Herhaling H5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vooraf

Voor het einde van de timer, zorg je dat je klaar bent voor de les (dus niet pas als de timer voorbij is....)

Lessonup

• Gebruik je eigen naam (smiley/emoji mag)

• Gebruik elke keer dezelfde naam!

Afspraken

• De telefoon blijft in de telefoontas!
• Je zit volgens de plattegrond
  
• We respecteren elkaar en elkaars spullen; we laten elkaar uitspreken en behandelen elkaar met respect.
• Je komt goed voorbereid naar de les; materiaal goed voor elkaar, ingelezen, huiswerk gemaakt.
• Eten, drinken of naar het toilet doen we na de les of in de pauze
• We gebruiken de laptop uitsluitend voor schooldoeleinden
  

Lessonup:

• Bij het einde van de timer start de les.
• Login met je eigen naam.

Noord-Italiaanse steden als Genua en Venetië profiteerden van de kruistochten. Op welke manier?

1. Zij vervoerden kruisvaarder via het Middellandse zeegebied naar Jeruzalem
2. Zij sloten handelsverdragen met handelaren uit het Midden-Oosten
3. Zij hadden de meeste kruisvaardersstaten in handen en profiteerden van de belasting
4. Zij verkochten betere wapens aan kruisvaarder op weg naar Jeruzalem

In Europa was tijdens de middeleeuwen veel van de kennis uit de oudheid verloren gegaan. Leg uit hoe de 'kruistochten' hebben gezorgd voor een heropleving van de wetenschap in Europa (Italië)

Wat betekent de uitspraak: 'Memento mori'?

1. Pluk de dag
2. Geloof in de heer
3. Geniet van het leven
4. Gedenk te sterven

Wat betekent de uitspraak: 'Carpe Diem'?

1. Pluk de dag
2. Geloof in de heer
3. Geniet van het leven
4. Gedenk te sterven

Welke van de onderstaande zinnen is geen oorzaak voor de Renaissance?

1. Opkomst van welvarende burgerij in Noord-Italië
2. Uitwisseling van kennis door de kruistochten
3. Innovaties in de schilderkunst
4. De ruïnes van de oudheid in Italië

Kort samengevat 5.1

• Tijdens middeleeuwen was men te druk met het hiernamaals (memento mori - gedenk te sterven). Tijdens de renaissance wilde men zoveel mogelijk genieten van het leven hier op aarde (carpe diem - pluk de dag)

• Opkomst renaissance mede tot stand gekomen door:

1) Hernieuwde interesse in het klassieke erfgoed uit de Italiaanse bibliotheken.

2) Herontdekking van oudheid filosofen door de culturele uitwisseling gedurende de kruistochten.

3) Opkomst van een (rijke) zelfbewuste burgerij in Noord-Italië met een luxueuze levensstijl.

4) Val van Constantinopel (1453) zorgt ervoor dat veel mensen met klassieke idealen en denkbeelden vluchten naar Italië.

• Humanisten bediscussieerden sociale, politieke, religieuze en morele waarden met als doel de wereld te verbeteren. Bijvoorbeeld fouten in de vulgaat (bijbel) aantonen door middel van oude klassieke bijbelteksten.

• Tijdens de renaissance veranderde het mentale en fysieke mensbeeld.
  

Wat is de aanleiding voor de ontdekkingsreizen?

1. Nieuwe wereldkaarten die de zeeroutes beter in kaart hadden gebracht
2. Het Ottomaanse rijk blokkeerde de zijderoute
3. De uitvinding van een nieuw zeegaand schip de 'Fluit'
4. Nieuwe investeringen van Italiaanse handelaren om meer winst te behalen

Bekijk de afbeelding. Welk persoon/land ontdekte als een zeeroute naar Indië?

