2.7 grammatica zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica hoofdstuk 2

- Je leert wat samengestelde zinnen zijn.

- Je leert wat nevenschikking is.

- Je leert wat onderschikking is.

- Je leert wat een wederkerend werkwoord en een wederkerend voornaamwoord is.

Samengestelde zinnen

Bestaan uit 2 (of meer zinnen) die aan elkaar geplakt zijn en hebben dus 2 (of meer) PV's. 

2 mogelijkheden:

- hoofdzin + hoofdzin

- hoofdzin + bijzin / bijzin + hoofdzin

Hoofdzin

- In een hoofdzin staan PV en onderwerp naast elkaar. 

- Tussen de persoonsvorm en het onderwerp kun je geen andere zinsdelen plaatsen. 

(Isa) (heeft) een nieuwe telefoon gekocht.

Bijzin

- In een bijzin staan PV en onderwerp vaak niet naast elkaar.

- Tussen de persoonsvorm en het onderwerp kun je wel andere zinsdelen plaatsen (bijvoorbeeld het woord 'niet')

- De bijzin kun je meestal vervangen door 1 woord of een woordgroep (zonder PV). 

Toen (Isa) haar nieuwe telefoon (had) aangezet,// (werkte) (die) niet.

                              bijzin                                                                       hoofdzin

Je kunt de bijzin vervangen door het woordje 'Toen'.

Nevenschikking

- Hoofdzin + hoofdzin

- Je koppelt de zinnen aan elkaar met de nevenschikkende voegwoorden: en, maar, want, of, dus

- Beide zinnen zijn even belangrijk en kunnen op zichzelf staan.

(Isa) (bracht) de telefoon terug,// maar (ze) (kreeg) geen nieuwe. 

Onderschikking

- Hoofdzin + bijzin / bijzin + hoofdzin

- Je koppelt de zinnen aan elkaar met de onderschikkende voegwoorden: omdat, toen, sinds, hoewel, voordat, of, terwijl, als, zodat, ...

- Een bijzin kan niet op zichzelf staan. 

(Isa) (ontving) de nieuwe telefoon // voordat (ze) de oude (had) opgestuurd.  

Wilma ging naar huis, omdat ze moe was.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Wil je die tas met boeken op tafel neerzetten?

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

De winkel op de hoek van de Hoogstraat is gisteren geopend.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Het meisje verwacht dat ze van de slager een stukje worst krijgt.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Sabine had een gezicht getrokken alsof ze iets vies proefde.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

We gaan met de klas naar Parijs en we zullen daar een week blijven.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Als we in Parijs zijn, wil ik graag wat kledingwinkels bezoeken.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Ik wil weten of ik moet nablijven vandaag.

1. OF = onderschikkend voegwoord
2. OF = nevenschikkend voegwoord

Ik moet mijn huiswerk maken of ik mag dit weekend niet weg.

1. OF = onderschikkend voegwoord
2. OF = nevenschikkend voegwoord

Waaraan kun je de bijzin herkennen?

Ik snap de nieuwe stof...

1. ...helemaal niet!
2. ...wel, maar ik zal nog meer moeten oefenen.
3. ..., dit is appeltje eitje!

Speciale werkwoordelijke gezegdes

• Een deel van een splitsbaar werkwoord:
• Hij eet zijn broodje op. 
• WG= eet op
• Het woordje 'te':
• De kat ligt in haar mandje te slapen.
• WG= ligt te slapen

Speciale werkwoordelijke gezegdes

• De woorden 'aan het':
• Martine is aan het gamen. 
• WG= is aan het gamen
• Een wederkerend werkwoord:
• Ze schaamt zich niet voor de rommel.
• WG= schaamt zich