Democratie in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

5 Democratie in Nederland

Doelen

In deze paragraaf leer je hoe Nederland vanaf 1815 werd bestuurd. 

In deze paragraaf leer je welke invloed de liberalen hadden. 

In deze paragraaf leer je wat veranderde door de grondwet van 1848. 

In deze paragraaf leer je hoe het kiesrecht werd uitgebreid. 

Kenmerkend aspect: het ontstaan van een parlementair stelsel en de toename van volksinvloed. 

Kenmerkend aspect: de politiek-maatschappelijke stromingen (denkrichtingen).

Op wat voor manier gingen de inwoners anders reizen na de industriële revolutie?

Wat is democratie?

Waarom zijn er politieke partijen?

1. Om de bekendheid
2. Omdat het anders een rommeltje wordt
3. Om status aan te tonen

Bestuur in Nederland

Na de nederlaag van Napoleon kwamen in veel Europese landen weer koningen aan de macht. In Nederland werd de zoon van stadhouder Willem V in 1815 koning Willem I.  

 

Nederland kreeg een constitutionele monarchie. De koning was het staatshoofd én de regeringsleider. Ministers moesten gehoorzamen aan de koning, die veel macht had en vaak in zijn eentje beslissingen nam.  

staatshoofd: persoon met het hoogste gezag in de staat 

regeringsleider: aanvoerder van de regering 

In Nederland hebben wij nog steeds een constitutionele monarchie

1. Waar
2. Niet waar

Het parlement (Staten-Generaal) van het nieuwe koninkrijk bestond, 

net als nu, uit de Eerste Kamer en de Tweede Kamer.  

 

De koning koos de leden van de Eerste Kamer, terwijl edelen en regenten de leden van de Provinciale Staten kozen. De leden van de Tweede Kamer werden gekozen door de leden van de Provinciale Staten.  

 

Het Nederlandse volk had in 1815 weinig politieke invloed en het parlement had weinig rechten. 

Liberale invloed

In de jaren 1830 en 1840 waren er in Europese hoofdsteden opstanden tegen

 het autoritaire bestuur van de nieuwe koningen. 

Veel opstandelingen waren liberalen. 

Zij wilden dat burgers meer invloed zouden krijgen in de politiek.  

 

In Nederland werd Willem I in 1840 opgevolgd door zijn zoon Willem II, die zich eerst niets aantrok van de liberalen maar uiteindelijk toch toegaf.  

 

De politiek-maatschappelijke stromingen (denkrichtingen) is een kenmerkend aspect van de tijd van burgers en stoommachines. 

Volksopstand op de Dam in Amsterdam, 1848

1848 Grondwet

Om zijn eigen positie te redden, gaf Willem II in 1848 de liberale leider Thorbecke de opdracht om een nieuwe grondwet te schrijven.  

 

Hierdoor kregen Nederlanders nieuwe grondrechten, zoals godsdienst- en persvrijheid. 

Ook kreeg Nederland een parlementair stelsel: bestuurssysteem waarin het parlement de hoogste macht heeft. 

Uitbreiding kiesrecht

In 1848 was er censuskiesrecht: alleen mannen die genoeg belasting betaalde hadden kiesrecht.

Daarna kregen steeds meer burgers kiesrecht, o.a. door demonstraties van socialisten en feministen.

Pas in 1919 is er in Nederland een democratie met algemeen kiesrecht. Hierdoor werd Nederland een parlementaire democratie. 

Socialisten

• SDAP
• Pieter Jelles Troelstra
• Opkomen voor fabrieksarbeiders.
• Gelijkheid

In 1815 had de koning veel macht

1. Juist
2. Onjuist

In 1818 had het volk veel politieke invloed

1. Juist
2. Onjuist, dat was pas in 1848

Wat is het verschil tussen de eerste en tweede kamer?

Aan de slag!

Aan de slag met paragraaf 5.2.

Eerste 7 minuten stil, daarna mag je overleggen.

Denk eraan om je werk af te laten tekenen.

Vragen? Steek je hand op of kom langs.