Grammatica les 5: werkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica les 5

Zelfstandig werkwoord, koppel- en hulpwerkwoord

Planning

• Huiswerk bespreken
• Startvraag
• Uitleg
• Aan de slag 

Welk werkwoord in de volgende zin is een koppelwerkwoord?

"Hij is naar huis gegaan, want hij had veel last van hoofdpijn en wilde even rusten."

1. Is
2. Gegaan
3. Had
4. Wilde

A) Correct antwoord ("is" is een koppelwerkwoord): De leerling herkent koppelwerkwoorden goed. → Zelfstandig aan de slag

B) Fout – "gegaan" is een zelfstandig werkwoord: De leerling verwart koppelwerkwoorden en zelfstandige werkwoorden. → Extra oefening nodig

C of D) Fout – "had" en "wilde" zijn hulpwerkwoorden: De leerling verwart koppelwerkwoorden en hulpwerkwoorden. → Extra oefening nodig

Antwoord A: maak opdracht 3 op blz. 229

Antwoord B, C of D: instructie

Had je antwoord A, maar heb je gegokt? Dan is het verstandig om mee te doen met de instructie.

Werkwoordsvormen

Zelfstandig werkwoord 

 Hulpwerkwoord 

Koppelwerkwoord

Zelfstandig werkwoord (zww)

Wanneer een werkwoord de handeling / actie aangeeft, 

spreek je van een zelfstandig werkwoord. (zww)

bv: De geverfde muur droogt snel. 

Er staat altijd maar één zelfstandig werkwoord in een zin.

Hulpwerkwoord (hww)

Meer werkwoorden in de zin?
Dan is er (minstens) één het hulpwerkwoord.

Het hulpwerkwoord geeft "hulp" aan het zelfstandige werkwoord. 

Het hulpwerkwoord heeft zelf geen duidelijke betekenis. 

LET OP!

Staan er meerdere ww in de zin, dan is de PV een hww

'Hij zou leraar willen worden'

Zou willen worden zijn de ww

3 ww, dus 2 hww

Koppelwerkwoord (kww)

- Geeft geen handeling aan

- Koppelt het onderwerp aan een kenmerk of eigenschap verderop in de zin. 

- Kan er maar 1 van in de zin staan

Het onderwerp doet niets, maar is iets.

bv.: Dat meisje is/ wordt/ blijft ziek. 

Koppelwerkwoord

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen (heten, dunken en voorkomen)

Een zww zit nooit samen in een enkelvoudige zin met een kww.

Welke werkwoorden staan in deze zin?
Mijn vader heeft het hek geschilderd

Mijn vader heeft het hek geschilderd

Heeft...geschilderd

Welk werkwoord is het belangrijkst? 

Oftewel: Welke geeft de actie/handeling weer?

Mijn vader heeft het hek geschilderd. 

heeft = hww

geschilderd = zww

Even oefenen

Ik ben naar huis gelopen.
Het laatste werkwoord is een:

1. koppelwerkwoord
2. zelfstandig werkwoord
3. hulpwerkwoord

Is het woord tussen haakjes een zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Ik heb gegeten. (heb)

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord
3. koppelwerkwoord

Dat boek van jou lijkt me erg goed.
lijkt = ...

1. hulpwerkwoord
2. koppelwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Meneer Reitsma blijft altijd geduldig.

blijft = ...

1. hulpwerkwoord
2. koppelwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Ineke gaat naar de stad.
gaat = ?

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord
3. koppelwerkwoord

Hij is altijd al een opschepper geweest.

1. is = kww geweest = kww
2. is = kww geweest = hww
3. is = hww geweest = kww
4. is = hww geweest = hww

Aan de slag

Antwoord A: maak opdracht 3 op blz. 229

Antwoord B, C of D: maak opdracht 1 en 2 op blz. 229