Thema 13 deel 1: Organisatie en uitvoeren van activiteiten voor 0 tot 4 jarigen

• ontwikkelingspsychologie
• MBO
• Studiejaar 2

OPS Leerjaar 2

Thema 13 deel 1 Organiseren en uitvoeren van activiteiten voor 0-4 jarigen

Noem voorbeelden van activiteiten die georganiseerd worden in de kinderopvang voor 0-4 jaar

Binnen dit thema gaan we dieper in op de organisatie en uitvoering van activiteiten . Zeker omdat het belangrijk is om in te zetten op de brede ontwikkeling van een kind.

Waar denk je aan bij de brede ontwikkeling van een kind?

De theorie: gespecialiseerd pedagogisch medewerker deel A  blz. 160 t/m 190

1. Jaarprogramma’s
   
2. Dagprogramma’s
   
3. Vaste dagelijkse activiteiten op een kinderdagverblijf
4. Vaste dagelijkse activiteiten op de peuterspeelzaal en peutergroep
5. Doelgerichte activiteiten
6. Ontwikkelingsgericht werken
   
7. Ontwikkelingsstimuleringsprogramma’s
   
8. Vrije activiteiten
   
9. Methodisch werken bij activiteiten
   
10. Groepsruimte en hoeken
    

2. Jaarprogramma's

Jaarprogramma - weekprogramma - dagprogramma       -> geeft rust en duidelijkheid

• Jaarprogramma en feesten (jaarritme)
  - feesten als onderdeel
  - decembermaand
  - omgaan met spanning bij feesten
  
  
• Jaarprogramma's met thema's (belevingswereld, meer betekenis, samenhang)
  - fasen in een thema: van oriënteren en verkennen, tot verder uitdiepen en afronden
  - stimuleren verschillende ontwikkelingsgebieden: taalactiviteiten, rekenactiviteiten,     motorische activiteiten, creatieve activiteiten 
  
  

Een bruikbaar thema:

• Sluit aan bij de belevingswereld;
• Nodigt kinderen uit en stimuleert ze om zich er verder in te verdiepen;
• Biedt voldoende mogelijkheden om geschikt materiaal te vinden;
• Kan binnen een bepaalde periode worden afgerond;
• Heeft verbanden met eerdere ervaringen;
• Geeft mogelijkheden tot verschillende activiteiten;
• Valt binnen de doelstelling van de organisatie.

Wat is een dagritmekaart?

3. Dagprogramma's

Dagprogramma -> helpt bij het overzien van de dag.

• Vaste dagindeling
• Duidelijke overgangsmomenten met vaste gewoonten en vaste rituelen (routines)
• Dagritmekaarten (bieden houvast)

Noem een voorbeeld van een vaste dagelijkse activiteit

4. Vaste dagelijkse activiteiten op een kinderdagverblijf

Vaste activiteiten zorgen voor een evenwichtige en regelmatige dagindeling. 

• Kinderen weten waar ze aan toe zijn en dat zorgt voor rust en een veilig gevoel.
• Geeft jou als pedagogisch medewerker en Onderwijsassistent ook houvast
• Zorgt voor ruimte voor individuele behoeften en voorkeuren

Brengmoment - > begroeten, praatje ouders (overdracht), afscheid nemen-> vast ritueel en kort, erken emoties

Eten en drinken -> belangrijk sociaal leermoment, onderzoeken voedsel en materialen, oog-hand coördinatie. Laat kinderen al jong zelf eten, stimuleer taalontwikkeling, drie eet- en drinkmomenten, verantwoorde voeding, voorbeeldrol -> lees de aandachtspunten op blz. 168

Slapen ->  heel belangrijk, houd rekening met individuele verschillen, rituelen, slaapmomenten, wakker worden, soms alleen rusten

Ophalen ->  zorgen voor rust bij vermoeide kinderen, aandacht kinderen/ouders, opruimen (taakverdeling), overdrachtsschrift vroege en late dienst, overdracht ouders, afscheid nemen

5. Vaste dagelijkse activiteiten op peuterspeelzaal en peutergroep

Verschillen en overeenkomsten

Inloop is korter dan bij kinderdagverblijf (praatje ouders, kind verwelkomen)

Wennen in kleine stapjes voor nieuwe peuters, afscheid nemen is belangrijk -> lees de aandachtspunten op blz. 170

Vrij spel volgen en stimuleren, zelf activiteiten starten

Opruimen zo veel mogelijk zelfstandig en aankondigen (versterkt gevoel van autonomie) Hoe?

