Klas 2 Grammatica zinsdelen H1

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

GRAMMATICA ZINSDELEN 

Lesdoelen

Aan het eind van de les weet je weer hoe je een zin opdeelt in zinsdelen.

Aan het eind van deze les kun je de volgende zinsdelen benoemen:

• pv (persoonsvorm)                            
• ow (onderwerp)  
• wg ( werkwoordelijk gezegde)
• lv  ( lijdend voorwerp)
• mv ( meewerkend voorwerp)
• bwb   (bijwoordelijke bepaling)                            

Even herhalen...

1. PV = Eerste werkwoord als je een vraagzin maakt OF het veranderde werkwoord nadat je de tijd van de zin verandert.
2. OW = wie/wat + PV?
3. WG = Alle werkwoorden in de zin (INCLUSIEF PV)
4. LV = Wie/wat + WG + OW?
5. MV = Aan wie/voor wie + WG + OW + LV?
6. BWB = Dat wat overblijft (waar, wanneer, hoe, waarom,...)

Manier 1: Maak de zin vragend

Als je de zin vragend maakt, komt de pv vooraan te staan

Bijvoorbeeld: Henry maakt zijn huiswerk

Vragend: Maakt Henry zijn huiswerk?

Manier 2: Zet de zin in een andere tijd

Maak van de tegenwoordige tijd de verleden tijd

Maak van de verleden tijd de tegenwoordige tijd

Bijvoorbeeld: Marko voetbalt iedere avond

Andere tijd: Marko voetbalde iedere avond

Manier 3: Verander het "getal"

Maak van meervoud enkelvoud

Maak van enkelvoud meervoud

Bijvoorbeeld: Henk fietst door de straat

Getal veranderen: Henk en Jessica fietsen door de straat 

Wat is de pv?
De verdwaalde toerist vroeg de weg aan de politie.

1. verdwaalde
2. toerist
3. vroeg
4. de weg

Onderwerp? (ow)

Staat altijd naast persoonsvorm

Is antwoord op de vraag: wie/wat + pv?

Wat is het ow?
Zal de oud-kampioen vanavond de winnaar een medaille opspelden?

1. de winnaar
2. de oud-kampioen
3. zal
4. een medaille

Wat is het onderwerp in de zin?
Vastberaden stond het jongetje naast zijn moeder op het podium.

1. Vastberaden
2. het jongetje
3. zijn moeder
4. stond

werkwoordelijk gezegde

Wat weet je er nog van?

Gebruik het woordweb op de volgende dia

Kan de persoonsvorm ook het hele werkwoordelijk gezegde zijn?

werkwoordelijk gezegde (wg)

Alle werkwoorden in de zin

Als pv het enige werkwoord is, is dat het wg

Wat is het wg?
Alle aanwezigen zongen voor de jarige een vrolijk welkomstlied.

1. zongen een vrolijk welkomstlied
2. zongen voor
3. zongen
4. alle aanwezigen

Wat is het werkwoordelijk gezegde in de volgende zin:

Machteld zou wel op vakantie willen gaan.

lijdend voorwerp (lv)

Staat niet in elke zin!

Staat alleen in zinnen waarin iets wordt ge...

... daan

... geven

... zongen

... maakt

... enz.

Wat is het lijdend voorwerp in de zin? Ik ga Alberto mijn oude fiets verkopen.

1. Alberto
2. Ik
3. mijn oude fiets
4. ga verkopen

Wat is het lijdend voorwerp in de zin? Ik ga Alberto mijn oude fiets verkopen.

1. Alberto
2. Ik
3. mijn oude fiets
4. ga verkopen

Wat is het lijdend voorwerp?
De verdwaalde toerist vroeg de weg aan de politie.

1. de verdwaalde toerist
2. de politie
3. vroeg
4. de weg

In elke zin staat een lijdend voorwerp

1. juist
2. onjuist

meewerkend voorwerp (mv)

Staat niet in elke zin!

Staat vaak in zinnen waarin ook een lv staat

Staat in zinnen waarin iets van de een naar de ander gaat

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp komt voor in zinnen waarin iemand iets 'vertelt' (uitleggen, zeggen, enzovoort) of 'geeft' (lenen, sturen, overhandigen, enzovoort).

Tip!

Bij het meewerkend voorwerp moet je de woorden 'aan' of 'voor' toe kunnen voegen of weg kunnen laten.

Als er geen meewerkend voorwerp is kan er wel een lijdend voorwerp zijn.

1. juist
2. onjuist

Als er geen lijdend voorwerp is kan er wel een meewerkend voorwerp zijn.

1. juist
2. onjuist

Wat is het mv?
Alle aanwezigen zongen voor de jarige een vrolijk welkomstlied.

1. voor de jarige
2. de jarige
3. alle aanwezigen
4. een vrolijk welkomstlied

Wat is het meewerkend voorwerp?
'De jongen schrijft een liefdesbrief aan zijn vriendin.'

1. De jongen
2. een liefdesbrief
3. aan zijn vriendin
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?
'Mijn oma appt mij het recept.'

1. Mijn oma
2. mij
3. het recept
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp geeft aan voor wie iets bestemd is.

1. juist
2. onjuist

Zoek het meewerkend voorwerp!
Shirley kocht zes rozen voor haar vriend voor Valentijnsdag.

1. voor haar vriend
2. zes rozen
3. haar vriend
4. voor Valentijnsdag

Zoek het meewerkend voorwerp.
De kleine jongen gaf de reus geen kans meer.

1. de kleine jongen
2. de reus
3. geen kans
4. er is geen meewerkend voorwerp

Bijwoordelijke bepaling

Geeft antwoord op de volgende vragen: waar, wanneer, waarom, waarmee, waardoor, hoe en hoeveel.

Bijwoordelijke bepaling

We noemen de bijwoordelijke bepaling ook wel de ‘prullenbak’. Alles wat je overhoudt na het benoemen, noem je bwb.

Bijwoordelijke bepaling

Je moet eerst de andere stappen doorlopen.
Je mag pas als laatste de bijwoordelijke bepalingen gaan benoemen!

Gisteren heeft de directeur een lezing gehouden. Benoem de bwb

1. Gisteren
2. een lezing
3. de directeur
4. heeft gehouden

Wat is de bijwoordelijke bepaling in de volgende zin?
In Den Haag heb ik een nieuwe stropdas gekocht.

Waarom wil mijn oma altijd een zoen hebben? Wat is de bwb?

1. wil hebben
2. een zoen
3. mijn oma
4. altijd

Einde les

Als het goed is, kun je nu de volgende zes zinsdelen aanwijzen in een zin:

pv (persoonsvorm)

ow (onderwerp)

wg (werkwoordelijk gezegde)

lv (lijdend voorwerp)

mv (meewerkend voorwerp)

bwb (bijwoordelijke bepaling)