This lesson contains 22 slides, with text slides and 6 videos.
Items in this lesson
H.3 De Republiek (1602-1700)
HC Steden en burgers in de Lage Landen
Slide 1 - Slide
Hoofdstuk 3:
In hoeverre bepaalde de burgerij de ontwikkelingen in de Republiek in de Gouden Eeuw (1602=1700)
Kenmerkende Aspecten:
23: Het streven van vorsten naar absolute macht.
24: De bijzondere laats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.
25: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.
Slide 2 - Slide
Beheersing van de wereldhandel
De Republiek beheerste een tijdlang:
de Europese tussenhandel
de Wereldhandel
en trok zeer veel arbeidsmigranten aan
Dit kon door de volgende Europese gebeurtenissen:
Dertigjarige oorlog in Duitse rijk
Burgeroorlogen in Frankrijk en Engeland door spanningen tussen vorsten en adel
>> deze oorlogen belemmeren de economische groei in die landen
Slide 3 - Slide
Dertigjarige oorlog (1618-1648)
Oorlog tussen protestantse en katholieke vorstendommen in m.n. het Duitse rijk waarbij veel Europese landen betrokken waren.
Veel vluchtelingen naar Republiek op zoek naar werk en veiligheid.
>> Grote bevolkingsgroei Amsterdam (veel Duitse vluchtelingen)
>> Met name ingezet voor ongeschoold werk.
Slide 4 - Slide
Ontwikkeling oorlogseconomie
Oorlogseconomie:
samenleving waarbij productie en handel in dienst staan van het winnen van een oorlog
Bijvoorbeeld:
- productie van oorlogsmaterieel (oorlogsschepen, munitie, wapens)
- winsten uit handel financieren de oorlog
- VOC/WIC verzwakken Spaanse handelspositie door inname Spaans/Portugese koloniën en buitmaken handelsschepen
Trippenhuis in Amsterdam. Louys en Hendrick Trip handelden in koper, teer, ijzer, wapens en munitie, en bezaten in Zweden mijnen, ovens, smederijen en geschut-gieterijen.
Slide 5 - Slide
stadhouder <---> steden/gewesten
Economische groei
Het beleid van de regenten was gericht op welvaart en economische groei:
bevorderen van economische samenwerking (bijv. VOC/WIC)
bevorderen van innovatie (bijv. droogmakerijen)
handhaven van het particularisme van de steden en de gewesten
waarborgen van de gewetensvrijheid van burgers
beperken van de macht van de stadhouders (stadhouders willen meer eenheid en aanzien)
een open houding naar buitenlandse kooplieden
Slide 6 - Slide
Republiek trekt veel migranten
Val van Antwerpen (1585)
Hugenoten uit Frankrijk (na 1685)
Joodse bevolking (vervolgingen)
Seizoensarbeiders uit Duitsland
Slide 7 - Slide
Steden in de Republiek
- explosieve groei van steden in zee-gewesten
- grote steden in m.n. Holland
- in Holland en Utrecht ontstaat een ring van steden, verbonden met een netwerk van openbaar vervoer (dienstregeling trekschuit )
Slide 8 - Slide
Amsterdam, een bijzondere stad!
De positie van Amsterdam was op enkele gebieden uitzonderlijk:
Door haar stapelmarktfunctie>> opslag in pakhuizen zorgt voor vraag + invloed op prijsvorming
De Amsterdamse (koopmans)Beurs wordt de ontmoetingsplaats voor iedereen die iets met de handel te maken had.
De Wisselbank wordt opgericht: geld wisselen + andere financiële acties (lenen, cheques verrekenen)
Europese handel groeit in Amsterdam tot internationale handel.
Slide 9 - Slide
Slide 10 - Video
Grachtengordel Amsterdam
Slide 11 - Slide
Slide 12 - Video
Rijke kooplieden
investeren winsten in handel en nijverheid
financieren innovatieve projecten, zoals molens, droogmakerijen, teelt nieuwe gewassen
kopen adellijke titels
bouwen stadspaleizen
bouwen buitenhuizen (video 2)
kopen kunst (video 3)
Slide 13 - Slide
Slide 14 - Video
Slide 15 - Video
Slide 16 - Video
De opkomst van Engeland en Frankrijk
1648: Vrede van Münster
1650-1672 (Eerste stadhouderloze tijdperk) --> er wordt geen stadhouder meer benoemd; de raadspensionaris (Johan de Witt) is de machtigste man in Republiek
Na 1648 is er meer stabiliteit in Engeland en Frankrijk --> centraal geregeerde staten door (absolute) vorsten
Frankrijk en Engeland voeren een economisch beleid van mercantilisme
De regenten trekken zich steeds meer terug uit de handel en leggen zich toe op het uitlenen van geld.
mercantilisme = economisch beleid om rijkdom van het eigen land te vergroten door de import te minimaliseren (door heffingen of verboden) en de export te maximaliseren
Slide 17 - Slide
Oranjegezinden <--> staatsgezinden
De economische stagnatie is vooral voelbaar voor het gemeen --> onvrede gemeen --> ze willen een stadhouder van Oranje terug (oranjegezind/prinsgezind)
De regenten zijn voorstander van een republiek zonder stadhouder (staatsgezind)
Het conflict escaleert in het Rampjaar 1672:
moord op (raadspensionaris) Johan de Witt en de benoeming van Willem III tot stadhouder
Johan de Witt
(Koning)-stadhouder Willem III
Slide 18 - Slide
Rampjaar 1672
De Republiek wordt gelijktijdig aangevallen door Frankrijk (over land) en Engeland (over zee) met hulp van Keulen en Münster.
Raadspensionaris Johan de Witt krijgt de schuld; hij wordt gevangengenomen en gelyncht.
Het stadhouderschap wordt hersteld met Willem III.
De oorlog met Engeland duurt tot 1674 en de oorlog met Frankrijk zelfs tot 1679.
Slide 19 - Slide
Slide 20 - Video
Einde van de gouden eeuw
Na 1672:
De regenten blijven investeren in het buitenland (en niet in de economie van de Republiek)
oligarchisering
Engeland breidt haar positie in de wereldhandel uit ten koste van de Republiek
--> Engeland wordt het centrum van handel en bankwezen
oligarchisering = macht komt in handen van kleine groep. Regenten benoemen familieleden in bestuursposities