Gouden Eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Gouden Eeuw

1600 - 1700

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Goed om te weten: de Gouden Eeuw!

Wanneer?	17e eeuw (1600 - 1700)
Waar?	In Nederland De Republiek der Verenigde Nederlanden
Waarom?	De Republiek werd rijk door de handel
Wat gaan we leren?	1. Handel 2. Bestuur in de Gouden Eeuw 3. Kunst

Tachtigjarige Oorlog en de Gouden Eeuw 

1568 - 1648: Nederlandse opstand en de oorlog tussen Nederland en Spanje

1588: Nederland werd de Republiek

1648: Einde van de Tachtigjarige Oorlog en vrede met Spanje

1600 - 1700: de Gouden Eeuw in de Republiek

Tijdens de oorlog met Spanje werd de Republiek enorm rijk en welvarend! Amsterdam was erg belangrijk tijdens de Gouden Eeuw.

Hoe wordt de Republiek rijk?

• 1568-1648: Tachtigjarige oorlog 

• 1585: Val van Antwerpen

• Haven van Antwerpen werd afgesloten: handelsschepen gaan naar Amsterdam

• Amsterdam wordt het centrum van de wereldhandel

Stapelmarkt

3.2

Amsterdam stapelmarkt van de wereld

Wat gaan we doen vandaag?

• Herhaling vorige les
• Twee aantekeningen over paragraaf 3.2 
• Opdrachten uit het werkboek maken
• Woordzoeker

Wanneer was de Gouden Eeuw?

1. 16e eeuw
2. 17e eeuw
3. 18e eeuw
4. 19e eeuw

Wanneer was de 17e eeuw?

1. 1600 - 1700
2. 1700 - 1800

Hoe werd Nederland genoemd in de 17e eeuw?

1. De Nederlanden
2. Nederland
3. De Republiek
4. De Monarchie

Welke stad werd in de Gouden Eeuw het handelscentrum van de wereld?

1. Rotterdam
2. Antwerpen
3. Den Haag
4. Amsterdam

Voor Amsterdam was een andere stad in de Nederlanden de belangrijkste havenstad. Welke stad was dat?

1. Antwerpen
2. Rotterdam
3. Brugge
4. Den Haag

Nederland

Noord-Europa

Zuid-Europa

Azië

Amerika

Bespreek a.d.h.v. de kaart welke producten waar te vinden zijn. Vertel dat Nederland al voor 1600 een echt handelsland was. Nederlandse handelaren voeren naar Noord- en Zuid-Europa. Vanuit ons land namen zij in schepen melk, boter en stoffen mee om te verkopen in andere Europese landen; vanuit Noord-Europa namen ze bijvoorbeeld hout en leer mee; en vanuit Zuid-Europa wijn en olie.

Ook specerijen uit Azië waren populair. Deze werden in de middeleeuwen via handelsroutes over land naar de middellandse zee gebracht en daar verkocht. Nederlandse kooplieden wilden echter de populaire specerijen zelf per schip uit Zuidoost-Azië halen. De tocht per schip was echter lang en gevaarlijk (bijv. door stormen en piraterij). Leg uit dat kooplieden daarom in kleine handelsverenigingen (compagnieën) gingen samenwerken. Door samen te werken, konden de risico’s worden gedeeld.

https://www.youtube.com/watch?v=cFGhee-adX4

Amsterdam wordt handelscentrum van Europa

3.2 Amsterdam stapelmarkt van de wereld

• Overal uit de wereld komen handelaren naar Amsterdam.
• Hun producten worden opgeslagen op de stapelmarkt tot ze worden verkocht.
• De belangrijkste handel (moedernegotie) was op de Oostzee, waar bijvoorbeeld hout en graan gehaald wordt. 
• Doordat de Republiek zo rijk werd van de handel, werd de winst gebruikt om betere schepen te maken, zodat ze nog meer konden handelen. Dit noemen we handelskapitalisme.

De handel met de Oostzee 

(moedernegotie)

https://historiek.net/oostzeehandel-moedernegotie-voc/76139/

Producten werden verkocht op de stapelmarkt

Amsterdamse stapelmarkt

Door de grote winst werd bijvoorbeeld dit stadhuis gebouwd

Dit noemen we handelskapitalisme

Amsterdam als handelscentrum van de wereld

Waarom woon jij hier in Nederland?

Immigratie in de 17e eeuw

Immigratie = verhuizen naar een ander land!

• Amsterdam werd in de 17de eeuw een echte wereldstad. 
• Mensen vanuit de hele wereld kwamen naar Amsterdam om te handelen.
• Ook was er in de Republiek godsdienstvrijheid.
• In de 17e eeuw was bijna 40% van Amsterdam afkomstig uit het buitenland.
  

Opdrachten

Paragraaf 3.2 – Amsterdam stapelmarkt van de wereld
Opdrachten:  24, 26, 27 en 28

Klaar? geef dit aan bij je docent en maak de woordzoeker!

Zet deze opdrachten in je planner!

3.2. De Oost en de VOC

De verschillende handelsroutes vanuit Azië

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

VOC (1602)

Verschillende handelsbedrijven (compagnieën) moeten samenwerken:

• Samenwerken betekent meer winst
  
• Verenigde Oost-Indische Compagnie opgericht in 1602
  
• Doel = monopolie (alleenrecht om handel te voeren)
  

VOC (1602)

Een bijzonder bedrijf:

• Eerste multinational
• Je kon aandelen kopen van het bedrijf
• De aandeelhouders bepalen, daarom is het een Naamloos Vennootschap (NV)
• Ze bouwden zelf schepen
• Geweld gebruiken namens de Republiek
• Heel erg succesvol!

Jan Pieterszoon Coen

• Gouverneur-Generaal van de VOC

• Berucht vanwege het gebruik van geweld

• Vermoorden of verbannen van de bevolking van de Banda-eilanden

• Held of schurk?

WIC (1621)

De West-Indische Compagnie was net als de VOC een groot handelsbedrijf:

• Driehoekshandel tussen Europa, Afrika en Amerika
• Handel in suiker, cacao, tabak en slaven
• Deze tot slaaf gemaakte werden uit West-Afrika gehaald en naar Amerika verscheept
• Veel kaapvaart (piraterij) zoals de zilvervloot van Piet Hein

Volgende les meer over de slavenhandel...

Nu gaan we aan de slag:

• Paragraaf 5.2
• Opdrachten 6, 7, 8, 10 en 11

De VOC verhandelde vooral

1. Slaven
2. Aardappels
3. Specerijen
4. Maïs

De WIC verhandelde geen

1. Slaven
2. Tabak
3. Cacao
4. Wijn

In welk jaar werd de VOC opgericht?

1. 1601
2. 1602
3. 1701
4. 1702

In welk jaar werd de WIC opgericht?

1. 1621
2. 1622
3. 1721
4. 1722

VOC staat voor

1. Vereniging Oost-Indische Compagnie
2. Verenigde Oost-Indie Compagnie
3. Verenigde Oost-Indische Compagnie
4. Verenigde Oost-Indische Campagne

Met een Naamloos Vennootschap bedoelen we

1. Dat het bedrijf geen naam heeft
2. Dat de aandeelhouders het beleid bepalen
3. Dat niemand de baas is
4. Dat ze geweld mogen gebruiken

Met driehoekshandel bedoelen we de handel tussen

1. Europa - Azië - Amerika
2. Afrika - Amerika - Azië
3. Europa - Afrika - Amerika
4. Europa - Afrika - Azië

Oosten

Westen

Slavenhandel

Kaapvaart

Specerijen

JP Coen

Eerste Multinational

1602

1621