1. Marco Polo (Spanje)
2. Columbus (Spanje)
3. Bartholmeus Diaz (Portugal)
4. Vasco da Gama (Portugal)

Portugal kreeg hiermee een monopolie op de handel in Indië.
Wat is een monopolie?

1. Een bekend bordspel waarbij je straten moet kopen etc.
2. Het recht om in een bepaald gebied of op een bepaald product te handelen
3. Het alleenrecht om in een bepaald gebied of op een bepaald product te handelen
4. Het recht om een oorlog te mogen beginnen om handel in een bepaald product af te dwingen

Wat is de voornaamste reden waarom de Azteken en Inca's werden verslagen door de Europeanen?

1. Ze waren niet opgewassen tegen de wapens van de Europeanen
2. De Europeanen waren met veel meer
3. De Inca's en Azteken waren verzwakt door de ziektes die Europeanen meenamen
4. Er was veel onderlinge strijd tussen de Inca's en de Azteken

De invoering van de Nieuwe Wetten betekende goed nieuws voor de indianen, toch hadden deze wetten een desastreus ander gevolg. Welke?

1. Opkomst van de Trans-Atlantische slavenhandel
2. Verlies van inkomsten uit de Spaanse koloniën
3. Indianen moesten hierdoor vertrekken uit de Spaanse koloniën
4. Gebruik van Spaanse immigranten op de plantages en mijnen

Sleep de volgende onderdelen van de Driehoekshandel naar de juiste plek:

Wapens, textiel

Katoen, Suiker, tabak

Slaven

Kort samengevat 5.2

• 1492: Columbus ontdekt Amerika; om oorlog te voorkomen wordt het verdrag van Tordesillas opgesteld, waarbij de wereld in twee delen wordt verdeeld.
• In de jaren daarop worden verscheidene expedities ondernomen door conquistadores. De inheemse volken waren niet opgewassen tegen de geweren, paarden en harnassen van de Spanjaarden. De grootste klap kwam echter van de ziektes die de Spanjaarden meenamen (Columbian exchange).
• Veroverd land werd als leen cadeau gedaan aan loyale conquistadores, die daar de inheemse bevolking op liet werken in de plantages/mijnen als vorm van belasting.
• De mishandeling van de inheemse bevolking leidde ertoe dat de nieuwe wetten werden uitgevaardigd; inheemse stammen werden erkend als Spaanse burgers en mochten niet worden uitgebuit/mishandeld.
• De nieuwe wetten zorgden ervoor dat men opzoek moest naar nieuwe arbeiders voor de plantages/mijnen, hierdoor ontstond de trans-Atlantische slavenhandel.
• De toename van Spaans goud/zilver zorgde ervoor dat de waarde van geld in Europa afnam. Vooral voor edelen die inkomsten genereerden uit de domeinen verloren hiermee aanzienlijk veel geld.

Wat is de visie van de kerk op het bereiken van zielenheil?

(zielenheil: bevrijding van je ziel na de dood; kortom hoe kom je in de hemel)

Hoe kon je volgens Maarten Luther zielenheil bereiken?

1. Het doen van goede werken in naleving van de bijbel
2. Het kopen van aflaten
3. Boete doen voor de zonden die je hier op aarde hebt begaan
4. Vanaf je geboorte ben je al voorbestemd om naar de hemel te gaan

Ondanks de kerkelijk ban bieden enkele Duitse vorsten hem toch onderdak en bescherming. Waarom zouden zij dit doen?

1. Omdat zij op deze manier de macht van de keizer wilden ondermijnen
2. Omdat zij het eens waren met de boodschap van Luther
3. Omdat zij op de manier de eigendommen van katholieken konden toe-eigenen
4. Omdat zij ook kritiek hadden op het luxe leven van de paus

De reactie van de kerk kwam in de vorm van de contrareformatie. Wat is geen bepaling uit deze contrareformatie?

