5.2 Ontwikkeling van de verzorgingsstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

5.2 Ontwikkeling van de verzorgingsstaat

"Hoe heeft de verzorgingsstaat zich ontwikkeld?"

Wat gaan we deze les doen?

H4D en H4A vrijdag 7 februari

1. Huiswerk: 4 vragen maken over de NPO serie 'De onmisbaren'
2. Bespreken huiswerk
3. Uitleg 5.2 Ontwikkeling van de VZS
4. Aan de slag
5. Deze les inloggen in LessonUp

Kijkvragen

3. Wat zou je kunnen bedenken om de sociale cohesie en participatie in de wijk te verbeteren?

Mogelijke antwoorden kijkvragen 

Mogelijke antwoorden kijkvragen (vervolg)

5.2 Ontwikkeling van de verzorgingsstaat

"Hoe heeft de verzorgingsstaat zich ontwikkeld?"

Leerdoelen 5.2

Jullie kunnen na deze paragraaf...

1. Uitleggen wat wordt bedoeld met de begrippen nachtwakersstaat en  participatiesamenleving
2. Beschrijven hoe de verzorgingsstaat zich in Nederland  heeft ontwikkeld
3. Uitleggen vanuit welke politieke idealen, motieven en behoeften de verzorgingsstaat is ontstaan

Nederland als nachtwakersstaat

• In de eerste helft van de 19e eeuw gold in de Nederlandse economie het principe van de volledig vrije markt waarin de overheid zich niet bemoeide met de economie.
• Zwakkeren (armen, zieken en ouderen) werden niet door de overheid geholpen, maar door de kerk,  liefdadigheidsinstellingen of rijken.
• Vanaf ±1854 komt overheid met sociale wetgeving

Ontwikkeling:

Nederland is in de 19e eeuw een industriële samenleving geworden.

Overgangsperiode

Vraag:

Wat was een reactie hierop?

Vraag:

Wat heeft Samuel van Houten voor deze arbeidersvrouw betekent?

Samuel van Houten:

• Werd vooral bekend door zijn Kinderwetje uit 1874 
• In deze wet zijn bepaalde vormen van kinderarbeid verboden. 
• Dit was de tweede sociale wet in Nederland, na de Armenwet in 1854.
• Zijn argumentatie voor zijn streven naar een corrigerende overheid berustte op economische motieven. Kinderarbeid zou roofbouw zijn op het nationaal productieve vermogen.

Vraag:

Wat heeft het algemeen kiesrecht betekent voor de sociale wetgeving in Nederland?

Het algemeen kiesrecht zorgde ervoor dat de belangen van arbeiders en minderbedeelden beter werden vertegenwoordigd, wat leidde tot een versnelling en uitbreiding van sociale wetgeving in Nederland.

1. Grotere politieke invloed van arbeiders en lagere klassen
2. Groei van sociaaldemocratische en katholieke partijen
3. Uitbreiding van sociale wetgeving
4. Druk op werkgevers en liberalen om sociale kwesties aan te pakken

Vrouwen voor het eerst naar de stembus in 1921

Gemeenteraadsverkiezingen Amsterdam

De eerste sociale wetten

Sociale wetten (bron 5 blz. 161)

Een voorbeeld van een sociale wet: 

Kijken: woningwet 1901

• In het begin van de vorige eeuw woont een groot deel van de werkende bevolking in de Nederlandse steden in de krotten van de arbeiderswijken.
• De huizen klein en tochtig, er is geen waterleiding, geen badkamer of wc. Mensen doen hun behoefte op poepemmers of. 
• De woningwet van 1901 moet hier een einde 

       maken en de woonomstandigheden verbeteren.

Nederland wordt verzorgingsstaat

Sociale wetten (bron 6 blz. 213

Vraag: 

Wat weet je over Willem Drees?

Sociale wetten (bron 5 blz. 161)

Willem Drees:

Willem Drees was een Nederlands politicus van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij en de latere Partij van de Arbeid. Hij was minister-president van Nederland van 1948 tot 1958, en wordt door menigeen beschouwd als een van de belangrijkste naoorlogse Nederlandse politici. 

KVP:

De KVP was een christendemocratische partij, die, hoewel zij voor iedereen openstond, vrijwel uitsluitend aanhang had onder de katholieken. Dit kennen we nu als het CDA.

Verzorgingsstaat steeds duurder

Noem 2 gevolgen van de vergrijzing en ontgroening

Hoe blijft de sociale zekerheid betaalbaar?

Hoe blijft de sociale zekerheid betaalbaar?

Aanpassingen

- Uitkeringen omlaag

- Controle op uitkeringsfraude

- Sollicitatieplicht

- Verhoging AOW-leeftijd

- Participatiesamenleving

- Mantelzorg

Vraag:

Is iemand in jullie omgeving een mantelzorger?

Naar een participatiesamenleving?

Liberaal: verzorgingsstaat als vangnet voor mensen die echt niet kunnen werken --> prikkel om te werken is belangrijk

Sociaal-democratisch: ruimere voorzieningen voor mensen in een kwetsbare positie + streven naar minder ongelijkheid

Christen-democratisch: grote rol voor maatschappelijk middenveld

Politieke visies

Je kunt de verschillende politieke visies uit H3 ook terugzie in de manier waarop onze verzorgingsstaat zich in het verleden heeft ontwikkeld.

Altijd in beweging

Welke keuzes in de praktijk worden gemaakt hangt af van:

• De politieke partijen die op dat moment de regering vormen
• De economische situatie
• Onverwachte ontwikkelingen (corona): dit was zelfs het moment dat liberale partijen de noodzaak inzagen van verdergaand overheidsingrijpen

Leerdoelen behaald?

Jullie kunnen na deze paragraaf...

1. Uitleggen wat wordt bedoeld met de begrippen nachtwakersstaat en  participatiesamenleving
2. Beschrijven hoe de verzorgingsstaat zich in Nederland  heeft ontwikkeld
3. Uitleggen vanuit welke politieke idealen, motieven en behoeften de verzorgingsstaat is ontstaan

Aan de slag

Keuze:

• aan het werk met de opdrachten van 5.2
• aan de slag met de PO

Huiswerk: maken van 5.2: opdrachten 2, 3, 4, 5, 8, 10 en 12