kunt gebruiken, dan is het bezit. vnw.

Wij geven haar de ruimte om te oefenen

Hulpwerkwoord (hww) en zelfstandig werkwoord (zww)

- zelfstandig werkwoord (zww): 1 per zin, staat meestal achteraan in de zin, geeft aan wat onderwerp doet.

- hulpwerkwoord (hww): helpt het gezegde maken: hebben, zijn, worden, zullen, mogen en kunnen

Voegwoorden

1. Nevenschikkend voegwoord: verbinden twee woorden, woordgroepen of hoofdzinnen. 

dus, en, maar, of en want

2. Onderschikkend voegwoord: verbind een hoofdzin en een bijzin.

zoals: aangezien, als, dan, dat, doordat, hoewel, mits, nadat, of, omdat, opdat, tenzij, terwijl, toen, voordat, zodat en zodra. 

Samengestelde zinnen

- hebben meerdere pv's

Een enkelvoudige zin heeft maar 1 pv, een samengestelde zin heeft meer pv's

Samengestelde zinnen

Hoofdzin + Bijzin (+Bijzin)

Hoofdzin + Hoofdzin

Hoofdzin (HZ)

- staat onderwerp en persoonsvorm naast elkaar

- de persoonsvorm staat op de eerste of tweede plaats

Voorbeeld:

Alle boeken van Harry Potter zijn beroemd

Bijzin (BZ)

- Tussen de persoonsvorm en het onderwerp kunnen wel andere zinsdelen staan, maar dit hoeft niet

- De persoonsvorm staat vaak achter in de bijzin

Voorbeeld:

Weet je al of we vanavond uit eten gaan?

Enkelvoudige of samengestelde zin?

'Ik ben moe en ik heb geen zin om te gaan trainen.'

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Verander tijd: 'Ik was moe en had geen zin om te gaan trainen'.

'Ben' en 'heb' veranderen, dus 2 persoonsvormen, dus samengestelde zin. 

Merk op dat in allebei de zinnen het onderwerp naast de persoonsvorm staat. Het zijn dus allebei hoofdzinnen. 

Enkelvoudige of samengestelde zin?

'Petra wil graag met haar moeder tennissen'

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn pianoles kan afzeggen.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

2a [Mijn moeder heeft me straf gegeven,] want
2b [ik was een uur te laat thuis.]

1. a en b zijn beide HZ
2. a en b zijn beide BZ
3. a is HZ, b is BZ
4. a is BZ, b is HZ

1a [Ik ben in Griekenland geweest], 1b omdat [mijn moeder daar is opgegroeid.]

1. a en b zijn beide HZ
2. a is HZ, b is BZ
3. a is BZ, b is HZ
4. a en b zijn beide BZ

Nevenschikking

HZ + HZ

Nevenschikking

Hoofdzinnen kunnen met elkaar verbonden worden door de voegwoorden en, maar, want of of.

Voorbeeld:

Het is al laat en daarom kom ik vanavond.
Het is al laat, maar ik kom toch vanmiddag.
Ik kom vanavond want het is al laat.
Kom je vanmiddag of kom je vanavond?

Onderschikking

HZ + BZ

Onderschikkend voegwoord

terwijl,  voordat, toen, nadat, doordat, zodat, waardoor, omdat,  hoewel, dat (en nog vele andere)

Voorbeeld:

Piet eet geen mosselen, omdat hij niet van vis houdt

Want, is een 

a. Nevenschikkend voegwoord (staan)

b. Onderschikkend voegwoord (zitten)

Omdat, is een 

a. Nevenschikkend voegwoord (staan)

b. Onderschikkend voegwoord (zitten)

Maar is een,

a. Nevenschikkend voegwoord (staan)

b. Onderschikkend voegwoord (zitten)

Toen is een

a. Nevenschikkend voegwoord (staan)

b. Onderschikkend voegwoord (zitten)

Dus is een

a. Nevenschikkend voegwoord (staan)

b. Onderschikkend voegwoord (zitten)

Of is een

a. Nevenschikkend voegwoord (staan)

b. Onderschikkend voegwoord (zitten)

De MAKKELIJKSTE woordsoort vind ik het lidwoord.

1. werkwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. lidwoord

De gevierde actrice heeft een Oscar gewonnen.

1. Oscar = ZWW
2. heeft = ZWW
3. gewonnen = ZWW
4. gevierde = ZWW

Zijn naam is waarschijnlijk afgeleid van mercator.
Zijn-is-afgeleid

1. zww-hww-zww
2. bez vnw-zww-zww
3. pers vnw-hww-zww
4. bez-hww-zww

Chiazaad zou in veel gevallen een verjongende werking hebben.
gevallen - hebben

1. zww - hww
2. zn - hww
3. zww - zn
4. zn - zww

Jimmy gaat straks naar het feest, MAAR hij is niet uitgenodigd.

1. nevensch. vw
2. ondersch. vw

Voordat ELS iets kon zeggen, was Joris al vertrokken.

1. bn
2. zn
3. pers vnw
4. vw

In de zomervakantie gaan we een week naar de Ardennen en nog ENKELE dagen naar Antwerpen.

1. bn
2. zn
3. vz
4. vw

ZIJ is erg blij met haar nieuwe bed.

1. zww
2. pers vnw
3. bezit nvw
4. zn

De huizen die daar staan, ZIJN net gebouwd.

1. bezit vnw
2. hww
3. pers vnw
4. zww

Kevin heeft gisteren zijn eerste shorttrackwedstrijd gewonnen.

1. Er staat 3x een zn in de zin.
2. Er staat 1 ww in de zin.
3. Er staat 1x een bn in de zin.
4. Er staat 2x een bezit. vnw in de zin.

Zou MIJ een zorg zijn zou MIJN zuster zondag zeggen dat ze zero centen heeft.

Welke uitspraak over MIJ en MIJN is correct?

1. MIJ en MIJN zjn beide persoonlijke vnw.
2. MIJ en MIJN zijn beide bezittelijke vnw.
3. Mij is een pers. vnw- MIJN is een bezit. vnw.
4. MIJ is een bezit. vnw- MIJN is een pers. vnw.

Zij hebben een groter huis dan wij.

1. zij=bez. vnw. wij= pers. vnw
2. zij= pers. vnw wij= pers. vnw

Jij hebt een mooie fiets gekregen van je ouders.

1. jij - bez.vnw je= bez.vnw
2. jij= pers. vnw je= pers. vnw
3. jij= bez. vnw je = pers. vnw
4. jij= pers. vnw je= bez. vnw

Welke klas komt er na jullie klas?
jullie = ...

1. bez vnw
2. zn
3. pers vnw
4. bn

Wijs in de volgende zin de pers. vnw en de bez. vnw aan.
Zin:
Waarom hebben jullie zijn laptop nog niet gemaakt?

1. jullie = pers. vnw, zijn = bez. vnw
2. jullie = pers. vnw, zijn = pers. vnw
3. jullie = bez. vnw, zijn = bez. vnw
4. jullie = bez. vnw, zijn = pers. vnw

Zij hebben hun eigen glazen ingegooid.
hun = ?

1. pers. vnw
2. bez. vnw
3. wederkerend vnw
4. znw

Elke avond laat ik mijn hond uit.

Welke uitspraak klopt?

1. ik= pers. vnw mijn= bez. vnw hond= pers. vnw.
2. ik= bez. vnw. mijn= pers. vnw
3. ik= pers. vnw mijn= bez. vnw hond= bez. vnw.
4. ik= pers. vnw mijn= bez. vnw