1. Priesteropleiding werd verbeterd en hogere eisen aan priesters gesteld
2. Vulgaat blijft officiële bijbel, zonder verbeteringen
3. Bisdommen werden verkleind, zodat bisschoppen de priesters beter konden controleren
4. Protestantisme wordt naast het katholieke geloof erkend als officiële stroming

Kort samengevat 5.3

• In de middeleeuwen werd het leven bepaald door de kerk; bijbels waren in het latijn geschreven, priesters waren de enige mensen die deze bijbels konden uitleggen, priesters geven hier een eigen draai aan (verdienen eraan etc.)

• Humanisten als Erasmus (John Hus) bekritiseerden de katholieke kerk hierop, waarop de katholieke kerk ze bestempeld als ketters. De misstanden (vooral de luxe in de kerken en de handel in aflaten) in de katholieke kerk blijven onveranderd.

• Ook de Duitse monnik Maarten Luther had kritiek op de katholieke kerk. Doormiddel van een plakkaat (95 stellingen) maakte hij zijn kritiek kenbaar aan het Duitse volk. Hierop werd hij vogelvrij verklaard door de paus. Maarten Luther kreeg onderdak bij een Duitse edelman, waar hij begon de bijbel in het Duits te vertalen (iedereen moest zelf instaat zijn om de bijbel te lezen, zodat zij niet afhankelijk waren van de katholieke priesters). Dit moment wordt gekenmerkt als de reformatie de splitsing tussen een katholieke en protestantse kerk.

• De reformatie leidde tot een godsdienstconflict in het Heilige Roomse Rijk (Duitsland)

Wat is geen gevolg van de centralisatie politiek van Karel V in de Nederlanden?

1. De steden raken hun privileges kwijt op gebied van bestuur en rechtspraak
2. Elk gewest moet zich nu aan dezelfde wetten houden
3. Belasting wordt gelijkgesteld in elke gewest
4. Gewestelijke bestuursorganen werden opgeheven

Plaats de onderstaande woorden op juiste plaats:

Vorst

Staten-Generaal

Raad van state

Geheime raad

Landvoogd

Gewestelijke staten

Raad van Financiën

In de raad van financiën zaten zowel edelen als edelen. Elke keer als een edelman overleed werd deze vervangen door een jurist. Dit is een voorbeeld van 'centralisatie'

1. Waar
2. Niet waar

Nederlandse edelen hadden een verzoek aan Margaretha van Parma (smeekschrift). Wat wilden de edelen?

1. Dat de vervolgingen van de protestanten zouden stoppen
2. Dat de edelen weer mochten meeregeren in de Staten-Generaal
3. Dat zij weer hun eigen regels en wetten mochten aanhouden
4. Dat zij advies mochten geven aan de landvoogd

Kort samengevat 5.4

1) Maarten Luther had kritiek op de kerk (luxe, aflaten, corruptie, etc.), nadat hij zijn kritiek openbaar had gemaakt begon de reformatie (kerksplitsing).

2) De reformatie leidde tot menig conflict tussen katholieken en protestanten: Boerenoorlog (Heilige Roomse rijk), Hugenotenoorlog (Frankrijk). In 1555 zou de Boerenoorlog beëindigt worden met de vrede van Augsburg waarbij elk Duitse gebied haar eigen religie mocht kiezen.

3) Karel V voerde een centralisatie en uniformeringsbeleid in zijn rijk (Heilige Roomse rijk, Spanje en Nederland). Dit kwam op fel verzet in de Nederlanden omdat de gewesten hiermee hun zelfstandigheid kwijt zouden raken. Ook was het protestantisme doorgedrongen in de Nederlanden (voornamelijk in de steden).

4) Karel V richt drie nieuwe raden op: geheime raad (nieuwe wetten en regels) bestaande uit juristen, raad van financiën (belasting) bestaande uit edelen en juristen, raad van state (politiek advies) bestaande uit edelen en juristen.

