8.5 Bestuiving, bevruchting en verspreiding

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

8.5 Bestuiving, bevruchting en verspreiding

Leerdoelen

8.5.1 Je kunt omschrijven wat bestuiving is en je kunt kenmerken van insectenbloemen en windbloemen noemen.

8.5.2 Je kunt beschrijven hoe bevruchting bij zaadplanten verloopt en welke veranderingen er na bevruchting in het vruchtbeginsel plaatsvinden.

8.5.3 Je kunt uit afbeeldingen van (delen van) planten afleiden hoe de zaden worden verspreid.

Wat is Bestuiving:

•  Het overbrengen van stuifmeel van een meeldraad op de stempel van een stamper.
• Het is alleen bestuiving als het 

      stuifmeel op de stempel van 
      een  stamper terecht komt van 

     dezelfde soort plant.

Wel bestuiving

Geen bestuiving

Bestuiving

• Zelfbestuiving: bestuiving van dezelfde bloem, of een andere bloem op dezelfde plant
• Kruisbestuiving: bestuiving van een bloem op een andere plant (zelfde soort) 

Stuifmeelkorrels komen op de stempel 

Insectenbloem

Windbloem

grote bloemen

• opvallend gekleurde kroonbladeren

• hebben een geur

• maken nectar

• de meeldraden zitten in de bloem

• de stempels                zijn klein

• maken weinig stuifmeel

• kleine bloemen

• groene bloemen

• hebben geen geur

• maken geen nectar

• de meeldraden hangen buiten de bloem

• de stempels zijn groot

• maken veel stuifmeel

Kenmerken van insectenbloemen       Kenmerken van windbloemen

Insecten

Bloemen lokken insecten met opvallend gekleurde bloemen en met nectar. Insecten zoeken nectar in de bloemen. Als een insect op de bloem zit, dan plakken er stuifmeelkorrels aan zijn poten en aan zijn lichaam.

Insecten vliegen van bloem naar bloem. Zo brengen ze de stuifmeelkorrels van de ene bloem naar de andere bloem.

Nectar

Veel bloemen maken nectar. Nectar is een zoet sap. Met de zoete nectar lokt de bloem insecten. Bijen verzamelen nectar en maken er honing van. Veel mensen vinden honing lekker.

 Bestuiving is het overbrengen van stuifmeel van een meeldraad op de stempel van een stamper.

Het is alleen bestuiving als het stuifmeel op de stempel van een stamper terecht komt van dezelfde soort plant.

Bevruchting

• Stuifmeelkorrel op stamper vormt stuifmeelbuis
• Eicel in zaadbeginsel
• stuifmeelbuis groeit door de stijl naar één zaadbeginsel (in het vruchtbeginsel)
• Als de buis bij het zaadbeginsel is barst de top van de stuifmeelbuis open
• Kern van stuifmeelkorrel versmelt zich met de kern van de eicel: dat is de bevruchting

Insectenbloem: opvallend, kleuren, geuren, nectar

Windbloem: klein, onopvallend, groen of bruin. Veel gladde en lichte stuifmeelkorrels

Na de bevruchting

Zaad- en vruchtbeginsel groeien

Uit het zaadbeginsel ontstaat een zaad

Uit de bevruchte eicel ontstaat een kiem

Elke zaad heeft één kiem

Kroonbladeren + meeldraden vallen af

Vruchtbeginsel wordt langer en dikker en groeit uit 

tot een vrucht. Daarin zitten de zaden. 

Bloemkelk en stijl verschrompelen.

Boon rijp? zaadhuid wordt donkerder

Vrucht breekt open en zaden komen vrij.

Sommige vruchten bevatten vruchtvlees: het zachte, soms eetbare gedeelte van de vrucht. Vruchtvlees kan ontstaan uit het vruchtbeginsel of uit de bloembodem. In afbeelding 3 zie je de ontwikkeling van bloem tot vrucht bij een appel.

Appels, kersen, tomaten en peulen zijn vruchten. Bonen, erwten en de pitten in appels, kersen en tomaten zijn zaden. In sommige vruchten zit maar één zaad, in andere vruchten zitten meerdere zaden. Een meloen kan meer dan honderd zaden bevatten. Voor elk van deze zaden is de kern van de eicel in een zaadbeginsel versmolten met de kern van een stuifmeelkorrel.

Door de plant zelf:

Verspreiding van vruchten en zaden

Door wind

Door dieren

Door poep

Aan het werk! Biologie

Wat? 8.5 Voortplanting- opdrachten 1 t/m 12

Klaar? Begin met je samenvatting!

wind

dieren

plant zelf

Hoeveel eicellen zijn bevrucht als er honderd zaden ontstaan?

1. 50
2. 1
3. 200
4. 100

Hoeveel stuifmeelbuizen zijn minstens gegroeid door deze stijl als er honderd zaden ontstaan?

1. 200
2. 100
3. 1
4. 50

Een passievrucht is ontstaan uit een passiebloem.
In deze passievrucht zitten honderd zaden.
Hoeveel stuifmeelkorrels zijn nodig geweest om honderd zaden te laten ontstaan?

1. 1
2. 50
3. 100
4. 200

Groeien uit tot een vrucht

Groeien uit tot een zaad

Vallen af

Verschrompelen

Kroonbladeren

Meeldraden

Bloemkelk

Vruchtbeginsel

Zaadbeginsel met bevruchte eicel

Wat gebeurd er na bevruchting met de bloemkelk?

1. Groeit uit tot vrucht
2. Groeit uit tot bloem
3. Verschrompelt
4. blijft gewoon een bloemkelk

Kijk goed!
Heeft hier bestuiving plaatsgevonden?
Heeft hier bevruchting plaatsgevonden?

1. wel bestuiving, geen bevruchting
2. zowel bestuiving als bevruchting
3. geen bestuiving, wel bevruchting
4. geen bestuiving, geen bevruchting

Hoeveel zaadbeginsels zie je hier?

1. 1
2. 2
3. 5
4. 10

In welk onderdeel van een bloem vindt bevruchting plaats?

1. Helmknop
2. Stempel
3. Stijl
4. Vruchtbeginsel

Wat is de juiste volgorde?

Eerst moet de stuimeelkorrel op de stempel komen.

Daarna groeit deze naar beneden.

Als hij bij het zaadbeginsel is aangekomen kan hij de eicel bevruchten

1. groei stuifmeelbuis, bestuiving, bevruchting, zaadvorming
2. zaadvorming, groei stuifmeelbuis, bestuiving, bevruchting
3. zaadvorming, groei stuifmeelbuis, bevruchting, bestuiving
4. bestuiving, groei stuifmeelbuis, bevruchting, zaadvorming

windbloem

Insektenbloem

Insectenbloem

Windbloem

Gekleurde kroonbladen

Nectar

Veel stuifmeelkorrels

Gladde stuifmeelkorrels

Groene kleine flut bloemetjes

Kleverige stuifmeelkorrels

Geurend

Stamper hangt buiten de kroonbladen 

Meeldraad hangt buiten de kroonbladen