1.2 Fasen en faseovergangen + 1.3 Zuivere stoffen en mengsels

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

1.2 Fasen en faseovergangen + 1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Programma

-Formatieve check	10 min
-Oefeningen bespreken	20 min
-Deeltjesmodel	10 min
-Zuivere stoffen en mengsels	15 min
-Oefenen	25 min

Formatieve check

Klik op de link om naar een nieuwe les te gaan, hierbij kan je zelf feedback geven op je leerdoelen:

Checks voor 1.2 Fasen en faseovergangen + 1.3 Zuivere stoffen en mengsels

De laatste slide sla je voor nu over, deze is voor het einde van de les!

Oefeningen nakijken

Ik loop langs om te controleren of je je spullen bij je hebt en of de oefeningen gemaakt zijn.

De antwoorden staan in het eerste tabblad van de Studiewijzer in Magister.

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

• Je kunt de toestandsaanduidingen (fasen) met hun betekenis beschrijven.
  
• Je kunt de zes faseovergangen benoemen.
• Je kunt uitleggen waarom veranderingen in de snelheid van moleculen en hun onderlinge aantrekkingskracht een faseovergang tot gevolg kunnen hebben.
• Je kunt uitleggen dat een zuivere stof tijdens zijn faseovergang niet van temperatuur verandert.
  
• Je kunt uitleggen dat een mengsel tijdens zijn faseovergang van temperatuur verandert.
  
• Je kunt verschillende zuivere stoffen en mengsels noemen.

Een stof kan op verschillende temperaturen in verschillende vormen voorkomen, dit noem je fasen. Welke 3 fasen kan een stof hebben?

Faseovergangen

Stoffen komen in 3 fasen voor op macroniveau:

• Vast
  
• Vloeibaar
  
• Gas
  

Stoffen kunnen van fase veranderen. Dit heet een faseovergang.

Elke faseovergang heeft een eigen naam (uit je hoofd leren!)

Elke fase heeft een bijpassende afkorting. Zet de juiste afkorting bij de juiste fase.

Vast

Vloeibaar

Gas

(s)

(g)

(l)

Toestandsaanduidingen

Elke fase heeft een afkorting die gebruikt wordt bij scheikunde, deze heten toestandsaanduidingen:

• Vast → (s)                                                          komt van het Engelse woord solid
  
• Vloeibaar → (l)                                                komt van het Engelse woord liquid
  
• Gas → (g)                                                           komt van het Engelse woord gas
  

Voorbeeld:

Vloeibaar water = water (l)

vast ijzer = ijzer (s)

Vierde fase

Er bestaat een vierde fase.

Wanneer een stof opgelost zit in water, wordt dit meegerekend als een fase.

Opgelost in water --> (aq)                                     komt van het Latijnse woord aqua

Zet de juiste termen bij de juiste letter.

A

B

C

D

Verdampen

Vloeibaar

Smelten

Rijpen

Macroniveau

Macro = Griekse woord voor groot

Op macroniveau = op groot niveau

Alles wat je met het oog kan zien = macroniveau

Microniveau

Micro = Griekse woord voor klein

Op microniveau = op klein niveau

Veel in het universum is gemaakt uit moleculen.

Niet met het blote oog te zien.

Moleculen liggen op microniveau.

Deeltjesmodel

Het deeltjesmodel laat zien wat er met moleculen gebeurt op microniveau, tijdens verschillende fasen.

Deeltjes hebben een aantal kenmerken:

• Ze bewegen altijd.
  
• Hoe meer warmte er aanwezig is, hoe meer energie deeltjes krijgen.
  
• Hoe meer energie deeltjes hebben, hoe sneller ze bewegen.
  
• Deeltjes trekken elkaar aan.
  

Deeltjesmodel

Als een stof vast is op macroniveau:

• Hebben deeltjes nauwelijks energie, omdat er weinig warmte is.
• Ze bewegen niet rond maar trillen op een vaste plek.
  
• Ze trekken elkaar aan en komen in een rooster te zitten.
  

Deeltjesmodel

Als een stof vloeibaar is op macroniveau:

• Is er iets meer warmte.
  
• De deeltjes hebben meer energie en kunnen rond bewegen.
  
• Ze trekken elkaar aan en blijven daardoor bij elkaar in de buurt.
  

Deeltjesmodel

Als een stof gasvormig is op macroniveau:

• is er veel warmte.
• Deeltjes hebben veel energie en gaan heel veel rondbewegen.
• De deeltjes hebben zo veel energie dat ze elkaar niet meer aantrekken.

Simulatie

Simulatie voor faseovergangen op microniveau.

Welke deeltjes trekken elkaar meer aan, deeltjes in de vloeibare fase of deeltjes in de gasfase?

1. Vloeibare fase
2. Gasfase

Bewegen deeltjes sneller of minder snel, naarmate de temperatuur toeneemt?

1. Sneller
2. Minder snel

Welke beschrijving hoort bij welke fase?

De deeltjes zitten in een rooster

De deeltjes trekken elkaar niet meer aan

De deeltjes bewegen bij elkaar in de buurt

Vaste fase

Vloeibare fase

Gas fase

Macroniveau

Macro = Griekse woord voor groot

Op macroniveau = op groot niveau

Alles wat je met het oog kan zien = macroniveau

Microniveau

Micro = Griekse woord voor klein

Op microniveau = op klein niveau

Veel in het universum is gemaakt uit moleculen.

Niet met het blote oog te zien.

Moleculen liggen op microniveau.

Moleculen

Er bestaan miljoenen soorten moleculen.

Ze verschillen van vorm, grootte en bestanddelen.

Elke soort deeltje vormt een soort stof op macroniveau:

Zuivere stoffen

De meeste stoffen zijn opgebouwd uit moleculen.

Zuivere stoffen = 1 soort molecuul

Bedenk een zuivere stof.

Mengsels

De meeste stoffen zijn opgebouwd uit moleculen.

Mengsel = 2 of meer soorten moleculen

Bedenk een mengsel.

Zijn de volgende stoffen zuiver of een mengsel?

Zuivere stof

Mengsel

Smeltpunt en kookpunt

Verschillende vaste stoffen smelten bij verschillende temperaturen. (smeltpunt)

• water: smeltpunt = 0 °C
  
• ijzer: smeltpunt = 1538 °C
  

Verschillende vloeistoffen verdampen bij verschillende temperaturen (kookpunt)

• water: kookpunt = 100 °C
  
• ijzer: kookpunt = 2862 °C
  

Smelttraject en kooktraject

• Alleen zuivere stoffen hebben een smelt/kookpunt.
  
• Mengsels hebben een smelt/kooktraject!
  

• Zuivere stoffen hebben 1 temperatuur waarop ze smelten/koken.
  
• Mengsels hebben een temperatuurtraject waarop ze smelten/koken.
  

Temperatuur, tijd-diagram

Boter smelt tussen 52 en 68 graden. Is dit een smeltpunt of een smelttraject? Is boter dan een zuivere stof of een mengsel?

1. Smeltpunt, zuivere stof
2. Smelttraject, zuivere stof
3. Smeltpunt, mengsel
4. Smelttraject, mengsel

Oefeningen

Ga aan de slag met de volgende oefeningen:

Hoofdstuk 1 Paragraaf 2:

6 t/m 11

Hoofdstuk 1 Paragraaf 3:

4 t/m 7 + 9

Welke leerdoelen beheers je?

Klik op de link, deze opent weer de check. Vul nu de laatste slide in:

Checks voor 1.2 Fasen en faseovergangen + 1.3 Zuivere stoffen en mengsels