Eten en drinken eigen eten en drinken, soms bijsturen, kring

Buitenspelen grove motoriek en vaardigheden, bewegen, rustig spelen -> veiligheid

Ophalen en afsluiten sluit af met een rustige activiteit

6. Doelgerichte activiteiten

Vrije activiteiten en doelgerichte activiteiten wisselen elkaar af.

Bij vrij spel ligt het initiatief bij het kind zelf bij doelgerichte activiteiten bij PM-er

Vooraf stel je je doel vast: wie, wat, waar, wanneer, waar en waarom.

Week- en maandprogramma's, afspraken maken

• alle ontwikkelgebieden moeten afwisselend aan bod komen tijdens activiteiten
• er is een evenwicht tussen binnen- en buitenactiviteiten
• er is een balans tussen rustige en wilde/rumoerige activiteiten
• er is voldoende variatie aan spelen en materialen

• ervaringen opdoen in zinvolle situaties, met zoveel mogelijk zintuigen
• ervaringen benoemen -> koppelen aan taal. Afgestemd op op ontwikkeling en belevingswereld
• activiteiten en ontwikkelingsgebieden
• grote groep of kleine groep

Een activiteitenspin is een overzicht van aan te bieden activiteiten in de vorm van een spin. Zo kan worden bewaakt dat verschillende soorten activiteiten en verschillende ontwikkelingsgebieden aan bod komen.

7. Ontwikkelingsgericht werken

Ontwikkelingsgericht werken is een manier van werken waarbij de interesses, behoeften en ontwikkeling van kinderen centraal staat. 

-> kansen en uitdagingen bieden, zorgen dat kinderen emotioneel vrij en vertrouwd voelen.

Ontwikkeling door:

• Contact en interactie met volwassenen
• Als ze op hun eigen manier mogen meedoen met de 'echte' wereld door imiteren en spelen
• Als volwassenen hen betrekken en helpen bij het meedoen
• Door een gericht aanbod van gevarieerde en uitdagende materialen (rijke speel- en leeromgeving)
• Als hun ontwikkeling centraal staat en niet hun leeftijd

Belangrijk om vanuit persoonlijke aandacht en respect naar kinderen te kijken en in te spelen op hun interesses en behoeften. 

Ontwikkelingsgericht i.p.v. leeftijdsgericht

• Volgen en signaleren
• systematisch, methodisch volgen en signaleren

gerichte signalering -> gerichte ontwikkelingsstimulering

8. Ontwikkelingsstimuleringsprogramma's

Een ontwikkelingsstimuleringsprogramma houdt een gericht activiteitenaanbod in dat de ontwikkeling van jonge kinderen stimuleert -> achterstand of extra uitdaging en verdieping

VVE= Voor- en Vroegschoolse Educatie (Piramide, Kaleidoscoop, Startblokken, Speelplezier, Uk en Puk)

• taalontwikkeling
• beginnende rekenvaardigheid
• motorische ontwikkeling
• sociaal-emotionele ontwikkeling

9. Vrije activiteiten

Laat ze zelf ontdekken

• Geef voldoende tijd
• Bied open speelmateriaal aan
• Bied niet te veel tegelijkertijd aan

Overgangssituaties 

• Dagelijkse activiteiten -> betrekking op zorg voor jezelf en zorg voor de leefomgeving

10. Methodisch werken bij activiteiten

Sommige activiteiten moet je goed organiseren en plannen, het kan dan helpen om een activiteitenplan te maken. -> draaiboek

11. Groepsruimten en hoeken

De leefomgeving is van belang bij het aanbieden van activiteiten.

