Leeslessen klas 3 Jodendom

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Verslag Jozef

Inleveren verslag Jozef

- Inleveren doe je via de ELO

- Het verslag van 500 woorden (dus niet alle andere opdrachten) lever je tijdens de les in in een mapje

Verslag Jozef: belangrijk voor het verslag van 500 woorden

Kort en krachtig:

a. Kies één element, gebeurtenis of persoon uit de film dat je inspireert of dat grote indruk op je gemaakt heeft

b. Geef een korte beschrijving van het element, de gebeurtenis of persoon.

Uitgebreid:

c. Geef aan waarom dit je inspireert of indruk op je heeft gemaakt

d. Geef aan wat je hiervan kan leren voor je eigen leven. Je kunt ook verbanden leggen met de actualiteit. Wat valt je bijvoorbeeld op? Wat kun je ervan leren? Welke dingen kun je herkennen uit je eigen leven? Dit zijn slechts voorbeelden, maar zorg dat je hier veel aandacht aan besteedt!

Jodendom

Jodendom

• Joods: zowel geloof als etniciteit (gaat via de moeders lijn)
  
  
• Geloven in één God
  
  
• Geloven in een Messias (een verlosser die zal komen)
  
  
• Verbond met God; Joden houden zich aan de leefregels en God beschermt het volk en belooft hen een eigen land
  
  
• Onderdrukking en bevrijding door de geschiedenis heen

Begrippen

• Jahweh: godsnaam, wordt niet uitgesproken. In plaats daarvan wordt vaak Adonai gezegd of JHWH (alleen medeklinkers worden uitgesproken)
  
  
• Aartsvader: een stamvader van een volk
  
  
• Ballingschap: wanneer je verbannen bent en ergens anders leeft
  
  
• Messias: verlosser 
  
  
• Pesach: paasfeest, uittocht Egypte wordt herdacht 
  
  
• Diaspora: verspreiding/verstrooiing 
  
  
• Hellenisering: overnemen Griekse cultuur

Abraham

• Gelooft in één God
  
• Verlaat op aanvraag van God met zijn familie en kudden zijn geboortestreek en gaat op zoek naar het beloofde land
• Abraham sluit een verbond met God over een land waar zijn nakomelingen in vrede en geluk kunnen wonen
• Verbond wordt doorgegeven via Isaak en Jacob (de aartsvaders), door naar Jozef en verder 

Mozes

• Joden leven eeuwen vreedzaam in Egypte totdat ze door een farao tot slaaf gemaakt worden
  
  
• Joodse volk ontsnapt richting beloofde land onder leiding van Mozes  (feest om herdenking uittocht: Pesach)

Plagen

1. Water veranderd in bloed
2. Kikkers
3. Luizen en muggen
4. Steekvliegen
5. Veepest
6. Zweren
7. Hagel
8. Sprinkhanen
9. Duisternis
10. Dood van eerstgeborenen

Gebeurtenissen op een rijtje

• Belofte aan Abraham voor een beloofd land (Kanaän)
• Belofte door Abraham doorgegeven aan Isaak en Jacob
• Joden leven in vrede in Egypte, totdat ze slaven worden
• Exodus: uittocht (uit Egypte) onder leiding van Mozes
• 10 geboden op de berg; leefregels
• Bij aankomst beklimt Mozes de Neboberg en toont God hem het beloofde land, Mozes sterft op de berg

Maken

Lezen: p. 7 t/m 17
Maken: 3, 4, 5 en 6 +
Z-route 2 en Z-route opdracht 3


Z-route opdracht 3 tekenen in plaats van een collage

Koningen

• Koning David; voert oorlogen tegen Filistijnen, Joodse volk is een eenheid met Jeruzalem als hoofdstad
  
  
• De wijze koning Salomo (zoon van David) bouwt een tempel als symbool van de eenheid en vrede

Na de koningen

• Koninkrijk valt uiteen in een noord- en zuidrijk na Koning Salomo
  
  
• Noordrijk heet Israël
  
  
• Zuidrijk heet Juda

Veroveringen

• Assyriërs
  
  
• Babyloniërs
  (verwoesten tempel, ballingschap)
  
  
• Perzen
  (Joden mogen terug naar huis, nieuwe tempel wordt gebouwd)
  
