Formuleren 3 vwo: foutieve samentrekking en foutieve inversie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3,4

Formuleren

Formuleren

Doelen:

- leesbare zinnen kunnen schrijven

- stijl: je kunt duidelijk en mooi schrijven

- je oefent met het herkennen en verbeteren van fouten

Formuleerfouten H. 5

• Foutieve samentrekking
  
• Onjuiste inversie

Wat gaat er mis?

Vorige week

Vragen over:

1. correcte samentrekking

2. correcte inversie

Foutieve samentrekking

Samentrekken is hartstikke handig, maar het kan ook fout gaan.

Samentrekking op verschillende niveaus:

1. woorddelen: voor- en nadelen

2. woorden: oude [...] en nieuwe spullen

3. zinsdelen: Jayden zit op de bank en Nour [...] op een stoel.

    - bij zinnen met en of maar

Samentrekken = weglaten

Samentrekkingen: voorwaarden

1. Betekenis van de weggelaten woorden is hetzelfde

Fout: Ze maakte eerst zichzelf en daarna de bedden op.

Samentrekking = ze + opmaken

Werkwoord = opmaken, twee betekenissen, dus fout.

Verbeteren: samentrekking ongedaan maken

Ze maakte eerste zichzelf op en daarna maakte ze de bedden op

Samentrekkingen: voorwaarden

2. De vorm / het getal is hetzelfde. (Enkelvoud / meervoud)

Fout: De huizen worden gesloopt en de flat gerenoveerd. 

Samentrekking = worden

Fout in getal: de huizen worden / de flat wordt

Verbeteren: samentrekking ongedaan maken

De huizen worden gesloopt en de flat wordt gerenoveerd.

Samentrekkingen: voorwaarden

3. De grammaticale functie is hetzelfde

Fout: Ik heb die auto gekocht en bevalt mij goed. 

Samentrekking = die auto

Die auto = lijdend voorwerp in zin 1 en onderwerp in zin 2. 

Verbeteren: samentrekking ongedaan maken

Ik heb die auto gekocht en die auto (of deze) bevalt mij goed.

Samentrekkingen: stappenplan

1. Maak de zinnen 'volledig' door de samentrekking ongedaan te maken. Maak er twee losse zinnen van.
2. Stel nu vast wat is samengetrokken.
3. Controleer of de samentrekking correct of incorrect is. Check op getal (vorm), betekenis en grammaticale functie.
4. Verbeter incorrecte samentrekkingen. 

Voorbeeld

Onze buurman werd bij zijn pensionering benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau en door de gemeente het ereburgerschap aangeboden. 

1. samentrekking ongedaan maken. 

Onze buurman werd bij zijn pensionering benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Onze buurman werd door de gemeente het ereburgerschap aangeboden. 

Voorbeeld

 2. Vaststellen wat is samengetrokken

Onze buurman werd bij zijn pensionering benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau en onze buurman werd door de gemeente het ereburgerschap aangeboden. 

Samentrekking = onze buurman werd

Voorbeeld

 3. Controle op betekenis, vorm (getal) en grammatiale functie

Onze buurman werd bij zijn pensionering benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau en onze buurman werd door de gemeente het ereburgerschap aangeboden. 

Betekenis = hetzelfde

Vorm = gelijk

Grammaticale functie = niet hetzelfde

Zin 1 = Onze buurman werd (ow + pv)

Zin 2 = onze buurman werd (mv + pv)

Voorbeeld

3. Controle op betekenis, vorm (getal) en grammatiale functie

[...] en onze buurman werd door de gemeente het ereburgerschap aangeboden. 

Grammaticale functie = niet hetzelfde

Zin 1 = Onze buurman werd (ow + pv)

Zin 2 = onze buurman werd (mv + pv)

Tip: zet de zinnen in de hoofdzinvolgorde (= OW, PV + de rest)

Het ereburgerschap werd door de gemeente (aan) onze buurman aangeboden.

Voorbeeld

4. Verbeteren

Onze buurman werd bij zijn pensionering benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Onze buurman werd door de gemeente het ereburgerschap aangeboden. 

Onze buurman werd bij zijn pensionering benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau en (aan) onze buurman werd door de gemeente het ereburgerschap aangeboden. 

Sinterklaas had acht bier en een mijter op.

1. foutieve samentrekking
2. goede samentrekking

De docent leidde het nieuwe onderwerp in en de leerlingen om de tuin.

Tekst

1. foutieve samentrekking (grammaticaal verschil)
2. goede samentrekking
3. foutieve samentrekking (betekenisverschil)
4. geen samentrekking

In de toetsweek worden er lange en korte toetsen afgenomen.

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Jouw idee in de ideeënbus vond de jury het origineelste en zal spoedig gerealiseerd worden.

1. foutieve samentrekking
2. goede samentrekking

Verbeter de zin:
De pinksterdagen worden zonnig en gaan we buiten doorbrengen.

Inversie

Normale zinsvolgorde (OPA):

Onderwerp - Persoonsvorm - Ander zinsdeel

vb. De leerlingen (O) wisten (P) niet wat inversie was (A)

Wanneer het onderwerp achter de persoonsvorm staat, heet dat inversie:

vb. Nu weten (P) de leerlingen (O) wat inversie is (A)

Correcte inversie

Vanmorgen (A) kocht (P) Erik (O) een brood bij de bakker (A)

Een brood (A) kocht (P) Erik (O) vanochtend bij de bakker

Bij de bakker (A) kocht (P) Erik (O) vanochtend een brood

Foutieve inversie

Als het onderwerp achter de persoonsvorm wordt geplaatst, maar er wordt niks voor gezet:

Op het eindexamen (A) ging (P) het (O) fout (A) en moest (P) hij (O) het hele jaar opnieuw doen (A)

Goed of fout?
''Vroeger at ik graag appels en plukte ik ze zelf.''

1. Goed
2. Fout

Wat ga je deze week doen

• Je maakt de opdrachten bij formuleren in de Classroom.