Paragraaf 6.2

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Macht en politieke instituties

Paragraaf 6.2

Na deze les weet je ...

• ... wat het kernconcept macht inhoudt.
• ... welke vier verschillende machtsbronnen er zijn.
• ... wat het verschil tussen formele en informele macht is.
• ... wat het kernconcept politieke instituties inhoudt.

MACHT

Het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of te vergroten.

TWEE KANTEN AAN MACHT

• Het vermogen om hulpbronnen in zetten om bepaalde doelen te bereiken.

Noot:

- Welke hulpbronnen worden ingezet?

- Welk doel wordt er bereikt?

TWEE KANTEN AAN MACHT

• Het vermogen om de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of te vergroten.

Noot:

- Welke hulpbronnen worden ingezet?

- Welke handelingsmogelijkheden worden beperkt of vergroot?

  OEFENEN

Leg met behulp van de tekst 

uit dat de kraakbeweging in 

haar glorietijd macht had. 

Gebruik in je uitleg:  

- twee elementen van het 

kernconcept macht;  

- bij elk element een 

voorbeeld uit de tekst. 

ANTWOORD

De kraakbeweging had in de glorietijd macht, omdat ... 

ANTWOORD

De kraakbeweging had in de glorietijd macht, omdat de kraakbeweging het vermogen had om de media als hulpbron in te zetten. In tekst 5 staat namelijk dat de kraakbeweging beschikte over eigen ‘binnenmedia’, positieve aandacht kreeg in reguliere media en zeer goed in staat was haar boodschap te verkondigen (r. 8-13). Daarnaast kon de kraakbeweging met deze media-aandacht haar doelen bereiken, namelijk aanpak van woningnood en leegstand. In tekst 5 staat dat er uiteindelijke een nieuwe leegstandswet kwam (r. 32-34).

HULP-/MACHTSBRONNEN

1. Affectieve machtsbronnen

• Invloed op basis van gevoel of emoties

HULP-/MACHTSBRONNEN

1. Affectieve machtsbronnen

2. Cognitieve machtsbronnen

• Invloed op basis van kennis

HULP-/MACHTSBRONNEN

1. Affectieve machtsbronnen

2. Cognitieve machtsbronnen

3. Economische machtsbronnen

• Invloed op basis van geld of het bezit van schaarse goederen

HULP-/MACHTSBRONNEN

1. Affectieve machtsbronnen

2. Cognitieve machtsbronnen

3. Economische machtsbronnen

4. Politieke machtsbronnen

• Invloed van de overheid of politieke machtsdragers (op basis van wetten).

TYPEN MACHT

Formele macht

• Macht die iemand heeft op grond van zijn positie en officieel is vastgelegd in wetten of regels.
• Bijvoorbeeld: premier Rutte, rector school of politieagent.

Informele macht

• Macht die niet officieel is vastgelegd in wetten of regels en ontstaat op basis van iemands uitstraling, kennis of charisma.
• Bijvoorbeeld: leider in je vriendengroep.

FORMEEL OF INFORMEEL?

POLITIEKE INSTITUTIES

Complex van min of meer geformaliseerde regels die het gedrag van mensen en hun onderlinge relaties rond politieke machtsuitoefening en politieke besluitvorming reguleren.

Twee delen:

1. Complex van min of meer geformaliseerde regels die het gedrag van mensen rond politieke machtsuitoefening en politieke besluitvorming reguleren.
2. Complex van min of meer geformaliseerde regels die de onderlinge relaties rond politieke machtsuitoefening en politieke besluitvorming reguleren.

POLITIEKE INSTITUTIES

Politieke instituties: 

• Regels zijn formeel vastgelegd en overheid moet ze uitvoeren. 

Voorbeelden:

• Coalitievorming na de Tweede Kamerverkiezingen.

Let op! 

• De mensen/bedrijven die de regels hanteren zijn instellingen, de regels die worden gehanteerd zijn de politieke instituties.

POLITIEKE INSTITUTIES

• Grondwet
• Kiesstelsel
• Coalitievorming
• Poldermodel
• Parlementaire democratie
• Prinsjesdag
• Koningschap

Aan de slag!

Lezen: pagina 108 t/m 110

Maken: opdracht 6 en 8