 

Een bedoeld gevolg van dit 'smeekschrift' is dat protestantse dominees hagenpreken gingen houden. Wat is een onbedoeld gevolg van het smeekschrift?

1. Het sturen van de hertog van Alva naar de Nederlanden
2. De Spaanse furie
3. De beeldenstorm
4. De moord op Willem van Oranje

Op 4 november 1576 plunderen Spaanse soldaten Antwerpen (Spaanse furie). Wat is de oorzaak van deze plundering?

1. Antwerpen had de kant van de opstandelingen gekozen
2. Het salaris van de Spaanse soldaten werd niet meer betaald
3. Antwerpen was een rijke stad en Filips II wilde de rijkdommen
4. Antwerpen had een belangrijke Spaanse generaal vermoord: Balthasar Gerards

De Spaanse furie had een onbedoeld (positief) gevolg voor de Nederlanden. Welke?

1. De Spaanse soldaten vochten niet meer tegen de Nederlanders
2. De handel van Antwerpen verplaatste zich naar Amsterdam
3. Filips II moest zijn verlies erkennen in de tachtigjarige oorlog
4. Rijke vluchtelingen vluchten naar Nederland

Wat was de aanleiding voor deze pacificatie van Gent?

1. De plundering van Antwerpen
2. De moord op Willem van Oranje

Samenwerkingsverband tussen de Noordelijke gewesten

1. Unie van Atrecht
2. Unie van Utrecht

Samenwerkingsverband tussen de Zuidelijke gewesten

1. Unie van Atrecht
2. Unie van Utrecht

Stelling: 'de oprichting van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden is een testament van de overwinning van het particularisme op het centralisme'.

1. Eens
2. Oneens

Kort samengevat

1. In 1555 neemt Filips II de troon van zijn vader Karel V over (Spanje en de Nederlanden).
2.  Net als zijn vader wil Filips II centraliseren en uniformeren (continuïteit), echter liet hij de edelen niet meer meebeslissen (Staten-generaal werd niet meer bijeengeroepen) en FIlips II bestuurde zijn rijk niet op locatie maar vanuit Spanje. Hij stelde zijn halfzus Margaretha van Parma aan als landvoogdes.
3. De vervolgingen van ketters ging ondertussen door. Edelen smeekten Margaretha van Parma om de vervolgingen te minderen (smeekschrift), waar ze mee akkoord ging.
4. Protestanten mochten hierdoor weer hun kerkdiensten houden, die vaak in de openlucht werden gehouden (hagenpreken). Tijdens één van de deze hagenpreken werd opgeroepen om katholieke kerken te slopen uit onvrede over de Spaanse bezetting (Beeldenstorm)

Kort samengevat:

1. Filips II stuurt zijn wreedste generaal de hertog van Alva, om angst en terreur te zaaien in de Nederlanden om ervoor te zorgen dat men niet nogmaals in opstand durft te komen.
2. Dit heeft niet het gewenste effect en mensen keren zich tegen Alva. Als het de Watergeuzen dan ook nog lukt om de stad Den Briel te veroveren, is de opstand een feit.
3. Willem van Oranje komt terug naar Nederland om de opstand te leidden.
   
4. De oorlog duurt te lang en Spanje kan het loon van de soldaten niet meer betalen. De Spaanse soldaten slaan aan het plunderen en plunderen zo Antwerpen (Spaanse furie).
   
5. Met de pacificatie van Gent besluiten de gewesten samen te gaan werken om de Spaanse soldaten te verdrijven. Zuidelijke gewesten willen hier niet aan mee werken en verenigen zich in de unie van Atrecht, de noordelijke gewesten verenigen zich in de unie van Utrecht.
6. In 1648 wordt de oorlog officieel beëindigt met de vrede van Munster en wordt de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden erkent als staat. Hierin ligt de hoogste macht bij de staten generaal die wordt voorgezeten door de raadspensionaris. De stadhouder blijft de aanvoerder van het leger.