1.2 Het deeltjesmodel

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

1.2 Het deeltjesmodel

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

• Je kunt met behulp van het deeltjesmodel een materiaal op microniveau beschrijven.
  
• Je kunt faseovergangen op microniveau beschrijven.
  
• Je kunt het deeltjesmodel in verband brengen met stofeigenschappen.
  
• Je kunt smelt- en kookdiagrammen van zuivere stoffen op microniveau verklaren.

Macroniveau

Macro = Griekse woord voor groot

Op macroniveau = op groot niveau

Alles wat je met het oog kan zien = macroniveau

Microniveau

Micro = Griekse woord voor klein

Op microniveau = op klein niveau

Veel in het universum is gemaakt uit moleculen.

Niet met het blote oog te zien.

Moleculen liggen op microniveau.

Deeltjesmodel

Het deeltjesmodel laat zien wat er met moleculen gebeurt op microniveau, tijdens verschillende fasen.

Deeltjes hebben een aantal kenmerken:

• Elke stof is opgebouwd uit heel veel moleculen.

• Elke stof heeft zijn eigen soort moleculen. 

• Moleculen zijn voortdurend in beweging. 

• Moleculen trekken elkaar aan. 

• Tussen moleculen zit afstand.

Deeltjesmodel

Als een stof vast is op macroniveau:

• Hebben deeltjes nauwelijks energie, omdat er weinig warmte is.
• Ze bewegen niet rond maar trillen op een vaste plek.
  
• Ze trekken elkaar aan en komen in een rooster te zitten.
  

Deeltjesmodel

Als een stof vloeibaar is op macroniveau:

• Is er iets meer warmte.
  
• De deeltjes hebben meer energie en kunnen rond bewegen.
  
• Ze trekken elkaar aan en blijven daardoor bij elkaar in de buurt.
  

Deeltjesmodel

Als een stof gasvormig is op macroniveau:

• is er veel warmte.
  
• Deeltjes hebben veel energie en gaan heel veel rondbewegen.
  
• De deeltjes hebben zo veel energie dat ze elkaar niet meer aantrekken.
  

Welke deeltjes trekken elkaar meer aan, deeltjes in de vloeibare fase of deeltjes in de gasfase?

1. Vloeibare fase
2. Gasfase

Bewegen deeltjes sneller of minder snel, naarmate de temperatuur toeneemt?

1. Sneller
2. Minder snel

Welke beschrijving hoort bij welke fase?

De deeltjes zitten in een rooster

De deeltjes trekken elkaar niet meer aan

De deeltjes bewegen bij elkaar in de buurt

Vaste fase

Vloeibare fase

Gas fase

Deeltjesmodel

De manier waarop deeltjes zich gedragen in een bepaalde fase, heeft invloed op een aantal stofeigenschappen:

• Dichtheid
• Smelt- en kookpunt
• Warmtegeleidbaarheid

Dichtheid

Omdat in de gasfase, de deeltjes minder op elkaar zitten dan in de vaste fase, hebben gassen een lagere dichtheid.

Logisch, want dichtheid betekent: hoe dicht een stof (deeltjes) op elkaar zitten.

Smelt- en kookpunt

Het smelt- en kookpunt van een stof is altijd afhankelijk van de aantrekkingskracht tussen moleculen.

Wanneer moleculen elkaar heel sterk aantrekken, zullen ze ook een hoger smelt- en kookpunt hebben.

De aantrekkingskracht van moleculen is afhankelijk van het gewicht van moleculen.

Diagram

Het smelten en koken van een stof kan je ook aangeven in een smelt- en kookdiagram.

Wanneer een stof aan het smelten of koken is, gebeurt dit op 1 temperatuur.

Het smelten van stearinezuur gebeurt bijvoorbeeld altijd op 70 graden celsius.

Warmtegeleidbaarheid

Wanneer een stof warmte moet geleiden, moet het warmte-energie doorgeven aan moleculen.

Als deze moleculen verder van elkaar weg zitten, kunnen ze moeilijker warmte geleiden.

Een stof verandert van de gasfase naar de vloeibare fase. Wat neemt toe?

1. Dichtheid
2. Warmtegeleidbaarheid
3. Allebei
4. Geen van beide

Oefeningen

Ga aan de slag met de volgende oefeningen:

Havo:

Hoofdstuk 1 Paragraaf 2:

2 t/m 6 + 8 t/m 10

Welke leerdoelen beheers je nu?

Deze leerdoelen beheers ik nu al

Deze leerdoelen beheers ik nog niet. Dus ga ik hier nog mee verder oefenen/lezen. Anders vraag ik hulp aan de docent.

Je kunt met behulp van het deeltjesmodel een materiaal op microniveau beschrijven.

Je kunt het deeltjesmodel in verband brengen met stofeigenschappen.

Je kunt faseovergangen op microniveau beschrijven.

Je kunt smelt- en kookdiagrammen van zuivere stoffen op microniveau verklaren.