5V 10.5 Bloedvaten dl1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 10.5: Bloedvaten

Deze les:
- Uitwerking Bohr-effect opdr. 3

- Transport CO2 aantekening

- Bloedvaten verschillen (leerdoel 11)

- Beschadigingen aan bloedvaten (leerdoel 12)

Uitwerking Bohr-effect opdr. 3

Lance heeft een hemoglobinegehalte van 9,0 mmol/L. Hij heeft dus 100% O2-verzadiging bij: 9,0/8,0 × 200 = 225 mL O2/L. 

Het bloed in de longen van Lance bevat dus 0,98 × 225 = 220,5 mL O2/L. 

Het bloed in de beenspier van Lance (bij pH 7,2) bevat 0,37 × 225 = 83,25 ml O2/L. 

In de beenspieren van Lance is dus afgegeven 220,5 – 83,25 = 137,25 ml O2/L (t.o.v. 122 mL O2/L bij 8 mmol/L Hb)

CO2 afgifte (longen)

1. O2 en HCO3- diffunderen de rode bloedcel in, Cl- gaat naar buiten.

2. O2 bindt aan Hb, H+ en CO2 komen vrij.

3. H+ en HCO3- vormen H2CO3

4. H2CO3 valt uiteen in H2O en CO2

5. CO2 diffundeert de cel uit, het bloedplasma in en richting het longblaasje.

Leerdoelen 10.5

11. Je beschrijft de bouw en functie van de drie typen bloedvaten

12. Je beschrijft de bloedstolling

13. Je legt uit hoe in de haarvaten weefselvloeistof ontstaat

14. Je beschrijft de bouw en functie van het lymfesysteem

Leesopdracht

Maak in je schrift een tabel met 3 kolommen:

- Slagaders

- Aders

- Haarvaten

Lees 10.5 'Verschillende typen bloedvaten' en bestudeer BINAS 84C. Vul de tabel in. 

 

Typen bloedvaten - bouw

Slagaders en aders: dekweefsel (endotheel), basaal membraan (eiwitten en collageen vezels), elastisch bindweefsel (slagaders), glad spierweefsel, bindweefsel.

Het endotheel is glad zodat

het bloed weinig weerstand

heeft.

Typen bloedvaten - bouw

Sommige aders hebben kleppen om

er voor te zorgen dat bloed de

goede kant op stroomt.

Door de lage bloeddruk in de aders

is dit nodig.

Typen bloedvaten - bouw

Ligging tussen skeletspieren of 

bij slagaders helpt het omhoog

stuwen van het bloed in de aders.

Typen bloedvaten - bouw

Haarvaten: alleen endotheel en basaal membraan.

Type 1: glad endotheel met

tight-junctions. Er kunnen

nauwelijks stoffen tussen de cellen

door.

Meeste stoffen via diffusie,

endocytose, exocytose.

Typen bloedvaten - bouw

Haarvaten: alleen endotheel en basaal membraan.

Type 2: glad endotheel met poriën.

Op plekken waar extra capaciteit

nodig is: hersenen, nieren en alvleesklier.

Typen bloedvaten - bouw

Haarvaten: alleen endotheel en basaal membraan.

Type 3: endotheel met open structuur.

In organen waar veel contact

tussen bloed en orgaan nodig

is: lever, milt en rode beenmerg.

Leerdoelen 10.5

11. Je beschrijft de bouw en functie van de drie typen bloedvaten

12. Je beschrijft de bloedstolling

13. Je legt uit hoe in de haarvaten weefselvloeistof ontstaat

14. Je beschrijft de bouw en functie van het lymfesysteem

Beschadigingen - fase 1

Beschadiging van de bloedvatwand:

Bloedplaatjes plakken aan het beschadigde en bereikbare basale membraan en vormen een

plaatjesprop. 

Beschadigingen - fase 1

Bloedplaatjes in de plaatjesprop geven stoffen af die

zorgen voor aantrekken van extra bloedplaatjes en het samentrekken van de spieren

rond het bloedvat.

www.bioplek.org

Propvorming

Bloedstolling

Bloedstolling 

De bloedplaatjes uit de plaatjesprop geven de plaatjesfactor af. Samen met vitamine K, Ca2+ en stollingsfactoren in het bloed komt een cascade (reeks/ waterval) op gang die uiteindelijk zorgt voor de omzetting van protrombine in trombine. 

Weefselbeschadiging (extrinsiek) bevorderd dit proces, maar het verloopt ook zonder als bloedplaatjes klonteren.

Bloedstolling

Trombine zet op zijn beurt weer fibrinogeen om in fibrine.

Fibrinedraden vormen met plaatjes en rode bloedcellen een bloedstolsel.

Weefselherstel

Nieuwe bloedvatwandcellen ontstaan door celdeling.

Na verloop van tijd wordt een enzym aangemaakt dat de fibrinedraden weer oplost.

Littekenweefsel: herstel ging gepaard met de aanmaak van veel collageenvezels en een onregelmatge weefselstructuur. Minder elasticiteit.

Leg uit waarom bloed niet te snel, maar ook niet te langzaam mag stollen.

Wanneer je een wondje hebt, moet dat snel gedicht worden. Welke bloedbestanddelen spelen een rol bij het vormen van een korstje?

1. de bloedplaatjes, rode bloedcellen en witte bloedcellen
2. fibrinogeen, bloedplaatjes en rode bloedcellen
3. witte bloedcellen en bloedplaatjes
4. fibrinogeen, bloedplaatjes en witte bloedcellen

Zet de bloedstollende gebeurtenissen in de juiste volgorde!

Wondje

Bloedplaatjes

Stollingsfactoren

Bloedplasma

Beschadigde

Dekweefsel-
cellen

Zet de bloedstollende gebeurtenissen in de juiste volgorde, vervolg.

Protrombine

Fibrinogeen

Stollingsfactoren

Trombine

Fibrinedraden

Fibrine

Opdrachten

- Maken opdr. bij leerdoelen 11 + 12

- Klaar? Examenvraag H10