5.2 Ontwikkeling van de verzorgingsstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

5.2 Ontwikkeling van de verzorgingsstaat

"Hoe heeft de verzorgingsstaat zich ontwikkeld en 

welke factoren waren daarbij belangrijk?"

Wat gaan we deze les doen?

V4A en V4B vrijdag 7 februari

1. Huiswerk: 4 vragen beantwoorden over de serie 'de onmisbaren'
2. Bespreken huiswerk
3. Uitleg 5.2 Ontwikkeling van de verzorgingsstaat
4. Aan de slag!
5. Deze les inloggen in LessonUp

Terugkoppeling les gisteren

• PO uitgedeeld
• Uitdagingen 
• Oplossingen
• Casus: De wijk Transvaal in Den Haag 
• Voor je PO moet je 1 uitdaging uitwerken

Kijkvragen

Mogelijke antwoorden kijkvragen 

3. Wat zou je kunnen bedenken om de sociale cohesie en participatie in de wijk te verbeteren?

Mogelijke antwoorden kijkvragen (vervolg)

Herhaling 5.1

Leerdoelen 5.2

Jullie kunnen na deze paragraaf...

1. Uitleggen wat wordt bedoeld met de begrippen nachtwakersstaat en  participatiesamenleving
2. Beschrijven hoe de verzorgingsstaat zich in Nederland in fases heeft ontwikkeld
   
3. Uitleggen wat wordt bedoeld met de "paradox van de verzorgingsstaat"
   
4. De verschillende politieke visies op de verzorgingsstaat duiden
   

Ontwikkeling:

Nederland is in de 19e eeuw een industriële samenleving geworden.

Nederland als nachtwakersstaat

• In de eerste helft van de 19e eeuw gold in de Nederlandse economie het principe van de volledig vrije markt waarin de overheid zich niet bemoeide met de economie.
• Zwakkeren (armen, zieken en ouderen) werden niet door de overheid geholpen, maar door de kerk,  liefdadigheidsinstellingen of rijken.
• Vanaf 1854 komt hier verandering in en komt de overheid met sociale wetgeving

Vraag:

Wat heeft Samuel van Houten voor deze arbeidersvrouw betekent? En wat zal zijn motief zijn geweest?

Samuel van Houten:

• Werd vooral bekend door zijn Kinderwetje uit 1874 
• In deze wet zijn bepaalde vormen van kinderarbeid verboden. 
• Dit was de tweede sociale wet in Nederland, na de Armenwet in 1854.
• Zijn argumentatie voor zijn streven naar een corrigerende overheid berustte op economische motieven. Kinderarbeid zou roofbouw zijn op het nationaal productieve vermogen.

Vraag:

Wat heeft het algemeen kiesrecht betekent voor de sociale wetgeving in Nederland?

Het algemeen kiesrecht zorgde ervoor dat de belangen van arbeiders en minderbedeelden beter werden vertegenwoordigd, wat leidde tot een versnelling en uitbreiding van sociale wetgeving in Nederland.

1. Grotere politieke invloed van arbeiders en lagere klassen
2. Groei van sociaaldemocratische en katholieke partijen
3. Uitbreiding van sociale wetgeving
4. Druk op werkgevers en liberalen om sociale kwesties aan te pakken

Vrouwen voor het eerst naar de stembus in 1921

Gemeenteraadsverkiezingen Amsterdam

Overgangsperiode

Vraag:

Wat was een reactie op deze uitbuiting?

Reactie: opstanden en protesten! Opkomst vakbonden en sociale wetten

Een voorbeeld van een sociale wet: woningwet 1901

• In het begin van de vorige eeuw woont een groot deel van de werkende bevolking in de Nederlandse steden in de krotten van de arbeiderswijken.
• De huizen klein en tochtig, er is geen waterleiding, geen badkamer of wc.
• De woningwet van 1901 moet hier een einde aan maken en de woonomstandigheden verbeteren.

Kijken: de woningwet

• Ook een uitdaging in onze tijd!
• Suggestie voor je PO?

Uitbouw na WOII

Sociale wetten (bron 6 blz. 213

Vraag: 

Wat weet je over Willem Drees?

Sociale wetten (bron 6 blz. 213)

Willem Drees:

Willem Drees was een Nederlands politicus van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij en de latere Partij van de Arbeid. Hij was minister-president van Nederland van 1948 tot 1958, en wordt door menigeen beschouwd als een van de belangrijkste naoorlogse Nederlandse politici. 

KVP:

De KVP was een christendemocratische partij, die, hoewel zij voor iedereen openstond, vrijwel uitsluitend aanhang had onder de katholieken. Dit kennen we nu als het CDA.

Fase 3: een participatiesamenleving?

Paradox

De paradox van de verzorgingsstaat?

paradox=tegenstrijdigheid

Ontwikkeling:

vergrijzing en ontgroening

Omschrijf deze paradox (=tegenstrijdigheid)
van de verzorgingsstaat?

Noem 2 gevolgen van de vergrijzing en ontgroening.

Wat is die paradox?

blz. 214 in je boek: vergrijzing/ontgroening

Liberaal: verzorgingsstaat als vangnet voor mensen die echt niet kunnen werken --> prikkel om te werken is belangrijk

Sociaal-democratisch: ruimere voorzieningen voor mensen in een kwetsbare positie + streven naar minder ongelijkheid

Christen-democratisch: grote rol voor sociaal middenveld

Politieke visies

Hoe blijft de sociale zekerheid betaalbaar?

Hoe blijft de sociale zekerheid betaalbaar?

Aanpassingen (PO!)

- Uitkeringen omlaag

- Controle op uitkeringsfraude

- Sollicitatieplicht

- Verhoging AOW-leeftijd

- Participatiesamenleving

- Mantelzorg

Vraag:

Is iemand in jullie omgeving een mantelzorger?

Leerdoelen behaald?

Jullie kunnen na deze paragraaf...

1. Uitleggen wat wordt bedoeld met de begrippen nachtwakersstaat en  participatiesamenleving
2. Beschrijven hoe de verzorgingsstaat zich in Nederland in fases heeft ontwikkeld
   
3. Uitleggen wat wordt bedoeld met de "paradox van de verzorgingsstaat"
   
4. De verschillende politieke visies op de verzorgingsstaat duiden
   

Aan de slag

KEUZE:

• Aan de slag met de opdrachten van 5.2
• Aan de slag met de PO

Huiswerk: maken van 5.2: opdrachten 1B, 2, 3A, 4, 5, 6, 7, 8 en 10