les 3 Instructie 4.6 uitdrukkingen en 5.5 zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

les 3 Instructie 4.6 uitdrukkingen en 5.5 zinsdelen

Welkom h2b! Start met lezen

Planning

Startopdracht

Bespreken huiswerk

Doel 4.6 uitdrukkingen, 

 en 5.5 WG of NG

 Oefenen

Opdrachten maken

Afsluiting 

Leg je lesboek, laptop (dicht) en huiswerk open klaar. 

startopdracht

Welke uitdrukkingen herken je in de plaatjes? 

Welke uitdrukkingen ken jij nog meer? 

bespreken hw Opdracht 2 blz. 98

1 Met beeldspraak kun je je tekst mooier, creatiever maken en je lezers actief bij je onderwerp betrekken.

2 Bij een vergelijking en bij een metafoor worden dingen die op elkaar lijken met elkaar vergeleken.

3 Bij een vergelijking noem je beide delen van de vergelijking (het object en het beeld) en bij een metafoor noem je alleen het beeld en laat je het object weg.

4 Een bikkel is een stukje schapenbot; het is dus een stukje hard materiaal.

Hij is een bikkel betekent dan ook: Hij is hard voor zichzelf (en anderen). / Hij is een doorzetter. / Hij kan veel (pijn) verdragen.

5 Eigen antwoord, bijvoorbeeld:

Het milieu schreeuwt om aandacht.

bespreken hw Opdracht 5 blz. 211

a pv = is

ow = het beste restaurant van het dorp

wg = is dichtgegaan

lv = –

mv = –

b pv = bleef

ow = de nieuwslezer

ng = bleef [uiterst rustig]

lv = –

mv = –

c pv = zijn

ow = sterke spieren

ng = zijn [onmisbaar]

lv = –

mv = –

d pv = worden

ow = meer dan 150 soorten vogels

wg = worden beschreven

lv = –

mv = –

e pv = bleek

ow = Saida

ng = bleek [ontzettend koppig]

lv = –

mv = –

f pv = bakt

ow = Evelien

wg = bakt

lv = een lekkere boterkoek

mv = Voor haar opa en oma

Doel

Je leert over uitdrukkingen. 

Je kan uitdrukkingen herkennen. 

Je kan uitdrukkingen gebruiken.  

Je weet dat veel uitdrukkingen uit de handel en scheepvaart komen.

---

Je leert bepalen of een zin een werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde heeft. WG/NG

4.6 Uitdrukkingen blz.100

Uitdrukking= een vaste groep woorden

In teksten kom je uitdrukkingen met 

een figuurlijke betekenis tegen. 

Er wordt dan iets anders bedoeld

dan er eigenlijk staat. Je 

moet het dus niet letterlijk nemen. 

Je neemt het dan figuurlijk. 

Figuurlijk taalgebruik

Er staat (figuurlijk)

Hij woont in het hart van de stad

We sliepen onder de blote hemel 

De radijsjes schoten de grond uit.

 Bedoeld wordt (letterlijk)

Hij woont in het centrum / het midden van de stad.

We sliepen buiten.

De radijsjes groeiden heel snel.

lessonUp.app

Noem een voorbeeld van figuurlijk taalgebruik dat je nog kent.

Handel en scheepvaart

Nederland is van oudsher een handelsland. De scheepvaart speelde daarbij een belangrijke rol.

Aan de handel en de scheepvaart hebben we veel spreekwoorden en uitdrukkingen te danken.

Voorbeelden:

- over een andere boeg gooien (het op een andere manier proberen)

- aan de grond zitten (geen geld meer hebben).

de leiding hebben

failliet gaan

betalen

duur zijn

samenwerken

aan het roer staan

op de fles gaan

over de brug komen

aan de prijs zijn

in zee gaan

Het zit hen allemaal mee.

1. Letterlijk taalgebruik
2. Figuurlijk taalgebruik

Ik heb een wond aan mijn hoofd.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Ik heb er een hard hoofd in of ik dit jaar ga slagen voor mijn eindexamen

1. letterlijk
2. figuurlijk

Ik heb een zere keel.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Mijn broer krijgt de baard in de keel

1. letterlijk
2. figuurlijk

Je moet het nou eens goed in je oren knopen, dat je op tijd moet komen.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Hij houdt een oogje in het zeil.

1. Hij gaat slapen
2. Het gaat goed met hem
3. Hij let goed op wat er gebeurt

Hij gaat onder zeil.

1. Hij gaat slapen
2. Het gaat goed met hem
3. Hij let goed op wat er gebeurt

Hij heeft de wind in de zeilen.

1. Hij gaat slapen
2. Het gaat goed met hem
3. Hij let goed op wat er gebeurt

WG of NG?

Werkwoordelijk: 

• Het ow doét iets! 
• PV + alle overige ww 

LET OP: als de pv een vorm van ZIJN is met een voltooiddeelwoord is het een hulpww. en daarom een WW. 

Naamwoordelijk:

• Het ow ís iets*
• wat + pv + ow + overige ww?
• notatie: 
• pv + [nw.deel] + overige ww

 

! nooit een lijdend voorwerp

* of wordt/blijft/blijkt/lijkt/

schijnt iets ...

Oefen zelf

Oefen hiermee op deze site

Aan het werk

Maken opdracht 1 blz. 100

opdracht 4 blz. 101 

Afsluiting

• Maak een delftsblauw tegeltje met een uitdrukking of zoek de herkomst van een uitdrukking op (internet). 

Doel behaald?

• Ik ken verschillende uitdrukkingen met hun betekenis. 
• Ik weet het verschil tussen WG en NG. 
• Ik kan bepalen of een zin een WG of NG bevat. 

Volgende les

herhaling 4.6 en 5.5

Afsluiting

Huiswerk leren: 

• WG en NG; blz. 210 en 214 (voor SO)

inleveren boekopdracht: 

20 maart