• Optimale mogelijkheden bieden
• Sfeer moet passen bij de doelgroep

Voor activiteiten:

• groepsruimte en hoeken
• boekenhoek (diversiteit, aanschaffen, collectie samenstellen, lenen)
• bouwhoek (motorische vaardigheden en ruimtelijke orientatie)
• huishoek (sociaal-emotionele ontwikkeling
• buitenruimte (brede ontwikkeling)

De theorie: gespecialiseerd pedagogisch medewerker blz. 191 t/m 208

1. Inleiding
2. Motorische activiteiten
3. Reken- en wiskundeactiviteiten
4. Taalactiviteiten
5. Sociaal-emotionele activiteiten
6. Digitale activiteiten
7. Beeldende activiteiten
8. Muziekactiviteiten

Wat is een voorbeeld van de fijne motoriek?

1. Kleuren
2. Fietsen
3. Rennen
4. Vouwen

Wat is een voorbeeld van grove motoriek

1. Kralenplank
2. Hinkelen
3. Steppen
4. Balanceren

2. Motorische activiteiten

Grove motoriek , fijne motoriek en oog-handcoördinatie

• Geef vertrouwen in het eigen kunnen. Stimuleer positief en forceer niks
• Let op fysieke veiligheid situatie, gedrag kinderen en eigen gedrag
• Observeer

Vier kinderen zitten om de tafel. Juf Mariska heeft zes bekers en drie koekjes gepakt en ze zegt: ‘Ik heb voor iedereen een beker en een koekje.’ Ze wacht even tot een van de kinderen reageert. ‘Het klopt niet. Er is te veel!’ Samen zetten ze een beker bij elk kind. ‘Oh ja, er is er één over.’ Dan kijken ze naar de koekjes. Zijn dat er evenveel? Nee, het zijn er te weinig. Gelukkig zit er nog wat in de trommel.
Aan welk ontwikkelingsgebied wordt hier aandacht besteed?

3. Reken- en wiskundeactiviteiten

De basis wordt in de eerste 4 jaar gelegd.

Denk aan:

• rekenkundige begrippen
• getal inzicht
• ruimtelijke oriëntatie en meten 

4. Taalactiviteiten

Taal is de basis voor succes op school en voor het sociale en maatschappelijke leven.

Taalactiviteiten richten zich op:

• vergroten woordenschat
• correct woordgebruik
• vertellen over wat je gedaan hebt of hebt meegemaakt
• benoemen en beschrijven alledaagse aspecten
• gesprekjes voeren, vertellen, vragen beantwoorden
• mening uiten en vragen stellen

Bekijk op bladzijde 195 de functies van taal!

• Taalstimulerende interactie -> bewust gewone contactmomenten benutten om de taal aan te bieden om zo de taalontwikkeling en sociaal-emotionele ontwikkeling te stimuleren.
  Baby-> vertrouwd raken met de structuur van de taal en een groot gevarieerd aanbod van taal krijgen
  Peuters-> Stimuleren om zelf te praten, spelenderwijs corrigeren
  Bij migratieachtergrond zeer belangrijk. Ook aandacht voor non-verbale communicatie

• Taalactiviteiten in de kleine kring
  Kinderen komen vaak aan bod, meer aandacht, observeren, interesses en ontw. niveau
• Interacties tussen kinderen bevorderen (aandacht voor negatieve en  positieve interacties)
• Lezen en voorlezen (vanaf 6 maanden) Lees op blz. 198 waarom het lezen van een boek belangrijk is
• Een verhaal vertellen
• 
  

Voorbeelden van taalactiviteiten:

• Taalstimulerende interactie -> bewust gewone contactmomenten benutten om de taal aan te bieden om zo de taalontwikkeling en sociaal-emotionele ontwikkeling te stimuleren.
• Taalactiviteiten in de kleine kring
  Kinderen komen vaak aan bod, meer aandacht, observeren, interesses en ontwikkelingsniveau
• Interacties tussen kinderen bevorderen 
  Aandacht voor negatieve en positieve interacties
• Lezen en voorlezen 
  
• Een verhaal vertellen (volledig aansluiten op de belangstelling en ervaringen, expressief, mee laten fantaseren)

Waarom is lezen zo belangrijk?
Zie blz. 198

• vergroot woordenschat en het taalvermogen
• samenhang tussen dingen ontdekken en oplossingen bedenken
• stimuleren vermogen toto waarnemen en vergelijken
• geven sociale verhoudingen weer (inleven)
• gaan over emoties, roepen emoties op
• bevorderen creativiteit
• bevorderen kritisch denkvermogen
• bevordert concentratievermogen

Waar let je op bij het kiezen van een boek en het voorlezen:

• Voorbereiding
• Introductie
• Intonatie
• Mimiek
• Tekst
• Illustraties
• Spel

Extra interactief voorlezen, hoe doe je dat?

5. Sociaal-emotionele activiteiten

Kring is zeer geschikt voor sociaal-emotionele activiteiten. Je stimuleert hiermee ook de taalontwikkeling en daarmee de denkontwikkeling van peuters, maar ook op andere manieren  zijn de kinderen bezig met totale ontwikkeling

De activiteiten richten zich op:

•  Zelfbeeld en ontwikkeling van identiteit
• Ontwikkelen van zelfstandigheid
• Sociaal gedrag en ontwikkeling van sociale vaardigheden
• Werkhouding en concentratie

Kringritueel geeft houvast: groepsknuffel ,namen oefenen, ervaringen uitwisselen, samen zingen, kringspelletje, afsluiten van de activiteit

6. Digitale activiteiten

Jonge kinderen (0-2) leren weinig van digitale activiteiten.

Kijken naar een beeldscherm zorgt voor een half-slaaptoestand, dit is niet bevorderlijk

Mist het ervaren  (door dingen in de mond te stoppen of in de handjes te pakken)

Kinderen van 2-6 jaar leren ook minder van apps, maar een  goede app kan  kan wel bijdragen.

Selecteer een goede app en ga er op een goede manier mee om (lees blz. 203)

Digitale prentenboeken

- Gedigitaliseerde prentenboeken

- Prentenboek animaties

- Prentenboek-apps

Digitaal is vaak interactief, keuze klein of groot scherm

7. Beeldende activiteiten

Kan al op zeer jonge leeftijd beginnen

• Ontdekkend bezig zijn vanaf ongeveer 1 jaar (ontdekken, experimenteren, ideeën uitbeelden)
• Met je lijf (handen)
• Spelverhaal gebruiken 
• Eigen creativiteit

8. Muziekactiviteiten

Stimuleert :

• Emotionele ontwikkeling
• Sociale ontwikkeling
• Motoriek
• Cognitieve ontwikkeling

Kun je combineren met:

• Bewegen
• Taal
• Tellen
• Een verhaal
• Een rollenspel

Muziek met baby's:

Reageren al in de baarmoeder op muziek

Liedjes (voor) zingen, zelf geluiden maken, bewegen op muziek

Zingen: van losse woordjes naar hele liedjes. Eenvoudige melodie en ritme

Liedje aanleren: vertellen waar het over gaat, voorzingen, ritme klappen, gebaren aanleren, zingen

Zelf muziek maken (ritme, nadoen van dieren m.b.v. instrumenten)

Muziek- en luisterspelletjes (vanaf 2,5 j.) -> horen, voelen, bewegen, zingen, luisteren

Dans en beweging: op muziek bewegen kinderen vanzelf

- Motoriek en lichaamsbesef

- Experimenteren, geen vaste pasjes, doen alsof

- Bewegen voordoen