Poëzie (sonnet)
Poëzie
1 / 30
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolhavoLeerjaar 3
This lesson contains 30 slides, with interactive quiz and text slides.
Lesson duration is: 50 minItems in this lesson
Poëzie
Slide 1 - Slide
Wat is poëzie?
Slide 2 - Open question
Slide 3 - Slide
Slide 4 - Slide
Slide 5 - Slide
Eindrijm
Woorden aan het einde van de regel hebben dezelfde klank.
Kijk maar naar het gedicht hiernaast:
Kijk maar naar het gedicht hiernaast:
Slide 6 - Slide
Rijmschema
Van het eindrijm kun je een rijmschema maken.
• Je geeft elke rijmklank een nieuwe letter. De klank in de eerste regel a, de volgende klank b, etc.
• Je geeft elke rijmklank een nieuwe letter. De klank in de eerste regel a, de volgende klank b, etc.
Slide 7 - Slide
Slide 8 - Slide
Slide 9 - Slide
Slide 10 - Slide
Slide 11 - Slide
Beginrijm / Alliteratie
Voorbeeld: "De kat krabt de krullen van de trap".
Bij alliteratie gaat het om overeenkomst in klank van medeklinkers aan het begin van woorden.
Reclames: Heerlijk, Helder, Heineken / Vertrouw Vanish, Vergeet Vlekken / Today Tomorrow Toyota /
Beter Bed / Bakker Bart / Donald Duck / Mickey Mouse
Slide 12 - Slide
Alliteratie (voorbeeld)
er nooit eens tegenspoed is
dan word je àl dat zoete moe
het mot ook zuur zijn af en toe
Toon Hermans
Slide 13 - Slide
Assonantie (klinkerrijm)
Enkele woorden die bij elkaar in de buurt staan, hebben dezelfde klank, maar niet dezelfde eindletter(s).
cadeau - groot (klank van 'eau' en 'oo')
Let op: stad - praten is dus geen assonantie.
Slide 14 - Slide
Alliteratie / Assonantie
Alliteratie (beginrijm):
Groen - grom - griezel etc.
Groen - grom - griezel etc.
Assonantie (klinkerrijm):
Moeten - groenten - doe - vroeg - troep - schoen- moeder - groen - groeien
Moeten - groenten - doe - vroeg - troep - schoen- moeder - groen - groeien
Slide 15 - Slide
De parodie van Heytze op Zie je, ik hou van je
Slide 16 - Slide
Slide 17 - Slide
Alliteratie
Slide 18 - Slide
Assonantie
Slide 19 - Slide
'Liedje'
Om zeven uur de wekker
nog tien minuten snoozen
vijf keer godverdomme roepen
en dan maar eens gaan douchen.
Snel ontbijten in de trein
alle mensen strak in lijn
omdat praktisch iedereen
om negen o pkantoor moet zijn.
Koffie drinken, overleggen
zo nu en dan iets nuttigs zeggen
klantje bellen, koffie drinken.
Af en toe een akkefietje
om vijf uur weer naar huis teruggaan
en morgen weer hetzelfde liedje.
Liedje
Om zeven uur de wekker
nog tien minuten snoozen
vijf keer godverdomme roepen
en dan maar eens gaan douchen.
Snel ontbijten in de trein
alle mensen strak in lijn
omdat praktisch iedereen
om negen op kantoor moet zijn.
Koffie drinken, overleggen
zo nu en dan iets nuttigs zeggen
klantje bellen, koffie drinken.
Af en toe een akkefietje
om vijf uur weer naar huis teruggaan
en morgen weer hetzelfde liedje.
Slide 20 - Slide
Wat is een sonnet?
Een versvorm met een vaste vorm:
- 14 regels
- Twee kwatrijnen (= 1 octaaf) en twee terzetten (= 1 sextet)
- Witregel na octaaf
Inhoudelijk kenmerk: na de octaaf een volta (wending, val, chute)
Traditionele rijmschema = abba abba cdc dcd
Slide 21 - Slide
a
a
b
b
c
c
d
d
e
e
f
f
g
g
h
h
Slide 22 - Slide
Denkend aan Holland
zie ik breede rivieren
traag door oneindig
laagland gaan,
rijen ondenkbaar
ijle populieren
als hooge pluimen
aan den einder staan;
en in de geweldige
ruimte verzonken
de boerderijen
verspreid door het land,
boomgroepen, dorpen,
geknotte torens,
kerken en olmen
in een grootsch verband.
de lucht hangt er laag
en de zon wordt er langzaam
in grijze veelkleurige
dampen gesmoord,
en in alle gewesten
wordt de stem van het water
met zijn eeuwige rampen
gevreesd en gehoord.
Slide 23 - Slide
Denkend aan Holland
zie ik breede rivieren
traag door oneindig
laagland gaan,
rijen ondenkbaar
ijle populieren
als hooge pluimen
aan den einder staan;
en in de geweldige
ruimte verzonken
de boerderijen
verspreid door het land,
boomgroepen, dorpen,
geknotte torens,
kerken en olmen
in een grootsch verband.
de lucht hangt er laag
en de zon wordt er langzaam
in grijze veelkleurige
dampen gesmoord,
en in alle gewesten
wordt de stem van het water
met zijn eeuwige rampen
gevreesd en gehoord.
