Les 3 - Burgers en Stoommachines

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Burgers en stoommachines

Tijdvak van burgers en stoommachines

Koninkrijk Nederland
Wat weet je nog?

Even herhalen... 

Maak de volgende 5 vragen over het Koninkrijk Nederland

Koning Willem II

(1840 - 1849)

Koning Willem III

(1849 - 1890)

Welke koning begon met industrialisatie in Nederland?

1. Willem I
2. Willem II
3. Willem III
4. Willem IV

Koning Willem I kreeg de bijnaam 'koning-koopman'. Wat betekent die naam?

1. Dat Willem I veel spullen kocht.
2. Dat Willem I veel deed voor de handel.
3. Dat Willem I erg rijk werd.
4. Dat Willem I een absolute koning was.

Koning Willem I ...

1. "Boeit me niet, ik bepaal alles"
2. "Okeeee, jullie mogen meebeslissen"
3. komt in opstand
4. krijgt opdracht een nieuwe grondwet te schrijven.

Wie is deze man?

1. Thorbecke
2. Neuman
3. Koning Willem I
4. Koning Willem II

Thorbecke wilde dat koning Willem II minder macht kreeg.

1. Waar
2. Niet waar

Van Boer tot Fabrieksarbeider

Met behulp van de nieuwe stoommachines konden in korte tijd veel producten worden gemaakt. Deze producten werden goedkoper verkocht dan producten die thuis werkden gemaakt. Mensen die aan thuisnijverheid deden, konden niet concurreren met de fabriek. Om toch voldoende inkomen te hebben, moesten ze in de fabriek gaan werken. Omdat arbeiders lopend naar het werk gingen, verhuisden ze naar de buurt waar de fabriek stond. Zo ontstonden er in korte tijd steden. Ook werden er wegen, kanalen en spoorwegen aangelegd. Die waren nodig voor de aan- en afvoer van grondstoffen en producten. 

Leg uit: hoe ontstonden steden?

Arbeiders krijgen het zwaar

Met de komst van de fabrieken kregen arbeiders het zwaar:

- Werkdagen waren lang:  soms wel 16 uur.

- Arbeiders werkten 6 dagen in de week

- De lonen waren laag en de werkomstandigheden vies en onveilig.

- De woon- en leesomstandigheden waren beroerd.

- Jonge kinderen moesten ook werken. 

00:31

Waarom werkten ook vrouwen en kinderen?

1. Dat moest van de directeuren
2. Er bestonden geen scholen
3. Mannen verdienden niet genoeg
4. Dat vonden ze leuk

00:44

Welke zin is NIET waar?

1. Kinderen werkten vanaf 3 jaar
2. Kinderen werkten 12 uur per dag
3. Kinderen werkten 6 dagen per week
4. Kinderen verdienden minder dan volwassenen

01:09

Hoe komt het dat veel kinderen jong stierven?

1. De fabriekslucht was vies en ongezond
2. Tijdens het werk gebeurden veel ongelukken
3. Kinderen kwamen maar weinig buiten
4. Ze aten erg ongezond

01:55

Waarom zouden mensen tegen deze nieuwe wet stemmen? Dat kinderen onder de 12 jaar niet meer mochten werken.

Leefomstandigheden 1

De woningen voor de arbeiders waren snel en daardoor slecht gebouwd. De huizen stonden dicht op elkaar. 

Waarom werden alle huizen in de buurt van de fabriek gebouwd?

1. Dat was gezellig
2. Dat wilde de fabrieksdirecteur
3. Daar waren ook scholen
4. Mensen konden alleen lopend naar het werk

Waterput waarmee water voor een hele wijk uit het grondwater wordt gehaald.

Grondwater werd vaak gebruikt als drinkwater.

Door een kapotte riolering kunnen uitwerpselen bij het drinkwater komen.

Uitwerpselen die besmet zijn (bijvoorbeeld met cholera) komen in het grondwater terecht.

Arbeiderswijk

Voorbeelden van woon- en leefomstandigheden

In elke grote stad te vinden

Waar haalden de mensen hun drinkwater vandaan?

1. Uit de kraan
2. Uit de put
3. Uit de rivier
4. Uit de fabriek

Leefomstandigheden 2

Binnen waren vaak maar 1 of twee kamers, waar vaak een groot gezin woonde. Soms wel 10 kinderen! 

Wonen en slapen deden ze allemaal in dezelfde kamer. 

Beschrijf 2 dingen die je ziet op de afbeelding (vorige dia) die slecht zijn voor je gezondheid.

Leefomstandigheden 3

Binnen was het vaak koud, vies en druk. Ouders en kinderen werkten lange dagen in de fabrieken en aten en sliepen alleen thuis. 

De gezondheid van de meeste mensen was slecht. 

Leefomstandigheden 4

Huizen hadden geen badkamers of toiletten. Elke straat had een of twee toiletten, waar iedereen gebruik van maakte. 

Zo verspreiden ziektes zich makkelijk.

Wat vind jij?
Was de komst van de fabrieken een verbetering of een verslechtering voor het leven van de arbeiders?

Verbetering

Verslechtering

Leg je antwoord uit.
Waarom vind jij het een verbetering of verslechtering?

Noem drie dingen die je deze les geleerd hebt.

Schrijf nu 1 ding op waar je nog een vraag over hebt.