  
• Alexander de Grote (Macedoniërs/Grieken)
  (latere opvolger Antiochus verbiedt Joodse gebruiken en ontheiligt tempel, opstand volgt die de Joden winnen)
  
  
• Romeinen 
  (verwoesten na opstanden de tempel in 70 n.Chr; diaspora)

Vorige keer

• Joods via moeders lijn
• Abraham
• Mozes
• Koningen
• Judah en Israël
• Ballingschap (elite verbannen)
• Romeinen en de tempel
• Diaspora

Vandaag

Het Joodse volk 

• Romeinen - diaspora - christendom
• Asjkenazische en Sefardische Joden
  
  
• Zelfstandig werken - huiswerk
  
  
• Joodse symbolen
• Uiterlijk
• Belangrijke begrippen
  
  
• Filmpje

Aan het einde van de les...

• Kun je in grove lijnen de geschiedenis van het jodendom vertellen tot en met de Romeinen
• Heb je een beeld bij het uiterlijk van joden
• Kun je de belangrijkste joodse symbolen herkennen en beschrijven
• Kun je vertellen wat het verschil is tussen Sefardische Joden en Asjkenazische Joden  
• Heb je een beeld bij antisemitisme door de jaren heen

jodendom

• Het verbond met God, er is één God
  
  
• Het Beloofde land (van melk en honing)

• De belofte van een Messias (verlosser)

Geschiedenis van het Joodse volk

1.  Abraham en de belofte van de éne God
   
   
2. Abraham, Isaak en Jacob als aartsvaders
   
   
3. Joden op een gegeven moment als slaaf in Egypte, onder leiding van Mozes naar het beloofde land Kanaän gebracht 
   
   
4. Koningen (David en Salomo) en bouw van de tempel
   
   
5. Later na deze koningen een tijd van verval, veroveringen met uiteindelijk de verwoesting van de tempel door de Romeinen en de verspreiding van het Joodse volk (diaspora)  door het Romeinse rijk heen

Romeinen en het christendom

• Jezus gezien als Messias, Joden ontkennen
  
  
• Beschuldigd van 'godsmoordenaars'
• Joden 'voorbij gestreefd' door christenen
  
  
• Romeinen verwoesten de tempel
  
  
• Diaspora ontstaat 

Gevolgen diaspora en verwoesting tempel:
- Betekenis van synagogen neemt toe

Uiterlijk Orthodoxe joden

• Gewaden 
  
  
• Hoofddeksels (hoed of keppeltje)
  
  
• Armbanden (Tefilin) tijdens het bidden
  
  
• Pijpenkrullen (gebod uit de Torah voor scheren rondom de oren en kort houden baard)

Symbolen

• Synagoge/Sjoel: joods gebedshuis
  
• Thorarol: teksten uit de TeNaCH 
  
  
• Menora: Niet verwarren met de Chanoekia. Een menora heeft 7 armen, Chanoekia 9 (8+1).=
  
• Davidster: oud symbool, gebruikt in verschillende beschavingen, ook gebruikt door David en Salomo
  
  
• Chai: symbool dat "in leven" of "levend" betekent
• Hamsa: werende oog, veel gebruikt in Midden-Oosten
• Sjofar: ramshoorn, gebruikt bij joodse erediensten
• Dreidel: Tol gebruikt tijdens Chanoeka
• Witte duif: vrede, uit tijd van Noach na zijn tocht

Asjkenazische en Sefardische Joden 

Asjkenazische Joden

• Joden uit het gebied rond Duitsland, specifiek de Rijn
  
  

Sefardische Joden

• Joden uit Spanje en Portugal, gevlucht tijdens de Spaanse inquisitie

Belangrijke begrippen uit het jodendom

• Sjoel: Synagoge
  
  
• Sabbat: Rustdag vrijdagavond-zaterdagavond 
  
  
• Tefillien: gebedsriem met twee kubussen, waarmee men zich bindt met de opdrachten van God op hoofd en hart
  
  
• Halacha: Joodse wetgeving, gefundeerd in Thora
  
  
• Bar of bat-mitswa: hierna zelf verantwoordelijk 
  
  
• Ballingschap: gedwongen verblijf buiten jouw thuis(omgeving/land) 
  
  
• Davidster: Symbool gebruikt in het jodendom