Slide 24 - Slide
Kleine ijstijd
Deze moeder gaat niet over een nacht ijs.
Zij komt beslagen en slaat wakken. Blauwbekkend
kluunt het kind door het beijzeld huis. Omtrekkend
haar bewegingen, de dagen altijd grijs.
Scheldpartij, bevroren woorden en gekrijs.
Deze moeder smijt, haar smal gezicht vertrokken.
Botte ijzers halen uit naar de geschrokken
kinderhanden, schrijven krassend een bewijs
van onvermogen. Tot bij haar nagelaten
dingen het kind zich op een foto vindt
waarop geen sporen van geweld, gescheld en
op de achterkant in plaats van het gehate
hakken onbekend gefluister. Dan zaagt het kind
de woorden uit het ijs en laat ze smelten.
Slide 25 - Slide
Kleine ijstijd
Deze moeder gaat niet over een nacht ijs. a
Zij komt beslagen en slaat wakken. Blauwbekkend b
kluunt het kind door het beijzeld huis. Omtrekkend b
haar bewegingen, de dagen altijd grijs. a
Scheldpartij, bevroren woorden en gekrijs. c
Deze moeder smijt, haar smal gezicht vertrokken. d
Botte ijzers halen uit naar de geschrokken d
kinderhanden, schrijven krassend een bewijs c
van onvermogen. Tot bij haar nagelaten e
dingen het kind zich op een foto vindt f
waarop geen sporen van geweld, gescheld en g
op de achterkant in plaats van het gehate e
hakken onbekend gefluister. Dan zaagt het kind f
de woorden uit het ijs en laat ze smelten. g
Slide 26 - Slide
Kleine ijstijd
Deze moeder gaat niet over een nacht ijs.
Zij komt beslagen en slaat wakken. Blauwbekkend
kluunt het kind door het beijzeld huis. Omtrekkend
haar bewegingen, de dagen altijd grijs.
Scheldpartij, bevroren woorden en gekrijs.
Deze moeder smijt, haar smal gezicht vertrokken.
Botte ijzers halen uit naar de geschrokken
kinderhanden, schrijven krassend een bewijs
van onvermogen. Tot bij haar nagelaten
dingen het kind zich op een foto vindt
waarop geen sporen van geweld, gescheld en
op de achterkant in plaats van het gehate
hakken onbekend gefluister. Dan zaagt het kind
de woorden uit het ijs en laat ze smelten.
- Twee keer 4 regels (kwatrijn)
- Twee keer 3 regels (terzine)
- Totaal 14 regels
Dit is de klassieke indeling
van een sonnet.
van een sonnet.
- Na acht regels de wending.
De zinnen stoppen vaak niet aan het einde van een regel (of zelfs de strofe)
Rijm zit ook veel binnen de regels
Zie je hoe vaak de ij terugkomt? Hiermee laat de schrijver het gedicht ook ijziger worden...
Slide 27 - Slide
Kleine ijstijd
Deze moeder gaat niet over een nacht ijs.
Zij komt beslagen en slaat wakken. Blauwbekkend
kluunt het kind door het beijzeld huis. Omtrekkend
haar bewegingen, de dagen altijd grijs.
Scheldpartij, bevroren woorden en gekrijs.
Deze moeder smijt, haar smal gezicht vertrokken.
Botte ijzers halen uit naar de geschrokken
kinderhanden, schrijven krassend een bewijs
van onvermogen. Tot bij haar nagelaten
dingen het kind zich op een foto vindt
waarop geen sporen van geweld, gescheld en
op de achterkant in plaats van het gehate
hakken onbekend gefluister. Dan zaagt het kind
de woorden uit het ijs en laat ze smelten.
Dit is de klassieke indeling
van een sonnet.
- Na acht regels de wending.
Voor de wending:
Hoe het voor het kind is in het ijzige huis
Slide 28 - Slide
Kleine ijstijd
Deze moeder gaat niet over een nacht ijs.
Zij komt beslagen en slaat wakken. Blauwbekkend
kluunt het kind door het beijzeld huis. Omtrekkend
haar bewegingen, de dagen altijd grijs.
Scheldpartij, bevroren woorden en gekrijs.
Deze moeder smijt, haar smal gezicht vertrokken.
Botte ijzers halen uit naar de geschrokken
kinderhanden, schrijven krassend een bewijs
van onvermogen. Tot bij haar nagelaten
dingen het kind zich op een foto vindt
waarop geen sporen van geweld, gescheld en
op de achterkant in plaats van het gehate
hakken onbekend gefluister. Dan zaagt het kind
de woorden uit het ijs en laat ze smelten.
Dit is de klassieke indeling
van een sonnet.
- Na acht regels de wending.
Na de wending:
Het kind kijkt terug en kan dingen meer plaatsen.
Slide 29 - Slide
Extra uitleg?
- blz. 239
