#320 Taalverzorging laatste les.

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Welkom bij 

Telefoon in de koffer

Jas aan de kapstok

Geen eten of drinken in de klas

Vandaag:

Dit is de laatste les voor jullie PTA Taalverzorging. 

Tijdens deze les maak je alle opdrachten uit je boekje af. 

Zorg er voor dat je alle opdrachten af hebt, voordat je aan het PTA start op maandag 14 februari. 

Einddoel

• je weet  leestekens op de juiste manier te gebruiken ;
• je kunt een citaat herkennen en opschrijven; 
• heb je gewerkt met de de persoonsvorm (tegenwoordige tijd en verleden tijd);
• herken je een samengestelde zin;
• onderwerp enkelvoud of meervoud?  herkennen en toepassen;
•  beheers je de regels van het voltooid deelwoord. 

Wil je graag nog extra uitleg?

Leestekens

• Punt, uitroepteken en vraagteken: aan het einde van een zin
• Komma's: tussen twee persoonsvormen                                      Als ik ga zwemmen, moet ik mijn handdoek meenemen.
•  Voor een voegwoord (behalve het woord 'en')                 

      Ik ren met de hond naar buiten, want hij moet nodig plassen

•   Tussen delen van een opsomming

      In mijn tas zit een laptop, een etui en mijn boeken. 

Citaat

Letterlijk opschrijven wat iemand zegt. 

Regels Citaat:

- zet voor het citaat een dubbele punt

- begin het citaat met een hoofdletter en eindig met een punt, vraagteken of uitroepteken.

- zet het (hele) citaat altijd tussen aanhalingstekens. (Dus ook de laatste punt of het uitroepteken en vraagteken.)

PV in TT en VT

Hoe vind je de persoonsvorm ook alweer?

PV in tt: ik- vorm  ik loop, werk ik

ik-vorm bij je/jij  achter de pv: word je, praat jij

Ik-vorm +t bij de rest:  jij vindt, mevrouw werkt, Jordy wandelt.

Meervoud: het hele werkwoord  wij lopen, zij werken, de leerlingen lachen

PV in TT en VT

Verleden tijd:

Bij zwakke werkwoorden enkelvoud:

ik-vorm + de: Jordy jogde, de biefstuk verbrandde

ik-vorm + te: ik bakte, mijn broer sportte

Bij meervoud:

ik-vorm + den: jullie slenterden, alle kinderen raadden

ik-vorm + ten: de jongeren sjokten, wij praatten

PV TT en VT

Bij sterke werkwoorden schrijf je het woord zo kort mogelijk. Sterke werkwoorden veranderen van klank: 

Ik kocht, zij vonden, jullie bedachten, Tommie werd.

Samengestelde zinnen

Iedere zin heeft een persoonsvorm. Wanneer een zin twee persoonsvormen heeft, is het een samengestelde zin. Twee persoonsvormen betekent automatisch ook twee onderwerpen. Gebruik een voegwoord om van twee zinnen, een zin te maken. -Jelmer fietst naar huis. Robert neemt de bus. 

-Jelmer fietst naar huis, maar Robert neemt de bus. 

Samengestelde zinnen

Het kan zijn dat de volgorde van de woorden verandert: 

- Daan koopt een nieuwe telefoon. Zijn oude is kapot. 

- Daan koopt een nieuwe telefoon, omdat zijn oude kapot is.

Bij langere zinnen kunnen er, naast de pv, nog meer werkwoorden staan:

De fietser wil graag doorrijden, maar de weg is geblokkeerd.

                     pv               geen pv                                   pv  geen pv

Samengestelde zinnen

Persoonsvorm en onderwerp vinden in samengestelde zinnen.

Zin in een andere tijd zetten: werkwoorden die veranderen, zijn persoonsvormen. 

Stel bij elke pv de vraag: wie/wat +pv?

Let goed op of je de pv in de tegenwoordige of verleden tijd moet zetten. 

Enkelvoud of meervoud

Lastig in sommige gevallen:

• Als het onderwerp veel woorden heeft bijv. "Alle jonge vogels op de waslijn zongen de hele ochtend." 
• Als het meervoud lijkt, maar enkelvoud is bijv. "De kudde schapen liep op de dijk." 

De brandweer bluste de brand. Iedereen stond te kijken. Veel brandweermannen en iedereen, lijken mv maar zijn ev. 

Voltooid deelwoord

Voltooid betekent is al klaar. 

Een voltooid deelwoord is nooit het enige werkwoord in een zin. Een voltooid deelwoord kan nooit de persoonsvorm zijn.

Een voltooid deelwoord begint vaak met ge-, be- of ver-. 

Geschreven, gewaaid, veranderd, verhuisd, geloofd.

Voltooid deelwoord

Een voltooid deelwoord schrijf je altijd zo kort mogelijk. Het voltooid deelwoord van een sterk werkwoord eindigt meestal op -en: gebleven, gesprongen. 

Een voltooid deelwoord van een zwak werkwoord eindigt op -t of -d. Gebruik de verlengproef dan hoor je welke letter het moet zijn. (geschilderd - geschilderde, je hoort een d).

Voltooid deelwoord

Er zitten lastige werkwoorden tussen: de werkwoorden die al beginnen met ge-, ver-, be-, ont-, her- of over-. Je zet er bij het voltooid deelwoord dan niet nog eens ge- voor. De pv klinkt dan soms hetzelfde als het voltooid deelwoord, maar je schrijft het anders. 

-Karin verhuist morgen naar Almere.

- Karin is naar Almere verhuisd. 

Evaluatie

Heb je fijn door kunnen werken vandaag en heb je alles afgekregen?

Weet je welk onderdeel je moeilijk vindt en nog meer voor moet oefenen?

Tot volgende week en heel veel succes met voorbereiden voor de toets!