181126 Formuleren: incongruentie, lijdende vorm en inversie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Vandaag:

incongruentie

onnodig lijdende vorm

foutieve inversie

Na deze les...

... kun je de volgende formuleringsfouten herkennen en verbeteren in een zin:

• Incongruentie
  
• lijdende vorm
  
• Foutieve inversie
  

Incongruentie

In een zin behoren OW en PV te congrueren: ze zijn in getal gelijk aan elkaar. 

OW = meervoud <-> PV = meervoud 

De mannen kopen een drankje.

OW = enkelvoud <-> PV = enkelvoud

De man koopt een drankje.

Incongruentie: OW en PV komen in getal niet overeen.

Congruentie of incongruentie?

• Toen de groep criminelen waren gearresteerd, was iedereen opgelucht. 
• Toen de groep criminelen was gearresteerd, was iedereen opgelucht. 

• Slechts 20 procent van de leerlingen hebben het gehaald.
• Slechts 20 procent van de leerlingen heeft het gehaald.
  

• De mensen werd gevraagd te vertrekken.
  
• (Aan) de mensen werd gevraagd te vertrekken.

onlinenederlands.nl

Onnodige lijdende vorm

Lijdende vorm

Een lijdende vorm is van zichzelf niet fout.

• nadruk op andere zinsdelen
  
• onderwerp ‘verdoezelen’
  
• formeler

Maar let op:

• niet te veel zinnen in de lijdende vorm achter elkaar,
  
• niet onnodige zinnen in de lijdende vorm,
  
• gevaar voor incongruentie.
  

Valkuil: lange, saaie, moeilijke zinnen

1. De boeiende inhoud van de inleiding die gehouden werd door uw collega Van den Kardenburg, zal door ons aan onze directie voorgelegd worden ter overdenking.
   
2. Uw collega Van den Kardenburg heeft een boeiende inleiding gehouden. De inhoud daarvan zullen wij ter overdenking aan onze directie voorleggen.

Valkuil: incongruentie

De passagiers worden verzocht de ramen gesloten te houden.

Reizigers richting Utrecht worden verzocht in Amersfoort over te stappen.

Onnodig: actieve zinnen lezen prettiger

• Er is door hem een onderzoek gedaan.
  
• Hij heeft onderzoek gedaan.
  

• De koe werd door de slager geslacht.
  
• De slager slachtte de koe. 
  

Inversie (= omkering)

Meest voorkomende zin: OW  /  PV /  de rest:

Fien kocht vanmorgen een brood bij de bakker.

Vanmorgen kocht Fien een brood bij de bakker.

Een brood kocht Fien vanmorgen bij de bakker.

Bij de bakker kocht Fien vanmorgen een brood.

Foutieve inversie

Als het onderwerp achter de persoonsvorm staat, terwijl er onterecht niets voor staat. 

Komt vaak voor in samenstelde zinnen. 

Voorbeeld

• Op het eindexamen ging het mis en moest hij het hele jaar opnieuw doen.
  
• Op het eindexamen ging het mis en moest hij het hele jaar opnieuw doen.
  
• Is er sprake van een samentrekking?
  
• Op het eindexamen ging het mis en (op het eindexamen) moest hij het hele jaar opnieuw doen. 
  
• Hier is sprake van foute inversie. Er moet iets staan vóór de pv als het onderwerp achter de pv staat. 
  

Hoe verbeter je de zin?

• Op het eindexamen ging het mis en hij moest het hele jaar opnieuw doen.
  

• Op het eindexamen ging het mis en het hele jaar moest hij opnieuw doen.
  

• Op het eindexamen ging het mis en daardoor moest hij het hele jaar opnieuw doen.