1.5: De wereld van het Wilhelmus

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

1.5: De wereld van het Wilhelmus

Deze les:

• bespreken van bron 2 uit de paragraaftoets
• kahoot 
•  Uitleg paragraaf 1.5
• Aan de slag met opdrachten

Aan het einde van deze les:

... weet je wat de betekenis was van het Wilhelmus

... weet je hoe het Wilhelmus een populair lied werd

... weet je welke opvattingen Nederlanders en Spanjaarden hadden over de Opstand.

... kun je in je eigen woorden uitleggen wat propaganda betekent.

Gebruik bron 2. In dit spotgedicht gaat het onder andere over een oorzaak van de Opstand, die niets te maken heeft met godsdienst.
Welke oorzaak is dat? Leg je antwoord uit met een bronelement.

Gebruik bron 2 opnieuw.
Is de bron een oorzaak of een gevolg van de komst van de hertog van Alva naar de Nederlanden? Leg je antwoord uit.

Wilhelmus:

• Nederlands volkslied vanaf 1932
• Geschreven in 1568 of kort daarna
• Gaat over de gebeurtenissen in dat jaar
• 16 coupletten 

Een populair lied:

• Schrijver anoniem, Alva had de doodstraf gezet op dit soort teksten.
• Melodie van nu komt uit 17e eeuw
• Strijdlied tijdens de Opstand
• Ideeën van de Opstand verspreiden
• propaganda voor steun in de strijd tegen Filips II 

Verschillende opvattingen

• Niet alle Nederlanders zijn het eens met Willem van Oranje
• Opstand tegen het wettig gezag 

Voorstanders:

• Geen opstand tegen Filips II maar alleen tegen Alva (aldus Willem van Oranje)
• Filips II pas afgezworen in 1581
• Later zijn veel mensen van mening dat Filips II vrijheden en rechten bedreigde --> opstand is een vrijheidsstrijd
• Calvinistische geuzen, strijd voor hun ware geloof. 

Tegenstanders:

• Katholieken
• Geuzen zijn een bedreiging voor hun ware geloof. 
• Niet blij met de Opstand. 

De opstandelingen probeerden met allerlei propaganda de haat tegen Alva te versterken. Een voorbeeld is het schilderij waarop Alva gekroond wordt door de duivel

In 1625 had Breda zich overgegeven aan de Spanjaarden. De Spaanse schilder Velázquez schilderde het moment waarop de Bredase commandant de sleutel van de stad aan de Spaanse aanvoerder Spinola overhandigt. Hij wil een kniebuiging maken, maar Spinola houdt hem met een vriendelijk gebaar tegen. Breda werd overigens na twaalf jaar weer veroverd door de Republiek.

Alva tegenover Oranje

Deze propagandaprent uit 1567 toont Alva als een kwaadaardige tiran en Willem van Oranje als redder van de Nederlanden. Alva (links) wordt gekroond door Tweedracht en Nijdigheid. De Nederlanden staan naast hem, afgebeeld als een naakte, geboeide vrouw. Met de schaar scheert Alva het volk aan zijn voeten en maakt hij hen tot bedelaars. Willem van Oranje (rechts) wordt vergezeld door Rust van geweten en 's Lands voorspoed.

De leeuw onder de pers

Deze prent komt uit een geuzenliedboek uit 1625. Er werd toen nog steeds tegen Spanje gevochten. De prent legt uit waarom de Nederlandse Opstand begon. Landvoogdes Margaretha van Parma, haar adviseur Granvelle en Alva bedienen de 'pers der verdrukking'. Daaronder ligt de Nederlandse leeuw. Ze werken onder toezicht van Filips II en de paus. Voor de pers liggen de aan stukken gescheurde vrijheden en voorrechten van de steden en edelen.

Leren voor de toets:

• Samenvattingen van de methode
• Gedeelde lessen in LessonUp
• tijdlijn  van de opstand
• Begrippen methode (onder paragraaf 1.5) 

Vragen?