COVID

• Verpleging en verzorging
• MBO

COVID

Virus of pandemie 

Covid-19 (coronavirus disease 2019)

 is een ziekte die het gevolg is van besmetting met het humane coronavirus SARS-CoV-2. 

- In ongeveer 80% van de gevallen zijn de klachten mild, bij een kleiner deel ernstig (14%) tot zeer ernstig (6%). 

- Het gaat om luchtweg- en soms ook maagdarmklachten:1,2

Symptomen

Droge) hoest (68% van de bevestigde gevallen)

Moeheid (38%)

Sputumproductie (33%)

Spier- en gewrichtspijn (15%)

Hoofdpijn (14%)

Keelpijn (14%)

Koorts (45% bij presentatie, 88% bij opname)

Misselijkheid, braken, diarree (15%)

Verlies van of verminderde reukzin (hyposmie/anosmie) en smaakzin (dysgeusie/ageusie)

Conjunctivitis en verschillende huidafwijkingen

Symptomen 

Dyspneu (20-40%)

Misselijkheid, braken, diarree (15%)

Verlies van of verminderde reukzin (hyposmie/anosmie) en smaakzin (dysgeusie/ageusie)

Conjunctivitis en verschillende huidafwijkingen

Kwetsbare ouderen 

 net als andere infecties, uiten in geriatrische symptomen zoals delier, een valpartij, syncope (flauwvallen), dehydratie en acuut functieverlies. Vaak is er sprake van meerdere geriatrische klachten tegelijkertijd.

Overdracht coronavirus

Het coronavirus wordt overgedragen via druppelinfectie: via macro-aerosolen die vrijkomen door hoesten en niezen binnen een afstand van 1,5 meter. Het is nog onduidelijk of aerogene verspreiding (via micro-aerosolen in de lucht) een relevante rol speelt bij de verspreiding van het virus.

Bij bepaalde handelingen komen veel aerosolen vrij, zoals intubatie, non-invasieve beademing en uitzuigen van de luchtwegen.1 Daarom moet je bij die handelingen de juiste beschermende middelen gebruiken en wordt het afgeraden om mond-op-mond of mond-op-maskerbeademing toe te passen bij patiënten met covid-19 of een verdenking daarop.3

Het virus kan worden ingeademd of de luchtweg binnenkomen na het aanraken van neus of mond met besmette handen. Ook de ogen zijn een ingang voor het virus; het besmette traanvocht kan dan via de traanafvoerbuis in de keel terechtkomen.

Patiënten zijn besmettelijk wanneer ze symptomen hebben (ook bij milde symptomen), en wellicht ook al 2 dagen daarvóór. De incubatietijd is 2 tot 14 dagen, gemiddeld 5-6 dagen.1

Binnenkomst in het lichaam

Wanneer een virus het lichaam binnenkomt in de mond-neusholte, komt het in aanraking met de neus-, keel- en tongtonsillen. Deze vormen samen de Ring van Waldeyer; een ring van lymfeweefsel dat infecties buiten de luchtwegen moet houden. De symptomen zijn in dit stadium nog beperkt, bijvoorbeeld hoesten en keelpijn. Het virus heeft de alveoli (longblaasjes) nog niet bereikt, en de gaswisseling is nog intact.6

Pneumonitis

Wanneer het virus doordringt tot de lagere luchtwegen en de alveoli aantast, ontstaat pneumonitis.7 Er treedt een actieve ontstekingsreactie op. De wanden van de alveoli zwellen op en er hoopt zich ontstekingsvocht op in de alveoli, samen met necrotische epitheelcellen en inflammatoire cellen. Dit beperkt de gaswisseling en veroorzaakt hypoxemie.6 Er is sprake van shunting: bloed stroomt nutteloos langs de alveoli, die niet gevuld worden met lucht.

Pneumonitis bij een ernstige vorm van covid-19 is meestal dubbelzijdig. Dat betekent dat een nog groter deel van het gaswisselingsoppervlak aangedaan is.6 De saturatie zal hierdoor dalen en symptomen zoals dyspneu en hoesten kunnen verergeren.

ARDS (shocklong)

Dit toch al ernstige ziektebeeld kan snel verslechteren als zich ARDS voordoet: acute respiratory distress syndrome, ook wel shocklong genoemd. Er is dan een hyperactieve ontstekingsreactie waarbij een enorme hoeveelheid ontstekingsstofjes en ontstekingscellen vrijkomt. Hierdoor ontstaat lekkage van de longcapillairen en lekt er eiwitrijk vocht uit de capillairen in de alveoli.

Dit beperkt de gasuitwisseling nog meer en de patiënt wordt kritisch ziek met ernstige dyspneu en hypoxemie ondanks zuurstoftoediening. Opname op IC en vaak langdurige beademing is dan noodzakelijk. De ernstig verstoorde gaswisseling kan leiden tot multi-orgaanfalen en daardoor overlijden.

Grillig verloop 

 ‘Corona is de baas’, aldus geriater Karen Keijsers.8 ‘Het is heel anders dan bij de ziektes die we al kennen: het beeld kan ineens omslaan.’ En dan zowel de goede als de foute kant op: patiënten kunnen een aantal dagen na opname ineens sterk opknappen of juist sterk verslechteren. Waardoor dat komt is nog niet helemaal duidelijk. Onderzoekers vermoeden dat hyperinflammatie van de long een rol speelt.

Snelle klinische achteruitgang

 kan gepaard gaan met hypoxemie: de patiënt heeft een lage saturatie, maar voelt zich niet benauwd. Hoe dit kan is vooralsnog niet bekend. Keijsers: ‘Zo kan een covid-19-patiënt met een saturatie van 79% doodleuk vragen of het zuurstofkapje af mag omdat het vervelend zit.’ Het verloop is daardoor moeilijk te voorspellen.2

Risicofactoren 

Bij oudere patiënten heeft covid-19 vaker een ernstig verloop en een hoger sterfterisico. Dat geldt ook voor patiënten met onderliggend lijden, denk aan longlijden (astma, COPD), hypertensie, chronische hartaandoeningen, diabetes mellitus, obesitas, kanker en terminale nierinsufficiëntie. Datzelfde geldt voor immuungecompromitteerde patiënten

Ziekenhuisopname

Dat gebeurt op basis van risicofactoren, en alarmsignalen zoals een ernstig zieke indruk, dyspneu, lage saturatie, hoge ademhalingsfrequentie en pols, lage bloeddruk.2,10 In het ziekenhuis zijn de behandelmogelijkheden beter, maar er zijn ook nadelen: de patiënt mag geen bezoek ontvangen, er is vaak weinig psychosociale ondersteuning mogelijk, er is (zeker bij kwetsbare ouderen) kans op een ernstig delier.10