7.2 Ontstaan van nieuwe soorten 4V 2425

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 7.2 Ontstaan van nieuwe soorten

Lesdoel 

Paragraaf 7.2 (leerdoelen 3 en 4):

Wat is adaptatie?

Wat is co-evolutie?

Hoe ontstaan nieuwe soorten?

Wat is het verschil tussen natuurlijke selectie en kunstmatige selectie?

Oefenen H5

Evolutie volgens Darwin

"Survival of the fittest"

Leg uit dat je dit niet kunt vertalen als

"Overleving van de sterkste"

Evolutie volgens Darwin

Genetische variatie (door mutaties) 

niet iedereen is genetisch gelijk, iedereen heeft andere eigenschappen

Selectiedruk 

De overlevingskans is voor niet iedereen gelijk en wordt beïnvloed door de genetische eigenschappen

Voortplanting

Hoe hoger de overlevingskans hoe meer kans op nakomelingen -> gunstige genetische eigenschappen worden doorgegeven

Genetische variatie + Selectiedruk =

Natuurlijke selectie

Soorten veranderen

Het veranderen van de eigenschappen van een soort door de 

natuurlijke selectie heet adaptatie.

Dit gaat vaak heel geleidelijk. Hierdoor kunnen soorten zich aanpassen aan veranderende omstandigheden.

Paardenbloemen

In het veld: lichte zaden

In de stad: zwaardere zaden

Paardenbloemen

In het veld: lichte zaden, waaien ver weg.

Voordeel: Grote verspreiding van de 

soort.

In de stad: zwaardere zaden, waaien niet ver weg.

Voordeel: Zaden komen vaker op een geschikt stuk grond  terecht.

Merels

In het veld: zang lagere toonhoogte

In de stad: hogere toonhoogte

Merels

In het veld: zang lagere toonhoogte,

geluid komt verder

In de stad: hogere toonhoogte,

moeten boven het verkeer uit-

komen

Co-evolutie

Prooi en roofdier evolueren vaak samen.

Evolutiestappen bij de prooi leiden weer tot evolutiestappen bij de predator omdat de selectiedruk wijzigt.

Co-evolutie

Ook soorten die 

afhankelijk zijn 

van elkaar 

evolueren vaak 

samen.

Hoe ontstaat een nieuwe soort?

Stap 0: één soort

Stap 1: reproductieve isolatie

Stap 2: natuurlijke selectie/adaptatie

Stap 3: twee verschillende soorten

Allopatrische soortvorming

Reproductieve

isolatie door een 

fysieke barriere

Sympatrische soortvorming

Reproductieve isolatie door tijd (dag/nacht of seizoen)

Sympatrische soortvorming

Reproductie isolatie door gedrag (balts)

Sympatrische soortvorming

Door uiterlijk - seksuele selectie

Seksuele selectie

Vorm van natuurlijke selectie.

Vaak op basis van eigenschappen de 

overlevingskans van het individu

niet positief beïnvloeden.

Ken je nog meer voorbeelden?

Natuurlijke selectie?

Kunstmatige selectie

Mensen kiezen bij het kweken 

van planten en het fokken van 

dieren bewust bepaalde 

eigenschappen uit.

Dit proces heet 

Klassieke veredeling of

kunstmatige selectie.

7.2 Soortvorming

Adaptatie: verandering van eigenschappen van een soort als gevolg van natuurlijke selectie

Co-evolutie: soorten die afhankelijk zijn van elkaar evolueren samen

Soortvorming:

Stap 0: één soort

Stap 1: reproductieve isolatie

Stap 2: natuurlijke selectie

Stap 3: twee soorten

Twee vormen soortvorming:

1. allopatrische soortvorming - reproductie isolatie door fysieke scheiding

2. sympatrische soortvorming - reproductieve isolatie door andere oorzaken (gedrag/tijd)

Lesdoel

• Je legt uit welke processen volgens de (neo)darwinistische theorieën een rol spelen bij soortvorming (leerdoel 3)
• Je beschrijft de verschillen tussen natuurlijke en kunstmatige selectie (leerdoel 4)

• Oefenen H5.

HUISWERK

Opdrachten 7.2

Leerdoel 3 en 4