H5 Erfelijkheid en evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Erfelijkheid en evolutie

H5 

2BK

Wat gaan wij deze les doen?

- Kennis maken met het nieuwe hoofdstuk: Erfelijkheid en evolutie.

- Uitleg les 5.1 en 5.2

- Aan het werk met de opdrachten. 

Ik heb deze les goed voorbereid

Ja

Nee

Deze begrippen kwam ik tegen tijdens de voorbereiding...

Waar denk je aan bij 'erfelijkheid'?

Waar gaat deze les over?

• Erfelijke informatie
  
• Genotype
  
• Fenotype

Leerdoelen 

1 Je kunt benoemen dat alle cellen van je lichaam dezelfde erfelijke informatie bevatten.

2 Je kunt omschrijven wat het genotype en het fenotype zijn.

Je lichaam is opgebouwd uit cellen. Alle cellen hebben een celkern met daarin de informatie voor je erfelijke eigenschappen. Die informatie heb je gekregen van je ouders.

Erfelijke informatie 

De cellen waaruit je lichaam is opgebouwd, heten lichaamscellen. 

Elke celkern van elke lichaamscel bevat 46 chromosomen. --> lange, dunne draden in de celkern. 

Ze bestaan uit de stof DNA. Deze stof is gebouwd als een soort wenteltrap. In het DNA is de informatie opgeslagen voor je erfelijke eigenschappen.

Celdeling

Door celdeling ontstaan nieuwe cellen uit de bevruchte eicel .

 

Bij elke celdeling worden de chromosomen gekopieerd. Elke dochtercel krijgt een complete set chromosomen. 

Deze informatie erf je van je ouders (de helft van je moeder, de helft van je vader).

Op wie lijk jij het meest qua uiterlijk?

Gen

Je chromosomen bevatten informatie over duizenden eigenschappen. 

Voor elke eigenschap zijn een paar stukjes DNA nodig.

 

Een gen bestaat uit de stukjes DNA die samen de informatie voor één eigenschap bevatten. 

Een gen getekend als een gekleurde kraal. De blauwe lijntjes zijn de chromosomen.

Je DNA bepaalt

1. De kleur van je ogen
2. Hoe zwaar je bent
3. Gaatjes in je oren
4. Losse oorlelletjes

DNA bestaat uit chromosomen

1. juist
2. onjuist

DNA is een stofje

1. in een cel
2. in een celkern
3. in een celkern die de erfelijkheid regelt
4. in een celkern die de voortplanting regelt

Genotype

De 46 chromosomen in één celkern bevatten samen alle genen -->  al je erfelijke eigenschappen: het genotype.

Het genotype van een organisme is de informatie voor de erfelijke eigenschappen van dat organisme --> ontstaat bij de bevruchting.

Fenotype

Alle eigenschappen van een organisme noem je het fenotype.

Bij het fenotype horen de zichtbare eigenschappen, zoals de oogkleur. 

Maar ook de onzichtbare eigenschappen horen erbij, zoals je bloeddruk of de bouw van je organen.

Fenotype 

Het fenotype wordt bepaald door je genotype, maar ook je leefstijl en de omgeving hebben er invloed op. 

Bijvoorbeeld: als je van jezelf bruin haar hebt, komt dat door je genotype. Maar als je het paars verft, ziet je haar er anders uit. Je fenotype verandert dan door je leefstijl. Maar je genotype verandert niet. Het genotype bevat nog steeds de informatie voor bruin haar.

Les 5.2 Chromosomen en genen

Na deze les ken je de volgende begrippen:

Paren

Geslachtscellen

Bevruchting

Geslacht

Lesdoelen:

- Je kunt beschrijven hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.

- Je kunt benoemen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.

Ieder mens heeft duizenden erfelijke eigenschappen. De informatie hiervoor is opgeslagen in 46 chromosomen. Van elk chromosoom heb je er twee.

46 chromosomen--> komen voor in paren. 

Een mens heeft 23 paren chromosomen in een celkern.   

Dit geldt voor alle lichaamscellen.-->  bevatten ook de informatie erfelijke eigenschappen.

Welke begrippen heb ik vandaag geleerd?

Voor diegene die de les heeft voorbereid...
Het voorbereiden van de les heeft mij geholpen om de stof beter te begrijpen.

Ja

Nee

Deels

Maken voor volgende week:

- Les 5.1 en les 5.2 

- Test jezelf 5.1 en 5.2